سرویس مد و لباس هنرآنلاین: علی‌اصغر زیلایی، از سال 1393 مدیر امور استان‌های کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور است؛ بخشی که به لطف برنامه‌های مدون در کارگروه و با تکیه بر برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های استانی به شکل تخصصی در حوزه پوشاک، باعث ایجاد هیجان بین فعالان، طراحان، کارآموزان و دانشجویان علاقه‌مند به این عرصه در سراسر کشور شده و گرایش هنرمندان ایرانی به عرصه مد و لباس را افزایش داده است.
گفت‌وگوی هنرآنلاین با مدیر امور استان‌های کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور را در ادامه بخوانید:
آقای زیلایی، لطفاً در شروع گفت‌وگو از سابقه فعالیت‌تان در این حوزه بگویید.
سابقه حضور من در حوزه مد و لباس به فعالیتم در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر می‌گردد. من کارمند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودم و در حوزه معاونت فرهنگی و حوزه چاپ و نشر فعالیت می‌کردم. از سال 91 بنابر پیشنهاد آقای حمید قبادی و علاقه شخصی خودم، به معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد منتقل شدم و یکی دو سال در حوزه‌های ستادی و اجرایی دبیرخانه کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور فعالیت کردم. از سال 93 هم به دستور آقای قبادی به عنوان مدیر امور استان‌های کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور منصوب شدم.
ضرورت پرداختن به امور استان‌های کارگروه ساماندهی مد و لباس از چه زمانی احساس شد و چه اهدافی برای آن تعریف شده است؟
ساز و کار کارگروه استانی مد و لباس کشور در آیین‌نامه اجرایی قانون ساماندهی مد و لباس کشور دیده شده است و ما در وهله اول نسبت به راه‌اندازی پرونده‌های استانی به صورت مستقل اقدام کردیم و آن‌چه برداشت صحیح و صریح خودمان از قانون ساماندهی مد و لباس بود در امور استان‌های کارگروه اجرایی کردیم. حوزه مد و لباس در استان‌ها تفاوت عمده‌ای که با مد و لباس در مرکز کشور دارد این است که در استان‌ها به دلیل کمبود نیروی انسانی متخصص، آن‌طور که باید و شاید به حوزه مد و لباس توجه ویژه و انحصاری نشده است. یعنی ما همکاران بسیار عزیز و ارجمندی در استان‌ها به عنوان کارشناس‌های مد و لباس داریم که صرفاً کارشناس مد و لباس نیستند و در حوزه کارشناسی مسئولیت‌های متعددی دارند که یکی از این مسئولیت‌ها مسئولیت کارشناسی در حوزه مد و لباس است. گرچه علیرغم کمبود‌هایی که وجود دارد، دوستان آستین همت را بالا زده‌اند و با یک تعامل و ساماندهی خوب توسط آقای قبادی و همینطور بنده، امور استان‌های کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور دارد به خوبی پیش می‌رود. البته هنوز از فعالیت امور استان‌های کارگروه ساماندهی مد و لباس انتظار نهایی و صد درصدی حاصل نشده است ولی داریم نهایت تلاش‌مان را به کار می‌گیریم که به این مهم برسیم.
یکی از اتفاقات مهمی که تحت حمایت امور استانی کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور می‌افتد، برگزاری رویدادهای غیر متمرکز جشنواره مد و لباس فجر در استان‌های مختلف کشور است. چگونه تصمیم گرفته شد که این رویدادهای غیر متمرکز در استان‌های مختلف برگزار شود؟
الآن دو دوره است که بنابر تصمیم‌های شورای سیاست‌گذاری جشنواره مد و لباس کشور، چند بخش جشنواره به صورت غیر متمرکز برگزار می‌شود. امسال در هفتمین دوره جشنواره مد و لباس فجر، بخش اقوام و استان‌ها به صورت مستقل در استان‌های معین‌شده برگزار خواهد شد. سال 91 در کل کشور 4 جشنواره مد و لباس به صورت غیر متمرکز برگزار شد که این تعداد در سال 93 به 8 جشنواره در سال‌های 94 و 95 به ترتیب به 19 و 20 عدد رسید. امسال هم با توجه به برنامه‌ریزی‌هایی که صورت گرفته، جشنواره استانی در 15 استان کشور به طور همزمان با مرکز برگزار خواهد شد. 7 استان کشور هم از ابتدای سال جشنواره مد و لباس برگزار کرده‌اند که این آمارها نشان می‌دهد ما یک سیر صعودی را طی کرده‌ایم.
میزان استقبال استان‌های مختلف از برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های حوزه مد و لباس چگونه است و چه استان‌هایی بیشترین میزان استقبال از این رویدادها را به عمل می‌آورند؟
یک سری استان‌ها در کشور هستند که به خاطر فضای کارشناسی که در آن‌ها به وجود آمده و حمایت‌هایی که توسط مدیر کل ارشاد استان مورد نظر صورت گرفته است، نمایشگاه‌های استانی بیشتری در حوزه مد و لباس برگزار می‌کنند. نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های استانی حوزه مد و لباس دارای شماره و ترتیب استانی و شماره و ترتیب کشوری است و ما الآن استان‌هایی را داریم که 4 دوره جشنواره مد و لباس استانی را برگزار کرده‌اند. استان‌های مرکزی، گلستان، ایلام و خراسان جنوبی جزو استان‌های پیشرو در زمینه برگزاری جشنواره‌های استانی هستند و تا کنون 4 جشنواره استانی در آن‌ها برگزار شده است و استان‌های آذربایجان شرقی، مازندران، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، چهار محال و بختیاری، خوزستان و هرمزگان هم موفق به برگزاری سه جشنواره استانی در حوزه مد و لباس شده‌اند. استان‌های البرز، گیلان، لرستان، فارس، آذربایجان غربی و خراسان شمالی، دو جشنواره برگزار برگزار کرده‌اند و استان‌های زنجان، کرمان، کهگلویه و بویراحمد و اردبیل هم توانسته‌اند یک جشنواره مستقل برگزار کنند.
جشنواره‌های استانی مد و لباس فجر چه دستاوردها و خروجی‌هایی داشته است؟
حوزه مد و لباس یک حوزه جوان است که به تازگی در بخش فرهنگ و هنر جامعه دارد به آن رسیدگی می‌شود. تا چند سال پیش هیچ دستگاه و ارگان فرهنگی متولی مد و لباس نبود. این در حالی است که پوشاک بعد از هوا و غذا، سومین عنصری است که همه انسان‌ها با آن درگیر هستند. خوشبختانه در سال‌های اخیر موضوع پوشاک به عنوان یک مسئله فرهنگی بیشتر جا افتاده و جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های مختلفی در این زمینه برگزار می‌شود. رویدادهای استانی حوزه پوشاک باعث ایجاد هیجان بین فعالان، طراحان، کارآموزان و دانشجویان علاقه‌مند به این حوزه شده و باعث شده است آن‌ها گرایش بیشتری به موضوع طراحی پوشاک پیدا کنند. یکی از خروجی‌های جشنواره‌های استانی، به روز شدن و تکمیل بانک اطلاعاتی طراحان و فعالان مد و لباس استان‌ها است. ما هیچ اطلاعات و آمار دقیقی در مورد فعالان و دست‌اندرکاران حوزه پوشاک در استان‌ها نداشتیم و یا اگر داشتیم، بسیار اندک، پراکنده و غیر قابل استناد بود ولی حالا به یمن برگزاری جشنواره‌های استانی، بانک اطلاعات طراحان استان‌ها تشکیل شده و هر سال نسبت به سال گذشته با افزایش کمی و کیفی مواجه می‌شود. ضمناً ما از مشارکت فعالان و طراحان مد و لباس استانی در حوزه‌های رقابتی جشنواره مرکز هم استقبال می‌کنیم و این‌طور نیست که فعالان و طراحان استانی را در همان جشنواره استانی محصور کنیم و اجازه فعالیت منطقه‌ای یا کشوری را به آن‌ها ندهیم. فعالان و طراحان استان‌ها تا زمانی که بنده مسئول این حوزه هستم از شرایط عادلانه‌ای برخوردار خواهند بود. به واسطه همین تفکر است که برنامه‌ریزی کرده‌ایم در طول سال حداقل 20 نمایشگاه استانی با رعایت شاخص‌های موردنظر برگزار شود و همه آثاری که در نمایشگاه‌های مد و لباس استانی به معرض نمایش در می‌آیند هم صرف‌نظر از مقامی که کسب می‌کنند، موفق به اخذ نشان شیما شوند.
برگزاری جشنواره‌های استانی مد و لباس در سراسر کشور چقدر به موضوع لباس اقوام بها داده و توانسته در حفظ و احیای لباس اقوام مؤثر واقع شود؟
یکی از خاستگاه‌ها و اهداف اصلی برگزاری جشنواره‌های مد و لباس در استان‌های سراسر کشور، زنده نگه‌داشتن و پویایی لباس اقوام است ولی آن‌چه ما در جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های استانی انتظار داریم، صرفاً به نمایش گذاشتن لباس اقوام و لباس‌های بومی آن مناطق نیست. آن‌چه ما از جشنواره‌های استانی انتظار داریم این است که از طراحان و فعالان مد و لباس استان‌ها بخواهیم که در لباس‌هایی که برای پوشیدن در اجتماع طراحی می‌کنند از المان‌های منطقه خودشان هم بهره بگیرند که این باعث می‌شود ما علاوه‌بر زنده نگه داشتن لباس اقوام، تلفیقی از سنت و مدرنیته هم داشته باشیم تا جوان‌ها هم به پوشیدن آن لباس‌ها علاقه‌مند باشند. لباس اقوام ایرانی از گذشته دارای عناصر زیبایی، پوشش و آراستگی در اجتماع بوده و سال‌ها این رسالت را به عهده داشته و آن را با سربلندی به سرانجام رسانده است.
این جشنواره‌ها در ایجاد ارتباط بین طراحان و برندها چقدر وارد عمل شده‌اند؟
تعامل و هماهنگی یکی از اهداف جشنواره‌های استانی است. ما با سفرهایی که با دبیر و اعضای کارگروه ساماندهی مد و لباس می‌رویم، به دنبال برقراری یک حلقه اتصال بین طراحان و تولیدکنندگان در استان‌ها هستیم. شما فرض کنید که در یک نمایشگاه استانی 80 اثر از داوری گذشته و به معرض نمایش درآمده و موفق به کسب نشان شیما شده است. اگر کارگروه ساماندهی مد و لباس بتواند 20 اثر از این 80 اثر را به تولیدکنندگان برساند، تقریباً به هدفی که به دنبالش است دست پیدا خواهد کرد. ما به دنبال این هستیم که بتوانیم ویترین مراکز عرضه پوشاک را در اختیار فعالان حوزه پوشاک قرار بدهیم. در یکی دو استان از جمله قزوین و مرکزی با تعاملی که بین کارگروه ساماندهی مد و لباس استان و اتحادیه پوشاک شکل گرفته، موفق به انجام این کار شده‌ایم و امیدواریم بتوانیم در بقیه استان‌ها هم این کار را انجام بدهیم چون این خودش باعث رونق اقتصادی می‌شود.
داوری جشنواره‌های استانی مد و لباس چگونه است و داورها بر چه اساسی گزینش می‌شوند؟
ما داورهایی را داریم که متعلق به خود آن منطقه هستند و اگر استان‌ها متقاضی باشند، از مرکز یا سایر استان‌ها هم برای آن‌ها داور خواهیم فرستاد. مجریان جشنواره‌های استانی از ما خواسته‌اند که برای جلوگیری از شائبه طرفداری اساتید از شاگردها، داوران از استان‌های دیگر انتخاب شوند که ما این را به طور جدی‌تری بررسی خواهیم کرد. داوری جشنواره‌های استانی بر اساس استانداردهای کشوری انجام می‌شود و کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور تعهد کرده که هزینه‌های فرستادن اساتید به جشنواره‌های استانی و پرداخت حق‌الزحمه به آن‌ها را به عهده بگیرد و این اتفاق دارد می‌افتد. همه رویدادهای مد و لباس در سطح کشور توسط دوستان و همکارانم در استان‌های مختلف رصد و پیگیری می‌شود و ما از کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور درخواست کرده‌ایم که در طول سال با کارگروه‌های استانی حداقل 12 جلسه داشته باشیم تا موارد لازم را با هم بررسی کنیم. تمام تلاش‌مان را انجام می‌دهیم که جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های ملی، منطقه‌ای و کشوری را با برنامه‌ریزی مرتب و به طور مستمر برگزار کنیم و از بهترین کارشناس‌ها برای داوری این رویدادها استفاده کنیم.
برای آینده چه برنامه‌ریزی‌هایی انجام داده‌اید و چه طرح‌هایی را آماده اجرایی کردن دارید که بتوانید در استان‌های مختلف کشور در زمینه پوشاک به موفقیت بهتری برسید؟
یکی از اقداماتی که طرحش آماده شده و در مرحله تدوین نهایی قرار دارد و آقای قبادی هم به عنوان دبیر محترم کارگروه ساماندهی مد و لباس حمایت ویژه خودشان را از این طرح اعلام کرده‌اند، طرح اجرای مسابقات زنده طراحی لباس اجتماع بانوان است. در واقع ما می‌خواهیم یک سری مسابقات کشوری برگزار کنیم که ابتدا از استان‌ها شروع می‌شود و در این مسابقات توجه به همه شاخص‌های طراحی و تولید در اولویت است. برگزیدگان استانی این مسابقات در مسابقه منطقه‌ای شرکت خواهند کرد و در نهایت یک مسابقه سراسری زنده "ایده تا اجرا" برگزار می‌شود که در حوزه لباس اجتماع است. ما در تلاش هستیم که این رویداد در نیمه اول سال برگزار شود. یکی از انتقاداتی که به بنده وارد می‌شود این است که رویدادهای مهم‌مان را بیشتر در نیمه دوم سال برگزار می‌کنیم که از این به بعد سعی خواهیم کرد از تراکم شدید کاری در نیمه دوم سال بکاهیم و برخی رویدادهای مهم از جمله همین رویدادی که خدمت‌تان عرض کردم را در نیمه اول سال برگزار کنیم. امسال توانستیم 7 نمایشگاه را در نیمه اول سال برگزار کنیم که تعداد کمی است و باید تلاش کنیم آن را به 16-17 نمایشگاه برسانیم. ما از کارگروه‌های مد و لباس استانی خواهش کرده‌ایم که نسبت به راه‌اندازی مؤسسه‌های تک منظوره مد و لباس برنامه‌ریزی و اقدام کنند چون طبق می‌خواهیم حداقل 300 مؤسسه تک منظوره مد و لباس در کل کشور داشته باشیم که این مؤسسات قرار است همان سیاست‌های کلان کارگروه ساماندهی مد و لباس در استان‌ها را اجرایی کنند.
چند وقتی است که امور استان‌های کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور به دنبال رسمیت بخشیدن به خانه‌های مد در سراسر کشور است. این رسیدگی‌ها و بررسی‌ها هم اکنون در چه مرحله‌ای است؟
یکی از وظایفی که در یکی دو سال اخیر به کارگروه ساماندهی مد و لباس در سطح کشور ابلاغ شده، برنامه‌ریزی برای شناسایی و صدور مجوز برای مزون‌ها یا همان خانه‌های مد در سراسر کشور است. این حوزه‌ها علیرغم پراکندگی و تأثیر مستقیمی که در حوزه مد و لباس دارند، تا کنون متولی نداشته‌اند و هیچ ان‌جی‌او، تشکل یا اتحادیه خاصی به این حوزه‌ها ورود نمی‌کرده است. خانه‌های مد معمولاً در یک فضای غیر اداری و غیر قابل دسترسی برای حوزه‌های نظارتی تعریف شده و فعالیت می‌کنند که ما ابتدا اقدام به شناسایی این‌ها در استان‌ها کردیم و حالا از این خانه‌ها به طور رسمی دعوت می‌کنیم که بیایند تحت قانون ساماندهی مد و لباس کشور فعالیت داشته باشند و مجوزهای لازم را برای فعالیت بگیرند.
در سال‌های اخیر استان‌هایی نظیر تهران و ایلام موفق به راه‌اندازی انجام طراحان مد و لباس شده‌اند. برنامه‌ای برای راه‌اندازی این انجمن تخصصی در سایر استان‌ها وجود ندارد؟
این اتفاق هم جزو دستورالعمل‌هایی است که داریم آن را پیگیری می‌کنیم ولی طبیعتاً برای انجام این کار به زمان نیاز داریم چون فعالیت در این حوزه نوپا و جوان است و اجرای یک سری سیاست‌ها در آن مستلزم گذر زمان و تفهیم و درک بهتر شرایط موجود است.
کارگروه ساماندهی مد و لباس در برگزاری جشنواره‌های استانی مد و لباس فجر چه وظیفه‌ای دارد و چه نوع حمایتی از این جشنواره‌ها به عمل می‌آورد؟
کارگروه ساماندهی مد و لباس یک نهاد حاکمیتی و سیاست‌گذار است و بنیاد ملی مد و لباس که در کنار کارگروه شکل گرفته هم بازوی اجرایی سیاست‌های کارگروه محسوب می‌شود. این دو وظایف خودشان را دارند و باید مطابق قانون سیاست‌های مربوطه را اتخاذ و اجرایی کنند. در کنار این‌ها، مسئولین اداره کل فرهنگ و ارشاد در استان‌های مختلف هم وظایف خودشان را دارند و باید به کلیات و مشکلات مد و لباس در استان‌ها رسیدگی کنند. حمایت‌های کارگروه ساماندهی مد و لباس به دو طریق است. بخشی از حمایت‌های کارگروه، حمایت‌های مستقیم است که از محل 20 درصد بودجه و اعتبار فعالیت‌های فرهنگی تأمین می‌شود و مصادیق آن بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که قبلاً بین اداره کل ارشاد استان و معاونت مربوطه به امضاء رسیده، کاملاً مشخص است و رقم مشخصی هم دارد. این حمایت منوط به برگزاری جشنواره توسط اداره کل ارشاد استان است که در این صورت، اداره کل ارشاد استان مربوطه گزارش عملکردش را به کارگروه می‌فرستد و مکاتبات لازم را انجام داده و در نهایت بودجه را از کارگروه دریافت می‌کند.
این بودجه چند درصد از بودجه مورد نیاز برای برگزاری جشنواره‌های استانی است؟
واضح است که بودجه‌ای که معاونت هنری از محل اعتباراتش به جشنواره‌های استانی می‌دهد، همه هزینه جشنواره‌ها را پوشش نمی‌دهد و بودجه جشنواره‌ها باید از محل اعتبارات یک سری منابع دیگر که در اختیار اداره ارشاد استان‌ها هست نیز تأمین شود که در این‌جا شکل دوم حمایت‌های کارگروه از جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های استانی اتفاق می‌افتد. طبیعتاً جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های مد و لباس در استان‌ها نیازمند ملزومات و آکسسوری مخصوص خودش است که بعضی استان‌ها از این ملزومات محروم هستند و توانایی تأمین آن‌ها را ندارند. در این‌جا یک تفاهم‌نامه همکاری بین بنیاد ملی مد و لباس و اداره ارشاد استان‌ها امضاء می‌شود که می‌تواند در دو یا سه نسخه باشد و اداره ارشاد استان مربوطه یک مؤسسه مجری را به عنوان برگزارکننده جشنواره معرفی کند. در هر صورت طبق این تفاهم‌نامه، بنیاد ملی مد و لباس متعهد می‌شود که بتواند ملزومات برگزاری نمایشگاه را فراهم کند ولی ما معتقدیم که استان‌ها باید از امکانات شهر و استان خودشان هم بهره ببرند و از شرایطی که نهادها و شهرداری استان‌ها دارند هم برای تبلیغات و تهیه ملزومات برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های مرتبط با مد و لباس استفاده کنند. در بعضی استان‌ها این اتفاق به خوبی انجام می‌شود و در بعضی استان‌ها هم همچین همکاری‌هایی از سوی نهادهای شهری و استانی صورت نمی‌گیرد ولی با این حال معتقدم که با همین امکانات هم می‌شود جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های استانی حوزه مد و لباس را جلو برد.
آقای زیلایی، با توجه به این‌که شما مسئول عفاف و حجاب در نمایشگاه قرآن هم هستید و در کارگروه ساماندهی مد و لباس هم مسئولیت‌هایی هم در این زمینه دارید، برنامه‌های آتی‌تان در زمینه عفاف و حجاب را تشریح کنید.
عفاف و حجاب یکی از بخش‌ها و سیاست‌های اصلی حوزه مد و لباس ایرانی اسلامی است که خوشبختانه امسال در بخش رقابتی هفتمین جشنواره مد و لباس فجر بخش ست و محصولات عفاف و حجاب هم اضافه کرده‌اند که این اتفاق خیلی خوبی است. ما امسال بر حسب سیاست‌هایی که اولویت‌هایش را آقای قبادی مشخص کرده‌اند، در حال آماده‌سازی مجموعه‌ای شامل کمیسیون مشورتی عفاف و حجاب و شورای سیاست‌گذاری عفاف و حجاب هستیم که این‌ها به عنوان بازوی فکری و اجرایی کارگروه ساماندهی مد و لباس در حوزه تخصصی عفاف و حجاب ورود کنند تا این حوزه که حوزه بسیار مهمی است با اتفاقات بهتری همراه شود. من به خاطر مسئولیتی که در حوزه عفاف و حجاب دارم و به واسطه علاقه شخصی خودم، توجهم را خیلی جدی روی این حوزه گذاشته‌ام و امیدوارم که اتفاقات بهتری در زمینه عفاف و حجاب بیفتد. آدم‌هایی وجود دارند که بنابر تصمیم و اراده قلبی خودشان به این حوزه ورود کرده‌اند و این دغدغه را با انگیزش اقتصادی خودشان عجین کرده‌اند که خوشبختانه حضور این آدم‌ها در حوزه عفاف و حجاب اتفاقات خوبی را باعث گردیده است. نمایشگاه قرآن بیش از سی دوره است که دارد برگزار می‌شود و الآن 4-5 دوره است که در آن به شکل جدی به موضوع عفاف و حجاب هم پرداخته می‌شود. بخش عفاف و حجاب نمایشگاه قرآن یکی از مؤثرترین و پر بحث‌ترین بخش‌های نمایشگاه قرآن بوده و استقبال خیلی خوبی از آن می‌شود چون حجاب و عفاف در میان بانوان ایرانی همیشه طرفداران خودش را داشته و محصولاتی که در این زمینه تولید می‌شود، کاربردی است و در اجتماع پوشیده می‌شود. به ویژه این‌که الآن شکل حجاب تغییر کرده و به طور مثال، چادر دیگر آن تعریفی که 30-40 سال پیش داشت را ندارد و طراحی‌های جدید و متنوع به وجود آمده است. موضوع حجاب، دوره آزمون و خطای خودش را گذرانده و الآن در شرایط تثبیت‌شده‌ای قرار دارد. اتفاقات خوب و نویی در زمینه عفاف و حجاب در شرف انجام است و ما 2-3 طرح ملی خوب از جمله طرح ملی نذر حجاب و طرح ارتقاء کیفیت چادرهای نماز مساجد و تکایا را داریم که امیدواریم این طرح‌ها تداوم داشته باشد.