سرویس معماری هنرآنلاین: هفته‌‌ای که گذشته همراه با روز جهانی موزه‌ها و هفته میراث فرهنگی بود و شاهد موجی از اخبار از سوی استان‌های کشور در زمینه کاوش، مرمت، ساماندهی و.... محوطه‌ها و بناهای تاریخی بودیم؛ میراثی که می‌توانند با احیای درست و برنامه‌ریزی شده، زمینه‌ای باشند برای جذب گردشگر در سالی که به دلیل شیوع ویروس کرونا صنعت گردشگری رو به ورشکستگی رفته است و شاید تبعات آن سال‌ها سایه سنگین خود را بر سر گردشگری کشور بگستراند. حال این توجه ویژه به محوطه‌های باستانی و بناهای تاریخی می‌توانند سرعت احیای گردشگری را مهیا کند و با توجه به موضوع جهانی بودن ویروس کرونا که گردشگری جهانی را نیز تحت تاثیر قرار داده، چنین محوطه‌ها و بناهایی می‌توانند در جذب گردشگران داخلی موفق عمل کنند. اگرچه این اخبار نوید توجه ویژه به محوطه‌ها باستانی و بناهای تاریخی را نشان می‌دهند اما با بازخوانی آنها و مخصوصا هزینه‌های در نظر گرفته شده برای مرمت و ساماندهی این جاذبه‌های تاریخی نمی‌توان امید چندانی به جهش در زمینه ایجاد فرصت برای گردشگری کشور داشت.
در ادامه نگاهی می‌کنیم به بخشی از این اخبار که در هفته میراث فرهنگی منتشر شدند.
آغاز ساماندهی و مرمت آثار تاریخی سیراف
معاون میراث‌فرهنگی بوشهر از آغاز ساماندهی و مرمت آثار تاریخی بندر سیراف خبر داد.
نصرالله ابراهیمی با اعلام این خبر افزود: با تجهیز کارگاه، عملیات ساماندهی و مرمت آثار تاریخی بندر سیراف، با اعتبار 23 میلیارد ریال شروع شده است.
او افزود: این عملیات شامل ساماندهی و مرمت آثار مکشوفه از کاوش‌های باستان‌شناسی هیئت مشترک ایرانی و انگلیسی به سرپرستی پروفسور دیوید وایت هوس انگلیسی است، طی این مدت کارگاه تاریخی سفال‌پزی، بنگسار، چاه‌های آب دره لیر و مسجد امام حسن بصری مرمت می‌شوند.
معاون میراث‌فرهنگی بوشهر تصریح کرد: یکی دیگر از فعالیت‌های مهم در این دوره کاری، تعیین و ساماندهی مسیر گردشگری این بندر شامل ایجاد راه‌های دسترسی به آثار، تهیه و نصب کیوسک‌های اطلاع‌رسانی و آماده‌سازی و نصب تابلوی راهنمای آثار تاریخی بوده که در حال انجام است.
بندر سیراف یکی از مناطق تمدنی ایران است و در دوره پارت‌ها، محل سکونت و تجارت بوده است؛ اما در دوره ساسانی به دلیل توجه ویژه پادشاهان ساسانی به خیلج فارس و بنادر آن، شکوه، رونق و وسعت بسیار داشته است. این بندر در قرن سوم و چهارم هجری قمری، یک بندر بین‌المللی و واسطه راه آبی ابریشم بوده و از یک سو تجارت با چین و هند و از سوی دیگر با شرق آفریقا، روم و یونان را تسهیل می‌کرده است.
فصل جدید مرمت دهانه غلامان در زهک
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان نیز از آغاز فصل جدید مرمت دهانه غلامان شهرستان زهک با اعتباری بالغ‌بر ۵۰۰ میلیون ریال خبر داد.
علیرضا جلال‌زایی اظهار کرد: در این فصل از مرمت، اجرای اندود کاهگل، خاک‌برداری و شیب‌بندی فضاها انجام می‌شود. نصب تابلوی معرفی محوطه، ساختمان شماره دو (بخش اداری) ساختمان شماره سه (بخش مذهبی) و ساختمان شماره ۱۵ (بخش صنعتی) به‌صورت دو زبانه و نیز نقشه کلی دهانه غلامان با معرفی ساختمان‌ها نیز در این مرحله انجام خواهد شد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان گفت: این اثر مربوط به دوره هخامنشی است و یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی منطقه به شمار می‌آید که در سال ۱۳۱۰ با شماره ۵۰ در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسیده است.
دهانه غلامان، شهری باستانی است که در دو کیلومتری روستای قلعه نو و ۴۲ کیلومتری شهر زابل در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. بقایای این شهر تاریخی در محوطه‌ای به طول تقریبی چهار تا پنج کیلومتر قابل‌رؤیت است. باستان‌شناسان ایتالیایی در سال 1960 میلادی آن را کشف و از سال 1962 تا 1965 میلادی این محل را حفاری کردند.
این اثر دارای ساختمان‌های بزرگ عمومی، معبد، محله‌های مسکونی، خیابان، آبراهه، محله‌های نظامی و صنعتی است.
کاوش اثر تاریخی تنگ سولک در بهمئی
معاون میراث‌فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد نیز از اختصاص 2 میلیارد ریال اعتبار برای کاوش باستان‌شناسی در میان اثر تاریخی تنگ سولک خبر داد.
مسعود شفیعی گفت: نقوش سنگ برجسته تنگ سولک در شهرستان بهمئی از آثار تاریخی نادر در جهان است که در سال ۱۳۱۶ هجری به‌عنوان نخستین اثر ملی در کهگیلویه و بویراحمد به ثبت رسیده است.
او افزود: ۱۳ نقش برجسته و کتیبه بر روی پنج قطعه‌سنگ جداگانه حجاری‌شده یادگار اشکانی در تنگ سولک وجود دارد.
نقوش برجسته تنگ سولک صحنه‌های گوناگونی از آیین‌های باشکوه باستانی، نمادهای دینی، رزم‌های سواره‌نظام و پیاده‌نظام، تاج‌گذاری و گرفتن حلقه قدرت در حضور خدایان، شکارشاهی، خوش‌آمدگویی و دیگر جلوه‌های زندگی اشرافی را در دل کوهستان به نمایش گذاشته است. تنگ سولک در نزدیکی شهر لیکک مرکز بهمئی از توابع کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.
ساماندهی محوطه باستانی تپه اشرف اصفهان
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان از ساماندهی حریم تپه اشرف خبر داد.
فریدون الله‌یاری با اعلام این مطلب گفت: شهر تاریخی اصفهان، یکی از کهن‌ترین مناطق تمدنی ایران به‌ویژه در فلات مرکزی کشور به شمار می‌رود، به‌گونه‌ای که بسیاری از دیرینه‌شناسان پیشینه شکل‌گیری اجتماعی را در این محدوده که در جلگه زاینده‌رود واقع‌شده مربوط به بیش از 10 هزار سال قبل می‌دانند.
او افزود: یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها، تلاش در راستای شناسایی دقیق پیشینه تاریخی این شهر کهن و مشهور است، از این رو در سال 1389 عملیات کاوش در تپه اشرف آغاز شد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان اعلام کرد: از سال 1389 تا سال 1398 بیش از شش فصل کاوش در این محوطه انجام‌شده و موفق شده‌ایم پیشینه تاریخی را به‌صورت علمی تا بیش از چهار هزار سال مشخص کنیم.
او با اشاره به تلاش در راستای ساماندهی این محوطه باستانی گفت: با توجه به اینکه این مجموعه در داخل شهر اصفهان واقع شده، در دهه‌های گذشته مورد تعرضات گسترده‌ای قرار گرفته است، البته در سال‌های گذشته تلاش شده تا با تهیه اسناد لازم، ضمن تعیین مالکیت این مجموعه، تمامی محوطه‌های پیرامون آن ساماندهی شود.
الله‌یاری افزود: دیوارکشی پیرامون این مجموعه و تعیین تکلیف مالکیت این محوطه باستانی از جمله فعالیت‌های اداره‌کل میراث فرهنگی در سال گذشته بوده است.
او تصریح کرد: با توجه به اینکه نمایشگاه بین‌المللی اصفهان جنب این مجموعه باستانی قرار دارد، ضمن تلاش برای جابه‌جایی آن در هفته میراث‌فرهنگی، امسال موفق شدیم تا با همکاری شهرداری تمامی مسیرهای پارکینگ این نمایشگاه را به سمت این محوطه باستانی مسدود کنیم تا از این طریق از تردد موتورسیکلت‌ها در بخشی از این محوطه جلوگیری به عمل آید و از بروز آسیب‌های احتمالی آن جلوگیری شود.
معرفی تپه کاسی‌های همدان
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان نیز در هفته میراث فرهنگی گفت: معرفی تپه کاسی‌ها در اولویت کاری استان همدان است
علی مالمیر درباره ظرفیت‌های تپه کاسی‌ها (پیس‌ها) توضیح داد: اولویت برنامه‌های ما در استان همدان باید شناساندن اهمیت تپه کاسنی‌ها (پیس‌ها) باشد و این وظیفه باستان‌شناسان را دو چندان می‌کند. یکی از مهم‌ترین ضروریت‌ها توجه و اهمیت دادن به این منطقه و تغییر نام آن است که از تپه پیس‌ها به یک نام زیباتر و با معناتر تغییر پیدا کند.
مالمیر اظهار داشت: در این منطقه می‌توان از دو مقوله گردشگری و میراث‌فرهنگی استفاده متناسب کرد و با توجه به جاذبه گردشگری این منطقه که در مسیر لالجین شهر جهانی سفال و غار علیصدر بزرگ‌ترین غار آبی جهان قرار گرفته، می‌تواند به ماندگاری گردشگر در این شاهراه ارتباطی کمک کند.
لازم به یادآوری است دوره کاسیان از دوره‌های باستانی ایران است که به دلیل نبود خط در این دوران از تاریخ آنها اطلاعات خاصی وجود ندارد. کاسیان از اقوام سمت غربی دریای خزر بودند که به سمت شهرهای مازندران و آذربایجان کوچ کردند، تاریخ زندگی کاسیان نشان می‌دهد که آنانی که در جوار زاگرس ساکن شدند به‌تدریج جذب تمدن و مدنیت آن دوران شدند و رفته رفته ابتدا به‌عنوان مزدور و بعدها با عنوان نظامیان جایگاه خود را تثبیت و در همدان ساکن شدند.
کاوش باستان‌شناسی در تپه نادری اصلاندوز
سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پارس‌آباد گفت: در روزهای آینده عملیات کاوش باستان‌شناسی در تپه نادری اصلاندوز آغاز می‌شود.
فریده سرودی با اشاره به اهمیت کاوش در این منطقه گفت: تپه نادری از آثار باستانی و تاریخی مهم اصلاندوز به شمار می‌رود که در تاریخ یک فروردین سال 1347 با شماره ثبتی 796 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.
سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پارس‌آباد با بیان اینکه قدمت این تپه تاریخی تا هزاره سوم و چهارم قبل از میلاد تخمین زده شده است، تصریح کرد: تپه نادری به دلیل اهمیت و موقعیت استراتژیکی و نظامی یکی از آثار مهم تاریخی و باستانی به شمار می‌رود که با کاوش در منطقه تحقیقات و بررسی‌های بیشتر در این زمینه انجام می‌شود.