سرویس معماری هنرآنلاین: طرح قصه‌گویی خیابان ولیعصر که مدت‌ها در فاز اجرایی بود با توییتی که پیروز حناچی شهردار تهران روز پنجشنبه 11 اردیبهشت‌ماه منتشر کرد، آغاز به کار کرده تا این خیابان که در حافظه تاریخی شهروندان تهرانی مبنا و جریان پایداری دارد بتواند با مخاطبان خود به گفتمان جذابی بنشیند و مسیر ثبت جهانی آن هموارتر شود.
پیروز حناچی روز پنجشنبه نوشت: تهران قصه‌هایش را فراموش نمی‌کند؛ طرح خواناسازی شهر تهران با خیابان ولیعصر (عج) آغاز شد؛ مسیری برای روایت‌گری قصه‌ها و رویدادها؛ معرفی میراث معماری و فرهنگی و بزرگداشت مفاخر شهر.
شهردار تهران در ادامه این توییت تاکید کرد: خواناسازی خیابان ولیعصر (عج) گامی است در راه ثبت جهانی این خیابان زیبا و تاریخی.
کیستی خیابان ولیعصر را چگونه خوانش کنیم
اما کیستی خیابان ولیعصر (عج) را چگونه باید خوانش کرد. این بلندترین خیابان درختکاری شده تهران و همچنین بلندترین خیابان خاورمیانه به وسعت ۱۷.۹ کیلومتر که از میدان راه‌آهن در میانه جنوبی تهران آغاز و به میدان تجریش در منطقه شمیران در شمال تهران می‌رسد و به‌جز تشبیه اسمی خیابان هیچ چیز دیگری از ابتدا تا انتهای این مسیر شبیه به هم نیست؛ از مبلمان شهری گرفته تا معماری جدید و قدیمی ساختمان‌ها.
یکی از مهم‌ترین خیابان‌های تهران که حتی نبض پایتخت در این رگ شهر محکم‌تر می‌زند و ساختمان‌های اداری و تجاری مهمی در آن وجود دارند؛ برای بیشتر تهرانیها معیاری برای آدرس دادن و شناساندن شهر.
اما اگر همین امروز هم بخواهید مسافت این خیابان را طی کنید یک سفر جذاب و حتی شاید با ترافیک همیشگی‌اش یک مسافرت ملاآور باشد، اما بدون شک خالی از داستان و روایت نیست.
در ابتدا آن در میدان راه‌آهن از مسافران چمدان به‌دست که تازه به تهران رسیده‌اند را می‌بیند تا میدان تجریش یکی از اماکن مذهبی تهران که همواره بخاطر فضای مذهبی و تجاری‌اش در همه ساعات شبانه روز پرجنب و جوش است.
البته در طی این مسیر هم با نگاهی به ظاهر ساختمان‌ها متوجه می‌شود که شهر در جنوب تهران و شمال تهران چگونه تغییر می‌کند و از ساختمان‌های قدیمی میدان راه آهن و منیریه به برج‌های بلندمرتبه در بالاتر از میدان ونک می‌رسیم. حتی تغییرات شگرفی را در ظاهر و مبلمان شهری هم می‌بینید. در این مسیر از موزه قرآن در تقاطع خیابان امام خمینی (ره) تا ساختمان تئاتر شهر با معماری جذابش را می‌بینید تا بوستان‌های خاطره‌انگیزی همچون پارک ساعی و پارک ملت.
البته از میدان راه‌آهن که به سمت شمال حرکت کنید علاوه بر افزایش شیب خیابان، با افزایش روند طبقاتی جامعه هم روبرو خواهید شد و نمود آن را می‌توانید در طبقات ساختمان‌های مسکونی و تجاری حاشیه خیابان ببینید.
خیابان ولیعصر (عج) کاراکتر اصلی درام تهران
مدیر پروژه ثبت جهانی خیابان ولیعصر درباره طرح قصه‌خوانی خیابان ولیعصر (عج) گفت: قصه‌هایی که همه تهرانیها در طول نزدیک به نود سال زندگی کردن در خیابان ولیعصر دارند واجد ارزش است.
وحید قاسمی در سلسله نشست‌های موزه خیابان ولیعصر که با موضوع "کیستی خیابان ولیعصر (عج) " برگزار شد، گفت: خیابان ولیعصر حدود ۶ سال پیش ثبت ملی شد و همزمان به خاطر ارزش‌هایی که داشته توسط بخشی در سازمان میراث فرهنگی که کار ثبت جهانی را انجام می‌دهد، پرونده آن به سازمان یونسکو ارسال می‌شود.
وی ادامه داد: اگر الان خیابان ولیعصر را در لیست اولیه یونسکو برای ثبت جهانی جستجو کنید جزو پروژه‌های در دست اقدام است. یکسری نکاتی را مجموعه مدیریت شهری و شهروندان تهرانی باید برای خیابان ولیعصر انجام بدهند تا ثبت جهانی آن انجام شود. بدون شک یکی از مهم‌ترین کارها، انجام اقدامات عاجل و عاقلانه درباره خیابان ولیعصر (عج) است. به همین منظور باید بدانیم که راجع به چه موجودی صحبت می‌کنیم.
قاسمی تصریح کرد: شاید عنوان انتخاب "کیستی خیابان ولیعصر" به جای "چیستی" به همین منظور انجام شده است، اگر تهران را به مثابه یک درام بدانیم این قصه شخصیت‌هایی دارد که عناصر مختلف شهری ملموس و ناملموس جزو عناصر این قصه محسوب می‌شوند. بدون شک خیابان ولیعصر که حدود ۱۸ کیلومتر خیابان است یکی از کاراکترهای اصلی قصه یا درام تهران است اما این که این قصه چه شخصیتی دارد در واقع در تاریکی درباره آن صحبت کنیم.
قصه‌های شهروندان تهران ارزش خیابان ولیعصر
مدیر پروژه ثبت جهانی خیابان ولیعصر گفت: ۱۸ کیلومتر طول ویژگی عجیب و غریبی نیست، بلکه همه آدم‌هایی که با تهران زندگی کردند چه آنهایی که اهل تهران هستند، چه کسانی که در تهران رفت و آمد دارند و آنهایی که با تهران زندگی کردند، حتما خاطره و قصه با این شهر دارند و بخش عمده آن با خیابان ولیعصر است. در سال ۱۳۱۷ راه آهن تهران توسط رضاشاه و در خیابان امیریه افتتاح می‌شود، تقریبا از ابتدای دهه ۲۰ خیابان ولیعصر را به این شکل دیده‌ایم و به دلیل قصه‌هایی که همه تهرانیها در طول نزدیک به نود سال زندگی کردن در خیابان ولیعصر دارند واجد ارزش است.
وی توضیح داد: در حال حاضر در موزه خیابان ولیعصر 120 نقطه را شناسایی و درباره آن تحقیق کرده‌ایم و هرکدام صاحب روایت‌هایی بین 500 تا 700 کلمه است و به زودی به همت سازمان زیباسازی در خیابان ولیعصر با سیستم QR Code برای همه شهروندان قابل خواندن خواهد شد. بنابراین این شخصیت در درام تهران ویژگی‌هایی دارد که اگر این ویژگی‌ها را بشناسیم و گرد و غبار فراموشی که بر این خیابان نشسته را بزداییم آن زمان واجد این ارزش می‌شود که به ثبت جهانی برسد.
قاسمی تاکید کرد: متاسفانه طی سال‌های اخیر دچار اغراق‌های فراوانی مانند داستان چنارها شدیم، به هر جهت چنارها در خیابان ولیعصر ویژگی بسیار مهم است ولی این‌گونه نیست که به یکباره و یک شبه ۱۶ هزار نهال در تهران کاشته شده باشد.
موزه خیابان ولیعصر (عج) با نگاه میراث شهری
مدیر پروژه ثبت جهانی خیابان ولیعصر گفت: بنابراین باید هرچه می‌توانیم توهمات یا خیالات را به واقعیت‌ها و یک میراث شهری تبدیل کنیم و راهش این است که این داده‌ها جمع‌آوری و قابل بیان برای شهروندان کنیم. موزه خیابان ولیعصر جایی است که موزه به معنای مرسوم نیست و این موزه روایت خانه خیابان ولیعصر با نگاه میراث شهری است.
وی اضافه کرد: ده قصه‌نویس به انتخاب آقای کاوه فولادی‌نسب و ۱۰ جستارنویس راجع به خیابان ولیعصر جستار و قصه نوشته‌اند و برای اولین بار دو مجلد با موضوع خیابان به چاپ خواهد رسید، 6 کشور در دنیا داریم که فضاهای شهری همانند خیابان موزه دارند که یکی از آنها هم شهر تهران است که به همت سازمان زیباسازی این کار انجام شده است.
قاسمی تصریح کرد: اولین پادکست موزه که مجموعه قصه‌ها و روایت‌هایی است به عنوان "پلاک شهروندی" آماده شد و بر روی اینستاگرام موزه خیابان ولیعصر قابل دسترسی است. این پادکست قصه‌های خیاط‌های خیابان ولیعصر است. یعنی ما به سراغ خیاط‌های خیابان ولیعصر رفته و آنها قصه‌های خود از این خیابان را گفته و صدای آنها جمع‌آوری و بخشی از آن در "اتاق شهروندی" موزه خیابان ولیعصر قرار داده شده است.
مدیر پروژه ثبت جهانی خیابان ولیعصر گفت: تا اواسط اسفند هم در کنار این مغازه‌ها پلاک‌های نصب شد تا با آنها آشنا شویم، بعد از خیاط‌ها به سراغ قنادها و بعد هم کسبه مختلفی که در خیابان ولیعصر هستند، خواهیم رفت. این مجموعه اقدام‌ها و رویدادها تلاشی بوده تا با این خیابان آشنا شویم.
خیابان ولیعصر (عج) بالکن شهر تهران است
قاسمی تاکید کرد: ثبت جهانی خیابان ولیعصر یا حتی ثبت ملی ما را از وظیفه شهروندی مصون نمی‌کند، این وظیفه شهروندی این است که کیفیت زندگی را ارتقاء دهیم. تفاوت شهروند با ساکن شهر همین است. فرض کنید خیابان ولیعصر بالکنی برای تماشای کل تهران است؛ به دلیل اینکه اگر از تهران یک مقطع از جنوب به شمال بزنیم، خیابان ولیعصر مقطعی است که کل تاریخ تهران از دوره قاجار و حتی کمی‌بیشتر از آن تا دوره معاصر را می‌توان دید و این ویژگی واجد ارزش است. این دیده شدن فقط کار مدیریت شهر و موزه نیست و کار همه شهروندان است تا تلاش کنند این تاریخ دیده شود.
وی اظهارکرد: معمولاً آنچه که می‌دانیم آن چیزی است که نمی‌دانیم! درباره خیابان ولیعصر هر اقدام شهری و معماری باید از جنس اقدام باشد نه مداخله. برای اینکه بتوانیم اقدام کنیم باید با روایت و قصه جایی آشنا شویم. موزه خیابان ولیعصر فقط معطوف به این مکان نیست، ما در طول این ۱۸ کیلومتر خیابان قصه‌های مختلفی را داریم که این اقدامات مفصل‌تر خواهد بود.
افتتاح گذرگالری برای نمایش عکس‌های تهران
مدیر پروژه ثبت جهانی خیابان ولیعصر گفت: افتتاح حدود پنج گذرگالری در خیابان ولیعصر از جمله این اقدامات خواهد بود که در گذرگالری از عکس‌های قدیمی و تاریخی خیابان ولیعصر تا گفتگویی در موزه ملی ایران که در مراحل ابتدایی است که بتوانیم تعدادی از آثاری که مربوط به حوزه تمدنی تهران است را به عنوان یک فضای شهری نمایش دهیم.
وی اضافه کرد: همه این اقدام‌ها خیابان ولیعصر را واجد ارزش و ارزش‌های آن را عیان می‌کند، ما در موزه خیابان ولیعصر بخش مهمی‌‌از قصه ما را معطوف به کسانی که خاطره‌ای دارند، کرده‌ایم. یکی از بخش‌های مهم همین است که بتوانیم مجموعه‌ای از داشته‌ها و آنچه که شهروندان نسبت به خیابان ولیعصر دارند اینجا نمایش دهیم.
قاسمی با اشاره به برخی از نکات تاریخی خیابان ولیعصر، اظهار کرد: حدود ۷ قنات این خیابان را مشروب می‌کرده که متاسفانه به دلیل ساخت و سازهایی که در بالادست خیابان ولیعصر صورت گرفته تنها یک یا دو مورد قابلیت احصاء دارند. از نکات دیگری که درباره خیابان ولیعصر می‌توان گفت اینکه اگر دو محور شمالی و جنوبی یعنی خیابان ولیعصر و خیابان شریعتی در تهران داشته باشیم تفاوت بسیار عمده دارند، خیابان ولیعصر از میدان راه آهن تا تقریبا میدان ونک خیابان بوده و جاده نیست، ولی آن چیزی که در خیابان شریعتی به عنوان خیابان می‌بینید در واقع با جاده روبرو هستیم.
پیرایش خیابان ولیعصر (عج) نیاز امروز
مدیر پروژه ثبت جهانی خیابان ولیعصر گفت: درباره خیابان ولیعصر هم باید مانند خیابان انقلاب پیرایش که توسط سازمان زیباسازی انجام و مورد اقبال جهان قرار گرفته؛ باید در این خیابان هم انجام دهیم. نکته خیلی مهم این است که ولیعصر خیابان مبتنی بر تجربه زیسته شده در تهران است.
وی تصریح کرد: برای اولین بار یک فضای شهری به نام خیابان ولیعصر صاحب جایی به نام موزه شده است که با مشارکت شهروندان به حیات خود ادامه خواهد داد، بنا داریم گفتگو راجع به این خیابان را ادامه بدهیم تا این تالار بتواند ادبیات این موضوع را ایجاد کند. بسیار حائز اهمیت است که درباره خیابان ولیعصر به عنوان یک فضای شهری به جایی برسیم که بتوانیم توسعه ادبیات حفاظت این خیابان را مورد توجه قرار دهیم.
پادکست قصه‌های خیابان‌ها ولیعصر
تاکنون پادکست‌های مختلفی درباره خیابان ولیعصر منشر شده قصه‌های ساکنان آن تا موضوع خرید شب عید ؛ در ادامه می توانید پادکست ترانه‌های خیابان ولیعصر و تماشاخانه‌های این خیابان را بشنوید.
پادکست تماشاخانه‌های خیابان ولیعصر(عج)
پادکست ترانه‌های خیابان ولیعصر(عج)