سرویس معماری هنرآنلاین: مهرداد زواره محمدی، معمار و مدرس دانشگاه، حضور ایران در اکسپوی 2020 معماری را فرصت مناسبی برای نمایش پتانسیل‌های موجود دانست و در این‌باره به خبرنگار هنرآنلاین گفت: همان‌طور که می‌دانید اکسپوی 2020 مهرماه سال 99 در دبی افتتاح خواهد شد، بنابراین ما برای حضور در این رویداد بینالمللی و مهم نزدیک به 20 ماه فرصت داریم. انتظار می‌رود که بتوانیم از این فرصت اندک با استراتژی درست و برنامه‌ریزی و تدبیر در راستای حضوری آبرومند و قوی استفاده کنیم و پتانسیل‌های موجود در این عرصه را به‌درستی نشان دهیم.
او ادامه داد: آسیب‌شناسی و بررسی حضور ایران در اکسپوهای پیشین می‌تواند، برای برنامه‌های آینده، بسیار آموزنده باشد، بنابراین باید بتوانیم بر نقاط ضعف و قدرت تجربه‌های پیشین ایران و کشورهای پیشرو به بهترین شکل ممکن تمرکز کنیم.
مدیر بخش معماری پاویون ایران در بینال هنر ونیز سال ۲۰۱۵ تصریح کرد: اصولاً حضور در اکسپوها به سه شکل پیش‌بینی شده که ساده‌ترین آن و حداقل مشارکت، حضور در فضاهای نمایشگاهی از قبل آماده شده کشور میزبان است و تنها مداخله در این فضا چیدمان و مبلمان خواهد بود اما سطح دوم حضور در اکسپوها حضور در پاویون‌های آماده است و در این غرفه‌ها می‌توان با طراحی نما و طراحی داخلی و مبلمان نسبت به آماده‌سازی غرفه اقدام کرد که ایران در سال‌های پیش به این دو شکل در اکسپوها حضور داشته است.
زواره محمدی، خاطرنشان کرد: نوع سوم مداخله و بهترین مدل حضور در اکسپوها که ما تجربه آن را در 2015 میلان داشته‌ایم، به این شکل است که قطعه زمینی را از مستر پلان پیش‌بینی شده برای مدت شش ماه، اجاره کنیم و طی مدتی که در اختیار داریم، کل فرایند طراحی، ساخت و برنامه‌ریزی رویدادها را با توانمندی خود و در راستای اهداف اکسپو اجرا کنیم. این نوع حضور، بهترین مدل حضور در اکسپو است و کشورهای درجه یک و پیشرو بدین شکل در اکسپوها مشارکت می‌کنند و این جای بسیار خوشبختی است که ایران نیز به مانند دوره پیشین در اکسپوی سال 2020 نیز به این شکل حضور داشته باشد.
او توجه به ابعاد حضور ایران در دوره‌های گذشته و رویدادهای پیش از این را یک نیاز جدی خواند و گفت: ما باید بتوانیم نقاط ضعف را در کنار پیشرفت‌ها مورد بررسی قرار دهیم زیرا این امر امکان حضور بهتر را برای ما فراهم خواهد ساخت. این نوع بررسی‌ها در کوتاه مدت و در اکسپوی 2020 تأثیرگذار است اما به نظرم این رویداد در بلند مدت و در 2025 اوزاکا بیشتر دیده خواهد شد کما اینکه از 2015 میلان تا امروز نیز، شرایط بهتری در برنامه‌ریزی و مدیریت در اکسپوها را شاهد هستیم.
عضو هیئت دبیران جامعه مهندسان معمار ایران ادامه داد: به‌نظرم اقدامات در حوزه‌های برنامه‌ریزی، انتخاب عوامل طراحی و اجرایی، مدیریت، ساخت و بهره‌برداری از غرفه ایران رو به رشد و مثبت بوده اما خیز این پیشرفت‌ها بسیار کند و حرکت لاک‌پشتی بوده، اما دیدن این بخش‌ها، می‌تواند راه را برای آینده هموارتر کند.
زواره محمدی افزود: حضور ایران در بهترین و بالاترین سطح اکسپو رویداد بسیار مهم و مثبتی است. این نوع اتفاقات قطعاً در سایه تغییر نگرش مدیران رخ داده که قابل توجه است، البته از توجه مدیران به طراحی غرفه ایران در بستر رویدادهای بینالمللی نیز نباید گذشت.
او خاطرنشان کرد: ما تا قبل از رویداد 2015 میلان عموماً، افتخارات معماری و بناهای فاخر گذشته را مجددا با نازل‌ترین شکل ممکن و بسیار سطحی و سخیف تکرار می‌کردیم و این تصور وجود داشت که با ارائه یک کاریکاتور مضحک از معماری پرافتخار گذشته در برابر دیدگان مخاطبان بینالمللی، می‌توانیم نمایش بهتری داشته باشیم.
نماینده مهندسین مشاور شرکت‌کننده در مسابقه پاویون ایران در اکسپو میلان ۲۰۱۵ تأکید کرد: در گذشته ذهنیت مدیران مسئول امور نمایشگاه‌های بینالمللی و اکسپو بدین شکل بود که ما باید پیشینه پرافتخار خود را با نازل‌ترین کیفیت جلوی چشم مخاطب بینالمللی قرار دهیم درحالی‌که کشورهایی مانند یونان، ایتالیا، چین و ... نیز چنین بناهای با افتخاری را در گذشته دارند اما هرگز چنین اقدامی انجام نمی‌دهند.
زواره محمدی، اکسپو را فرصت مناسبی برای نمایش پتانسیل‌های موجود در این عرصه دانست و گفت: همه کشورها علیرغم داشتن افتخارات بسیار در معماری گذشته، سعی می‌کنند که بالاترین تکنولوژی روز خود را همراه با راهِ‌حل سرزمینی خود در این اکسپو به تصویر بکشند. برای ما نیز اکسپو فرصت مناسبی است تا بتوانیم طی شش ماه آثار برجسته را در برابر دیدگاه مخاطب بینالمللی نمایش دهیم، بنابراین روش طراحی غرفه‌ها مسئله بسیار مهمی است و اصولا حضور در رویدادهای فرهنگی بینالمللی زمینه‌ساز شکوفایی اقتصادی و اجتماعی خواهد بود.
شهرهای پیشرو و اقتصادهای رو به گسترش در دنیا، همگی رویکرد توسعه فرهنگی را برای پیشرفت اقتصادی خود برگزیده‌اند و مبحث Cultural Planning از مهم‌ترین و محوری‌ترین موضوعات نگرش اقتصادی توام با تولید ثروت و ارزش افزوده در حال نقش‌آفرینی است و از مصادیق بارز این رویکرد، حضور و مشارکت در عرصه‌های فرهنگی است و مثال بارز آن المپیک فرهنگی اکسپو است که هر 5 سال یک‌بار، به‌عنوان موتور محرک اقتصادی در حال ایفای نقش است.
او ادامه داد: تغییر نگرش سیستمی مدیران به فرایند انتخاب مشاور نیز، اتفاق بسیار خوبی است زیرا پیش از این صرفاً از طریق ارتباطات مشکوک، تیم طراحی و ساخت غرفه انتخاب می‌شد اما حضور در اکسپوی 2015 میلان سبب شد که علیرغم تمام کاستی‌ها بتوانیم از طریق مسابقه برای طراحی وارد عمل شویم و با روش دموکراتیک‌تری مشاور طراح را انتخاب نماییم. البته لازم به توضیح است که طراح غرفه ایران در اکسپوی میلان علیرغم برگزاری مسابقه معماری، خارج از مسیر مسابقه انتخاب شد اما اقدام به برگزاری مسابقه برای اولین بار، اقدام مثبتی بود.
این معمار تصریح کرد: راهبری مسئله اکسپو چیزی نیست که صرفاً به وزارت صنایع، نمایشگاه بینالمللی و ستاد اکسپو محدود شود زیرا ما دیده‌ایم که همیشه با مدیریت یک‌طرفه کار انجام می‌شود و نتایج خوبی در بر ندارد.
زواره محمدی پیشنهاد داد: باید بتوانیم در گام نخست یک کمیته راهبردی متشکل از همه نهادها و تشکل‌هایی که در این عرصه توانمند هستند، تشکیل دهیم. بنابراین باید نهادهایی چون وزارت راه و شهرسازی، موزه هنرهای معاصر و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که اساساً شکل‌دهنده حضورهای ایران در رویدادهای فرهنگی و هنری کل دنیا هستند؛ جامعه مهندسان مشاور، اتاق بازرگانی و نهاد آموزش و دانشگاه باید در این رویداد مشارکت داشته باشند. زیرا به واسطه این تأثیرگذاری و از دل این همفکری‌ها می‌توان یک رویداد مثبت و خوب را شکل داد.
از دید زواره محمدی معماری به هیچ‌وجه اولویت اصلی موضوع اکسپو نیست و دغدغه اصلی برای حضور آبرومند در این المپیک فرهنگی، انتخاب کیوریتور برای برنامه‌ریزی محتوایی غرفه است. با توجه به تعریف تم برای اکسپو 2020 و ضرورت تبیین این شعار در بستر (کانتکست) ایران برای ارائه راه‌حلی از جغرافیای ایران به اکسپو دوبی، ضرورت دارد شخص یا گروهی پیش از انجام طراحی معماری غرفه ایران، محتوا و برنامه غرفه را بر اساس تم‌های اصلی و فرعی اکسپو تبیین نماید. کیوریتورها کسانی هستند که بر اساس حوزه تخصصی خود، مسئولیت جمع‌آوری، نظارت، سازماندهی، و مدیریت مجموعه‌ای از داده‌ها را جهت حضور با معنی‌تر و معطوف به هدف در نمایشگاه دارند و در کنار هنرمند و معمار قرار می‌گیرند تا راه را برای تحقق ایده‌های او هموار کنند. در حقیقت برنامه فضایی، عملکردی غرفه به‌عنوان پیش‌نیاز مسابقه معماری باید از طریق گروه کیوریتور تهیه شود و اوست که کلیه اقدامات، برنامه‌ها، رویدادهای کل زمان بهره‌برداری از غرفه (مهرماه 1399 تا فروردین 1400) را با استفاده از ظرفیت‌های علمی، فرهنگی، اقتصادی و .... ایران برنامه‌ریزی می‌کند.
او افزود: متأسفانه با وجود انتشار فراخوان هنوز هیئت داوری و تیم فنی مناسب برای بررسی پروپوزال‌های مسابقه شکل نگرفته است این درحالی است که بسیاری از شرکت‌های مشاور، فرایندهای و پیشنهادهایی را در قالب تم این اکسپو که همان اتصال ذهن‌ها و خلق آینده است، نوشته‌اند. امیدوارم که در این حوزه افراد متخصص وارد عمل شوند و صرفاً مدیران اداری برای ارزیابی و انتخاب مشاوران وارد عمل نشوند زیرا با این وضعیت مشخص نیست، شرکت‌کنندگان در مسابقه توسط چه کسانی انتخاب می‌شود و چه کسانی واجد حضور در این مسابقه می‌شوند؟
این معمار خاطرنشان کرد: امیدوارم که تمام این گفت‌وگوها و تلاش‌های رسانه‌ای و متخصصان منجر به این شود که از این فرصت به درستی استفاده کنیم و غرفه آبرومند و خوبی داشته باشیم زیرا این نخستین باری است که اکسپو در خاورمیانه برگزار می‌شود و می‌تواند تأثیر بسیاری حتی در بخش سیاسی داشته باشیم و بتوانیم تمدن و ظرفیت‌های فرهنگی، اقتصادی و تخصصی خود را به درستی معرفی کنیم.
زواره محمدی در پایان گفت: قطعاً با یک استراتژی هوشمندانه و مکانیسم عادلانه و حرفه‌ای، کمک گرفتن از نهادهای مرتبط و همفکری در سطوح بالا، می‌توانیم نماینده خوبی برای ایران باشیم و راهِ حل سرزمینی خود را در یک المپیک فرهنگی که بسیار تأثیرگذار است، نشان دهیم و به آن ببالیم و امیدوار است که این فرصت حضور با نگاهی هوشمندانه و مشارکت گسترده جامعه تخصصی و همین‌طور مسئولیت‌پذیری و همراهی خردمندانه، قانونی و حرفه‌ای سازمان کارفرمایی، باعث بروز همدلی ملی و شکوفایی فرهنگی و اقتصادی در جامعه‌ی بی‌رمق فعلی شود.