سرویس مد و لباس هنرآنلاین: مریم السادات خرمدره طراح لباس، مدرس دانشگاه، عضو هیئت‌مدیره انجمن طراحان پارچه و لباس ایران، عضو هیئت‌مدیره انجمن طراحان و تولیدکنندگان محصولات عفاف و حجاب کشور و مدیر مؤسسه "طرح آفرینان فاطر" است.
با او درباره فعالیت‌ها، چشم‌انداز و برنامه‌هایش درعرصه مد و لباس به گفت‌وگونشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
خانم خرمدره از خودتان و نحوه و جزئیات ورودتان به عرصه مد و لباس بگوئید.
من در حال حاضر طراح لباس، مدرس دانشگاه، عضو هیئت‌مدیره انجمن طراحان پارچه و لباس ایران، عضو هیئت‌مدیره انجمن طراحان و تولیدکنندگان محصولات عفاف و حجاب کشور و مدیر مؤسسه "طرح آفرینان فاطر" هستم. متولد سال 1358 و دارای دو فرزند هستم. دخترم نیز در حوزه مد و لباس فعالیت می‌کند و تاکنون از دو جشنواره رتبه دریافت کرده است. کار را با آموزش خیاطی در آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آغاز کردم و ابتدا با متد گرلاوین، پارسی، مولر، متریک و تقریباً بر روی تمام متدهای الگوسازی رایج تسلط پیدا کردم. دبیرستان در رشته ریاضی فیزیک تحصیل کردم و بسیار دوست داشتم از دیدگاه مهندسی به مقوله مد و لباس نگاه کنم. اصالتاً اهل شهرری هستم اما نزد بهترین استادان الگو و دوخت در نقاط مختلف تهران آموزش دیدم. از کودکی به شکل حرفه‌ای نقاشی می‌کشیدم و تصویر لباس هایی که مادرم برایم می‌دوختند را به‌کرات رسم می‌کردم. پس از ورود به دانشگاه و تحصیل در حوزه طراحی پارچه و لباس، مزون هم تأسیس کردم . در دوران دانشجویی نایب‌رئیس انجمن علمی دانشگاه بودم و در آن دوره رتبه برتر چند جشنواره را کسب کردم. سال 86 و با تأسیس انجمن طراحان پارچه و لباس، از نخستین هنرجویان این مرکز بودم. خانم پاک‌بین از انجمن طراحان پارچ و لباس من را به فضای دانشگاهی معرفی کردند. با انجمن از همان سال‌ها آشنا شدم و به شکل عضو فعال در انجمن فعالیت کردم. طی سال‌های متمادی نمایشگاه‌های مختلفی را برگزار کردیم و انجمن طراحان در این رویدادها به شکل فعال حضور داشت. در کلاس‌های آموزشی مختلف داخل و خارج کشور شرکت کردم و درنهایت کار تدریس را با جهاد دانشگاهی قزوین آغاز کردم. همچنان در دانشگاه‌ها مشغول تدریس هستم و در جریان برگزاری یکی از دوره‌های جشنواره مد و لباس فجر، مؤسسه‌ام را تأسیس کردم و در سال‌های 95 و 96 در بین مؤسسات برتر مد و لباس کشور قرار گرفتیم. البته این عنوان مختص یک‌یک استادانی است که در این مجموعه تلاش می‌کنند و کارکنانی که آن‌گونه که بایدوشاید این مؤسسه را به اهداف و چشم‌انداز خود نزدیک کرده است.
به نظر می‌رسد برخی تنگ‌نظری‌ها در عرصه مد و لباس وجود دارد که فعالان چندان از موفقیت همکارانشان خوشحال نمی‌شوند. شاید همین موضوع تاکنون مانع برند سازی، مدسازی و توسعه فعالیت هنرمندان این حوزه در ابعاد جهانی شده باشد. نظر شما در این رابطه چیست؟
بله کاملاً درست است. من دغدغه‌ها و انگیزه‌های بسیاری در حوزه مد و لباس دارم و برای رسیدن به آرمان‌هایم بسیار تلاش کرده‌ام و شبانه‌روز زحمت‌کشیده‌ام. هرگز اجازه ندادم دغدغه‌هایم در این زمینه به زندگی شخصی من ضربه زند. دوستان دیگری مانند من از هیچ تلاشی برای پیشرفت در این عرصه مضایقه نکرده‌اند اما بااین‌وجود بسیاری از این‌ها از سوی برخی فعالان نادیده گرفته می‌شود. همین امر موجب می‌شود اتحاد به معنای کلمه آن‌گونه که باید میان اساتید حوزه مد و لباس ایجاد نشود و برای ورود به ابعاد گسترده جهانی حرف چندانی برای گفتن نداشته باشیم و هرروز اخبار واردات بی‌رویه و قاچاق پوشاک از خارج کشور را بشنویم و کاری از دستمان برنیاید.
شما در حوزه چرم و طراحی و تولید پوشاک چرمی هم فعالیت‌هایی داشته‌اید. کمی برایمان درباره این بخش از حرفه‌تان بگوئید.
مسئول برپایی نخستین دوره آزاد کلاس‌های دانشگاه چرم بودم. تنها دانشگاهی که در کشور برای حوزه چرم علی‌رغم پتانسیل‌های بالا فعالیت می‌کند. رشته تولید کفش تنها در این کشور وجود داشت که الآن دانشگاه علمی و کاربردی کوشا هم به آن افزوده‌شده است. ما چند شهرک صنعتی بزرگ در زمینه چرم داریم. چند سالی است به همت اتحادیه کفش دست‌دوز و انجمن صنایع چرم و اتحادیه چرم ماشینی نمایشگاهی با عنوان "امپکس" در حد بین‌المللی و حرفه‌ای برگزار می‌شود. متأسفانه تبلیغات بسیار کم است و بسیاری از افراد اطلاعی از برگزاری این رویداد ندارند درصورتی‌که نمونه‌های کم‌نظیری از چرم‌های فراوری‌شده در این نمایشگاه به نمایش گذاشته می‌شود که می‌تواند به‌خوبی در عرصه مد و لباس کشور ورود و این هنر صنعت بیش‌ازپیش رونق پیدا کند. بهترین چرم هم با هزینه معقول تهیه و تبدیل به محصول نهایی می‌شود درصورتی‌که نمونه‌های آماده آن با قیمت‌های چند صدهزارتومانی از سوی برندها عرضه می‌شود. همین مسئله این انگیزه را در من ایجاد کرد که دانش خود را در حوزه پوشاک چرمی ارتقاء دهم. همچنین من به‌عنوان یک طراح لباس اگر بخواهم کالکشنی طراحی کنم در زمینه طراحی و دوخت کیف و کفش برای تکمیل این مجموعه دچار مشکل می‌شوم پس بهتر است بتوانیم از کار پراکنده دور شده و مجموعه کامل ارائه دهیم. اتفاقاً این پراکنده‌کاری یکی از ضعف‌های ما در حوزه مد و لباس است.
این شکل از فعالیت پراکنده در دستگاه‌های اجرایی و متولیان حوزه مد و لباس هم دیده می‌شود. نظر شما دراین‌باره چیست؟
بله درست است. اگر هر یک از ما با برنامه‌ای مدون، منظم و با مشخص بودن شرح وظایف دستگاه‌ها هر بخش گوشه‌ای از کار را تقبل کند اتفاقات بسیار خوی رخ خواهد داد. از سوی دیگر حوزه مد و لباس نیازمند تمرکززدایی فعالیت‌ها است. ما برنامه‌ای در زمینه برداشته شدن تمرکز بحث آموزش حوزه مد و لباس از تهران راداریم. استادان بسیاری در سراسر کشور و حتی روستاهای دورافتاده حضور دارند که باید شناسایی شوند و از علم و تجربه آن‌ها به نحوی شایسته بهره گرفته شود. سال گذشته در جشنواره مد و لباس فجر پیشنهادی داشتم که استادان جوانانی مانند من اگر بخواهیم در حوزه دانشگاهی اتفاق مهمی رخ دهد بهتر در دانشگاه کنار استادان تجربی کار تدریس را انجام دهیم که البته خیلی‌ها با این پیشنهاد مخالفت کردند اما باید بدانید این‌ها تجربه و دانشی دارند که خیلی‌ها از آن محروم هستند و بدون شک موجب افزایش خروجی کلاس‌های دانشگاهی خواهند بود. کسب آموزش نزد استاد خارجی یا تجربه سفرهای خارجی برای افزایش دانش درزمینه مد و لباس نمی‌تواند دلیل موفقیت و خروجی مطلوب یک سیستم آموزشی باشد.
متأسفانه در طی سال‌هایی که موضوع مد و لباس در کشورمان موردتوجه و اهمیت قرار گرفت، بازهم توجهی به موضوع ایجاد متد و روش‌های طراحی و دوخت ملی متناسب بافرهنگ و ویژگی‌های بومی، اقلیمی و جغرافیایی خود نداشته‌ایم. نظر شما دراین‌باره چیست؟
همه ما می‌دانیم که علی‌رغم سابقه و قدمت دیرینه در حوزه مد و لباس، هیچ‌یک از متدهای تدریس در بخش آموزش ما ایرانی نیست. به‌جز یک یا دو متد ایرانی مانند "پارسی" که مرحوم قدوسی مبدع آن هستند سایر روش‌ها ایرانی نیستند. ما در ایران رشته مهندسی پوشاک نداشته‌ایم که افرادی در این زمینه و سطوح ملی تحقیق و پژوهش کنند. آیا نظام آموزشی ما حاضر است هزینه‌ای برای این بخش صرف کند و استان به استان موضوع را موردتوجه و بررسی قرار دهند، به جدول سایز ایرانی و متد ملی دست‌یابیم اما هیچ اتفاقی نیفتاده است. متأسفانه هیچ فرد و دستگاهی مسئولیت صفر تا صد این کار را بر عهده نمی‌گیرد و تمامی واحدهای علمی و آموزشی به روش خود در این راستا عمل می‌کنند.
مقالات دانشگاهی تا چه اندازه با رویکرد کاربردی بودن تطبیق داده‌شده‌اند؟
درباره این موضوع هم‌بارها و بارها در جلسات مختلف صحبت‌ها و طرح‌هایی عنوان‌شده، اتفاقاتی هم رخ‌داده اما کافی نیست. این مسئله یکی از دغدغه‌های جدی کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور است. هنوز هم با ایده آل‌ها و مطلوب فاصله داریم، اما همین‌که بسیاری از پراکندگی‌ها طی سال‌های اخیر به تجمیع رسیده‌اند جای شکرش باقی است. ژوژمان‌های بسیاری در دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های آزاد به شکل حرفه‌ای برگزار می‌شود، اما نتیجه خاک خوردن طرح‌های منحصربه‌فرد ارائه‌شده از سوی هنرجویان است. ما باید قدر خروجی مراکز آموزشی درزمینهٔ مد و لباس را بدانیم. اگر شما طراح خلاقی باشید باید خط و امضای هنری را بشناسانید. در این حوزه، درس و روش آموزشی بسیاری از استادان شناخته‌شده است. دانشجویان مد و لباس باید خط طراحی خود را پیدا کنند و درگیر حواشی این عرصه نشوند.
آیا شما در مقطع کارشناسی ارشد هم در همین رشته طراحی لباس تحصیل‌کرده‌اید؟
خیر. رشته تحصیلی من در مقطع کارشناسی ارشد حکمت هنر بوده است. زمانی که مدرک کارشناسی را کسب کردم در مقطع ارشد هم در طراحی پارچه و لباس و هم حکمت هنر اسلامی دانشگاه ادیان پذیرفته شدم. با مشورت برخی از استادان این حوزه، تصمیم گرفتم در این مقطع وارد گرایشی شوم که نیاز حوزه طراحی مد و لباس در کشور است. این رشته زیرگروه پژوهش هنر است. زمانی که وارد این رشته تحصیلی شدم دریافتم که حکمت هنر یهودی، مسیحی و دیگر ادیان بزرگ جهان را بشناسیم و موردمطالعه قرار دهیم. جالب است هرچند می‌گویند هنر اسلامی از هنر یونان نشأت گرفته است اما بامطالعه درمی‌یابیم که به‌طور مثال "پوروتاگوراس" که زمان سقراط الهام‌دهنده بسیاری از مباحث فلسفی این حکیم بوده، شاگرد یکی از مغان‌های زرتشتی در ایران بوده است. حکمت تا پیش از فلسفه در ایران با عنوان حکمت خسروانی وجود داشته است. وقتی با این‌ها آشنا می‌شویم، درمیابیم که اگر به‌طور مثال معماری مسجد شیخ لطف‌الله در جهان حرفی برای گفتن دارد یا ویژگی‌های خاص هنری مانند اینکه ساعاتی از روز نور خورشید به‌گونه‌ای به آیات داخل مسجد می‌تابد که مربوط به همان ساعت‌ها از روز است، در صورت علم به این دست موضوعات می‌توانیم کالکشنی از لباس طراحی کنیم که در اوقات مختلف روز انعکاس نوری متفاوتی داشته باشد و این‌گونه با تکیه‌بر حکمت‌ها در طراحی لباس، جهانی شویم. خیلی‌ها با تکیه‌بر فنّاوری روز جهان از "LED" و امثال آن در طراحی لباس استفاده کرده‌اند پس چرا ما از حکمت هنر اسلامی در این مسیر بهره نگیریم.
سال گذشته شما کاندیدای حضور در شورای شهر شدید. این نشان از دغدغه‌های شما درزمینه توسعه فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی دارد. انگیزه شما از این کار چه بود و تا چه اندازه امیدوار بودید که از این مسیر به جریان سازی و توسعه عرصه مد و لباس کمک کنید؟
دردهای جامعه ما بسیار است و اگر هر دستگاه شرح وظایف مشخصی برای خدمت‌رسانی داشته باشد می‌تواند راه به‌جایی بَرَد. فرض کنید به‌یک‌باره و طی دستورالعملی به‌تمامی دستگاه‌ها گفته می‌شود که در حوزه مد و لباس فعالیت کنید. به‌یک‌باره دستگاه‌های مختلفی مانند پلیس، بسیج ادارات، شهرداری و فرمانداری وارد این عرصه فعالیتی می‌شوند، اما متأسفانه باوجود بهره‌گیری از متخصصان حوزه مد و لباس راه به‌جایی نمی‌برند. بودجه‌هایی که صرف می‌شوند و در شاخه‌های مختلف به حرز می‌روند باید تجمیع شده، هدفمند و اثرگذار وارد عمل شوند. باید از متخصصان حوزه‌های مختلف برای رسیدن به خروجی مناسب کمک گرفت. انگیزه من کاندید شدن در شورای شهر این بود که می‌دیدم جشنواره و رویدادهای مختلفی به همت شهرداری برگزار می‌شود اما آن‌گونه که بایدوشاید حرفه‌ای نیست. چند سال پیش با سرای محله‌ها همکاری نزدیکی داشتم، این دوستان رویدادهایی برگزار می‌کردند که شاید کمتر از یک هفته برای آن‌ها برنامه‌ریزی‌شده بود. طی همکاری که با انجمن صنفی آموزشگاه‌های آزاد استان تهران دریافتم یکی از معضلات دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای این بود که پس از شروع فعالیت سرای محله‌ها، حدود دو هزار مرکز آموزشی فنی و حرفه‌ای استان تهران تعطیل و ضربه مهلکی به این بخش وارد شد. هر فردی برای مربی‌گری در آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای ورود پیدا نمی‌کند و باید از چارچوب‌هایی عبور کند درصورتی‌که این موضوع در سرای محله‌ها صدق نمی‌کند. ساعات تدریس در آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای استاندارد است اما با آموزش چندساعته در سرای محله‌ها مبحثی به سرانجام نمی‌رسد و متأسفانه خیلی‌ها به دلیل قیمت خوب کلاس‌های سرای محله از آن‌ها استقبال هم می‌کنند. سرای محلات باید با مجموعه‌های فنی و حرفه‌ای تعامل داشته باشند و استادان خود را از میان افراد زبده انتخاب کنند خیلی‌ها به من نقد کردند که یک طراح لباس چه فعالیتی می‌تواند در شورای شهر داشته باشد تا کاری برای جامعه انجام دهد؟ گروه فرهنگی ورزشی و اجتماعی شورای شهر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بنا داشتم با توجه به برخی معضلاتی که در این فرصت به آن‌ها اشاره داشتم، گامی در مسیر بهبود شرایط حاکم بردارم.
به نظر می‌رسد یکی از مشکلات و چالش‌های حوزه مد و لباس، نبود برنامه‌ریزی مدون و بلندمدت برای برگزاری رویدادهای این حوزه است.
بله همین‌طور است. برای برپایی یک رویداد مؤثر در حوزه مد و لباس حداقل نیاز به یک سال برنامه‌ریزی است. همه ما از مدرس دانشگاه گرفته تا مسئول اجرایی در خروجی نداشتن بسیاری از رویدادها مقصر هستیم.
قرار است رویدادی در حوزه مد و لباس به میزبانی شهرری برگزار شود. لطفاً درباره جزئیات این جشنواره برایمان بگوئید.
این جشنواره به همت فرمانداری و سپاه برگزار می‌شود و از من هم به‌عنوان داور برای حضور در این رویداد دعوت‌شده است.هرچند که شاید این رویداد در گام نخست دچار نقاط ضعف باشد اما به هر ترتیب، رویدادی ارزشمند درزمینه مد و لباس است. پروپوزال آن نوشته‌شده و از هم‌اکنون دبیرخانه دومین دوره این رویداد تشکیل‌شده است و من هم بنا دارم دفتر مرکزی مؤسسه را به شهر ری انتقال دهم.
شهر ری منطقه‌ای پویا و فعال در زمینه مد و لباس به‌ویژه محصولات عفاف و حجاب و دربرگیرنده کارگاه‌های بزرگ و کوچک تولیدی است. این منطقه تا چه اندازه می‌تواند توسعه فعالیت‌های کشور در این بخش یاری رساند؟
بسیاری از فعالان عرصه مد و لباس با گرایش‌های بخش عفاف و حجاب در شهرری تمرکز دارند. من سال‌هاست که در شهرری زندگی نمی‌کنم اما همواره باافتخار می‌گویم که فرزند شهرری و نمک‌پرورده حضرت شاه عبدالعظیم هستم. اطراف شهرری بالغ بر 100 روستا وجود دارد که مملو از کارگاه‌های تولیدی کوچک سنتی هستند. در یکی از این کارگاه‌ها که پارکینگ یک ساختمان است، دستگاه‌هایی وجود دارد که شاید در کارخانه‌ها ما دیده نشود. محصولات بسیاری از برندهای ترک در همین کارگاه‌ها تولید می‌شود. خیلی از تولیدات به کیش، قشم و ترکیه رفته و مجدد به ایران برمی‌گردند. ای‌کاش دانشجویان حوزه مد و لباس این فرصت را پیدا کنند که در همین کارگاه‌های ولیدی سنتی دوره کارورزی دانشگاه خود را پشت سر گذارند، کاری که من انجام دادم و با اشراف به‌تمامی نکات و شرایط کار در بسترهای تولید انبوه، پا به عرصه مد و لباس گذاشتم. در دیداری که به‌اتفاق هنرجویان و دانشجویانم از کارخانه برند "وان بای وان" داشتیم، برای بسیاری از دانشجویان جالب بود که تی‌شرت‌های برند "ال سی وایکیکی" در همین کارخانه طراحی و تولید می‌شود، با قیمت پایین به ترکیه می‌رود و بعد مجدد با قیمت چند برابری به ایران برمی‌گردد. این درد است که ما در حوزه شناساندن برندهایمان به مردم ضعیف بوده‌ایم و توان آن‌ها را نادیده گرفته‌ایم. باید باور توان ملی را در فرزندانمان ایجاد کنیم.