سرویس معماری هنرآنلاین: سیصد و بیست و هفتمین گفتمان هنر و معماری با عنوان "سیری درباغ‌های ایرانی مازندران" برگزار می شود.

در تعریف این نشست آمده است: کرانه جنوبی دریای خزر در دوره شاه عباس صفوی به عنوان پایتخت تفریحی وی در مقابل پایتخت سیاسی، اصفهان از اعتبار بیشتری برخوردار شد. در این بین باغ‌های بسیاری در منطقه از جمله در شهرهای آمل، بارفروش (بابل امروزی)، ساری و بهشهر احداث شد که به عنوان تفرجگاه‌های شاهان صفوی مورد استفاده قرار می‌گرفت. اسکندر بیک، منشی شاه عباس؛ در کتاب عالم آرای عباسی در ذکر آثار خیر و احداث عمارات در مازندران می‌آورد: "و در مازندران جنت نشان احداث فرح آباد جنت نهاد در کنار دریا، که رودخانه موسوم به تجینه رود از آن میان می گذرد، و پل عالی و خیابان که از آن بلده جنت نشان تا بلده ساری تخمیناً چهار فرسخ طرح انداخته سنگ بست کرده اند و عمارات عالی که در هر باغ ترتیب یافته از حیز شمار بیرون است دولتخانه و بازارگاه و حمامات و باغات فرح بخش جنت مثال در آن بلده جنت نشان طرح انداخته و الیوم شهری به آن عظمت و شوکت و ازدحام معلوم نیست که در بلاد اسلام بوده باشد و عمارت و باغات مرغوب واقعه در ساری و آمل و دریاچه و عمارات عالیه بارفروش ده و در اشرف خان‌های به تکلف بزیب و زینت و باغ و چشمه و حوضخانه که در بالاخانه عمارات باغ مذکور ترتیب یافته آب را از مکان مرتفع به فنون غریبه بالا برده به حوض نقره می‌ریزد و دیگر باغات و حمامات و عمارات دیگر در نیم فرسخی قصبه مزبور موسوم به باغات که در مکان مرتفع ترتیب یافته مشتمل بر تالارها و ایوان‌ها و دریاچه و فواره‌ها و حمام و باغچه فردوس نما که از نظاره آن‌ها دیده عقل را حیرت افزا است و از اصفهان تا قصبه اشرف در هر محله چهار فرسخی عماراتی مشتمل بر خان‌های نشیمن و بیوتات و باغچه‌ها است که اکثر حکام دارد و جمیع بیوتات مایحتاج نزول مهیا و آماده است".

به طور خلاصه باغ‌های مازندران عبارت است از:

 فرح آباد: فرح آباد در شمال ساری و در کنار دریای خزر واقع است، جایی که رودخانه تجن به دریا می‌رسد. اسکندر بیک از فرح آباد با عنوان دارالسرور، یاد و اضافه می‌کند که شاه اصولاً برای سیر و شکار و گذراندن زمستان به آنجا نقل مکان می‌کرد. وی در باب بنیاد نهادن فرح آباد می‌نویسد: "آن مکان زینت بخش لیاقت شهریت و استعداد تربیت داشت زیرا که رودخانه موسوم به تجینه رود در وسط آن بقعه امام مثال ماصدق روضه ماء و نهرهای سلسال جریان یافته به دریا می‌ریزد و آب دریا منظور ساکنان آن سرزمین در نظر نظارگیان بدایع آفریدگار زمان و زمین است".

 باغ بحرالارم بابل: نوشته‌های تاریخی حاکی از وجود یک جزیره در وسط دریاچه‌ای بزرگ در نزدیکی شهر بابل است. ویلبر می‌گوید: "در نزدیکی شهر بارفروش باغی احداث شد که از حیث طرح با دیگر باغ‌های این دوره تفاوت داشت. بدین ترتیب که در آن دریاچه‌ای با محیط 2/3 کیلومتر پدید آوردند و دورتادور آن را سنگ‌چین کردند. در این دریاچه جزیره‌ای مصنوعی به مساحت دو جریب تعبیه کرده بودند و ستون‌های چوبی، یک پل طولانی را که از خشکی به این دریاچه کشیده شده بود را برپا نگاه می‌داشت.

 باغ شاه بهشهر: باغ شاه در حقیقت هسته اصلی مجموعه باغ‌های بهشهر بوده و عمارت دیوان‌خانه در آن قرار داشته است. وسعت این باغ در حدود 80000 متر مربع است و در وسط این باغ ساختمان بزرگی بنا شده که به چهل ستون شهرت داشت. در جنب عمارت، استخر بزرگی به مساحت 500 متر احداث شده بود که در میان استخر شب‌های مهتاب با قایق دستی مشغول تفریح و سرگرمی بوده‌اند. باغ شاه با دیوارهای بلند سنگی و سروهای چند صد ساله، جوی آب سنگی، حوضچه‌ها و سنگفرش‌های اطراف آن که تا پشت عمارت امتداد می‌یافت، با کمی تغییر همان‌گونه که سیاحان تصویر آن را بازگو کرده‌اند باقی است.

 باغ شمال: باغ شمال در قسمت شمالی باغ شاه وجود داشت که دارای حمام و ساختمان‌های متعددی بوده است. هنوی (1154 ق.) نیز این باغ را چنین شرح می‌دهد: این دروازه به خیابان طویل گشوده می‌شود که در هر طرف خیابان سی ساختمان برای گارد سلطنتی بنا شده است، این قسمت ورودی به باغ شاهی و در حقیقت باغ شمال است.

باغ تپه: باغ تپه در سمت شرق باغ شاه واقع بوده و به دلیل ارتفاع بیشتر نسبت به باغهای اطراف، به این نام خوانده می‌شد. دلاواله از باغی می‌نویسد که برای زنان شاه ساخته شده و دورتادور آن دیوار قطوری با برج و بارو دارد. محوطه آن پر از درختان خوشبو بوده است و در وسط باغ جائی که خیابان‌ها همدیگر را قطع می‌کند؛ عمارتی هشت گوش کوچک و بلند مختص زنان بوده است.

 باغ چشمه: باغ چشمه در بخش جنوب شرقی باغ‌های بهشهر و با زاویه‌ای متفاوت از آنها واقع شده است. فریزر در سال 1238 قمری آن را چنین توصیف کرده است: در میانه، جویی آبی است که کف آن سنگ است و آبشارهای متعددی در مسیر آن است، دو طرف این جوی سروهای کهنسال زیبا و درختان مرکبات است. بنای این باغ را چشمه عمارت می‌نامند و بر چشمه‌ای پُر آب ساخته شده که از زمین می‌جوشد.

 باغ صاحب‌الزمان: نوشته‌های تاریخی در مورد باغ صاحب‌الزمان بسیار اندک است؛ ملگنوف به نقل قول از هنوی در بازدید وی از این باغ می‌نویسد: سفره‌خانه در عمارت صاحب‌الزمان بوده که برای حرمت آزرم بی‌شمشیر بدان‌جا درون آمدندی.

کاخ صفی‌آباد: در بالای تپه بسیار مرتفع از شهر بهشهر و سمت غرب مجموعه باغ‌ها عمارت فوق‌العاده مجللی وجود دارد که به کاخ صفی‌آباد مشهور است، این بنا در سال 1010 ق. به فرمان شاه عباس کبیر به ترتیب دو اشکوبه‌ای ساخته شده است.

 باغ عباس‌آباد: مجموعه تاریخی عباس‌آباد بهشهر که به همراه هشت باغ دیگر ایرانی در لیست آثار میراث جهانی ثبت شد، به فاصله 9 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان بهشهر، برفراز ارتفاعات البرز و در دل جنگل انبوه واقع شده است. هربرت از این کاخ در حدود سیصد سال قبل یعنی بلافاصله پس از اتمام ساختمان آن، دیدن کرده و خاطر نشان ساخته که "کاخ مزبور، به خاطر منظره بدیع و زیبا و مجسمه‌ها و تابلوهای آب و رنگ و بیشه‌ای که انواع و اقسام وسایل بازی و تفریح در آن موجود است، مافوق یک کاخ ییلاقی است و از کاخ‌های دیگر شاه عباس عالی‌تر است."

یکی از بناهای ماندگار در این مجموعه چشمه عمارت مستقر در داخل دریاچه است که به صورت جزیره‌ای در میان آن خودنمایی می‌کند. چشمه عمارت در میان استخر بنایی است آجری به شکل چهارطاقی که زمانی سطح فوقانی آن بستر بنایی با مصالح چوب و سقفی سفالی را تشکیل می‌داد.

 گل‌باغ: محوطه گلباغ به فاصله 600 متری از باغ اصلی مجموعه عباس‌آباد واقع شده است. محوطه مذکور در ادامه یک شیب قرار داشته به نحوی‌که شیب را بریده و آن را به صورت یک سطح تقریباً صاف درآورده‌اند. اختلاف ارتفاع محوطه فوق نسبت به باغ در حدود 10 متر است.

در این نشست، پرستو عشرتی و وحید حیدرنتاج به عنوان سخنران و امیرعباس ابوطالبی تحت عنوان دبیرپنل حضور خواهند داشت.

این برنامه با نمایش فیلم همراه است و علاقمندان می‌توانند جهت حضور در این رویداد چهارشنبه 16 مرداد 1398 از ساعت 15:30 الی 17:30 به موزه هنرهای دینی امام علی (ع) واقع در خیابان ولیعصر (عج)، بالاتر از ظفر، بلوار اسفندیار، شماره 35 مراجعه کنند.