سرویس معماری هنرآنلاین: مهدی گلچین عارفی پژوهشگر و مترجم عرصه معماری، پژوهش را از جمله بنیادی‌ترین مباحث در معماری دانست و در این‌باره به خبرنگار هنرآنلاین گفت: هر پژوهشی در عالم معماری ضروری است زیرا هر اثر باید تعریفی از معماری را در خود داشته باشد. در واقع ما با پرداختن به موضوعات نظری به تعریفی از معماری دست می‌یابیم که این پدیده و معنای آن را برای ما توضیح می‌دهد.
او افزود: چنانچه توضیح معنای معماری نزد انسان از آموزش و نگاه ما رخت بربندد، این بخش تبدیل به امری تهی خواهد شد که البته امروز جلوه‌های آن را در شهرهای‌مان می‌بینیم.
مترجم "گذری بر معماری متقدم مسلمانان" تصریح کرد: پژوهش در معماری بسیار اهمیت دارد زیرا این هنر، محیط زندگی ما را می‌سازد. در واقع همه ما در درون معماری هستیم و گریزی از آن نداریم. بنابراین در چنین شرایطی و از جامعه و نسلی که در یک فضای بی‌معنا رشد می‌کند، چه توقعی می‌توان داشت؟
گلچین عارفی مشکلات معماری امروز ایران را پیچیده خواند و بیان کرد: مشکل ما در عالم معماری امروز بسیار پیچیده است زیرا ما در دهه‌های اخیر، به دلیل رشد سریع جمعیت، مجبور شدیم که ساخت و ساز را نیز بر اساس نیاز موجود، سرعت ببخشیم. همین امر نیز سبب شد که در فضاهای متعدد، این تلقی ایجاد شود که ما در راستای رفع خواسته‌های جامعه، نیاز به تربیت یک سری اهل فن داریم.
او ادامه داد: با این تفکر فضای آموزش معماری ما به سمت تولید تکنیسین رفت و سعی کرد، افرادی را تربیت کند که صرفاً یک سری نقشه برای ساخت و ساز تهیه کنند. متأسفانه در این میان اندیشیدن تکنیسین‌ها مغفول ماند در واقع ما با این روش یک سری بازوی بدون اندیشه تولید کردیم که عملاً کارکرد چندانی برای عرصه معماری به دنبال نداشت البته باز هم تأکید می‌کنم که موضوع پیچیده‌تر است و این تنها یک بعد از مسئله را شامل می‌شود.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: شهرهایی نظیر تهران حاصل نگاه افرادی است که اندیشیدن را نیاز نمی‌دانند. متأسفانه گاهی وقتی صحبت از مباحث نظری می‌شود، برخی از معماران برافروخته می‌شوند زیرا این مباحث را لازم نمی‌دانند.
گلچین عارفی اظهار کرد: جای تأسف دارد که ما در کشورمان، توجه به پژوهش‌های نظری، بررسی تاریخی معماری جهان و پژوهش‌های تاریخی در معماری ایران را نادیده گرفتیم زیرا حاصل فراموش‌شدن تمام این عوامل، شکل کنونی معماری ایران و ساختمان سازی آن است.
او بر لزوم توجه معماری به شرایط حاضر تأکید کرد و گفت: به طور حتم تأملات نظری محدود به یک سری نشست‌ها که معمولاً درباره شخصیت‌های محبوب در عرصه معماری است، نمی‌شود.
مترجم کتاب "معماری و آبادانی بیابان؛ بناهایی برای زیستن در فلات ایران" ادامه داد: در واقع، منظور از پژوهشگر، افرادی است که بدانند معماری و شأن آن چیست؟ و اساساً مسائل معماری دارای چه جنسی هستند. یک معمار خوب باید بداند که بهره‌بردار بنا دارای چه ویژگی‌هایی است و فضا و زمینی که در آن کار می‌کند، چه خصوصیاتی دارد؟ و حقیقت و شأن ساختن برای آن چگونه است. در واقع منظور من تأملی از جنس عملی و نه صرفاً مروری بر آرای مثلاً یک چهره محبوب است. منظور اصلی من افرادی است که متوجه جهان اطراف خود و ابعاد گوناگون انسانی آن باشند در معماری از آن بهره ببرند.
گلچین عارفی، فضای پژوهش را نیز دارای مشکلات عدیده دانست و تصریح کرد: ما حتی در خود فضای پژوهش نیز، نظیر وادی ساخت و ساز، به بیماری‌هایی مبتلا شده‌ایم که از جمله آن‌ها سرعت است. به عنوان مثال، در فضای معماری زیاد دیده‌ایم که فردی قصد ساخت ساختمانی را دارد، اما پس از سال‌ها که شرایط مهیا می‌شود تنها یک هفته برای نقشه‌کشی و معماری زمان صرف می‌کند. در بخش پژوهش نیز ما به این بیماری دچار شده‌ایم که هر چه سریع‌تر، افراد به دنبال پاسخ هستند یا سعی دارند، موضوعاتی را دنبال کنند که صریح پاسخ دهند.
او افزود: به طور حتم، امروز نیاز داریم که مقداری بایستیم و بررسی کنیم که اساساً تا امروز چه کرده‌ایم و در کدام نقاط راه را به اشتباه رفته‌ایم و ضروری است که درباره امر پژوهش مجدداً تأمل کنیم.
این پژوهشگر ادامه داد: ما باید بنگریم که اصولاً چه می‌کنیم؟ و چرا انجام می‌دهیم؟ در حقیقت باید بررسی کنیم که چگونه مفهوم تولید پژوهش را با برخی مجلات و انتظاراتی که از افراد در رده‌های مختلف آموزشی برای تولید مقاله داریم، به ابتذال کشانده‌ایم. به طور حتم اولویت نخست در این عرصه، تأمل در مفهوم پژوهش است.
گلچین عارفی خاطرنشان کرد: ما در پنجاه سال اخیر با انفجار جمعیت مواجه شدیم و این امر، فرصت هر کاری را از ما گرفت. در واقع ما هر وقت سعی کردیم که تأمل کنیم کسانی به ما گفتند که وقت نداریم و این نوع نگاه، تبدیل به اخلاق عمومی، همه ما در اجرا و آموزش شد.
او تأکید کرد: طبق آمار منتشر شده، ما طی 20 سال گذشته به اندازه تمام تاریخ ایران ساختمان ساخته‌ایم و من در این فضای مسابقه ساخت و ساز فضایی برای تأمل نظری نمی‌بینیم البته کارهای خوبی در این سال‌ها انجام شده است اما این نمونه‌ها ستاره‌هایی هستند که در این فضای تاریک سو سو می‌زنند بنابر این نیاز داریم که از این سرعت بکاهیم و به دنبال یک آرامش برای فکر کردن به حقیقت مطلب باشیم.
این مترجم خاطرنشان کرد: آرایی که از هر فیلسوف غربی منتشر می‌شود، ظرف چند ماه ترجمه‌های متعددی در ایران می‌یابد که البته کار بدی نیست اما بیانگر دیدگاه کلی جامعه ماست. مشکل اینجاست که ما آثار اساسی و خوبی را در فلسفه هنر و معماری اسلامی داریم اما کسی در فضای حرفه‌ای و آموزشی آن را نمی‌خواند. مسئله اینجاست که یک دانشجو یا استاد در اغلب موارد، یک اثر مهم این‌چنینی را نخوانده است؛ این موضوع یک بیماری است و باید درباره آن بیاندیشیم.
گلچین عارفی درباره تازه‌ترین اثر خود گفت: من اخیراً کتاب درباره تاریخ هنر اسلامی به نام "شکل‌گیری هنر اسلامی" نوشته الگ گرابار را ترجمه کرده‌ام. الگ گرابار، استاد چند نسل از پژوهشگران تاریخ هنر اسلامی و این کتاب از آن دسته پژوهش‌های اساسی در معنای هنر اسلامی به شمار می‌رود که سال‌ها بود، نیاز به ترجمه روان‌تری از آن در بازار احساس می‌شد. تلاش ما این است که در چنین شرایطی چراغ پژوهش را روشن نگاه داریم.