سرویس مد و لباس هنرآنلاین: بهزاد رشیدی، رئیس جهاد دانشگاهی هنر درباره برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاهی مینای خانه‌بندی و کاربرد این هنر فاخر در عرصه زیورآلات و مد ایرانی گفت: مینای خانه‌بندی هنری متفاوت، زیبا و فراموش‌ شده است که در کنار هنر مینای نقاشی که امروز در اصفهان بیشتر رواج دارد، یکی از هنرهای است که از گذشته در ایران کار می‌شده است.

او ادامه داد: این هنر زیبا، به‌رغم آثار زیبایی که توسط میناکاران، از گذشته تا امروز خلق شده، در دربار پادشاهان محبوس مانده و متأسفانه طی گذر قرن‌ها در کشور روبه‌زوال نهاده و اکنون تعداد هنرمندان که مشغول به کار در هنر مینای خانه‌بندی، به تعداد انگشتان یک دست رسیده است.

رئیس جهاد دانشگاهی هنر با اشاره به تلاش‌های سازمان میراث فرهنگی و دانشگاه هنر اسلامی تبریز در زمینه آموزش مینای خانه‌بندی، تصریح کرد: آموزش‌های آکادمیک در قالب یک درس و تلاش‌های موردی و هرازگاه این مراکز و سازمان‌های متولی به‌تنهایی نمی‌تواند این هنر اصیل و زیبا را پویا و زنده کند. بر همین اساس جهاد دانشگاهی هنر برای کمک به احیای این هنر ارزشمند، مهجور، اشتغالزا و ارزآور با بهره‌گیری از استادان جوان و خلاق، در مرکز آموزش هنر خود، فضایی کارگاهی و مجهز را فراهم کرده و دوره‌های آموزشی مینای خانه‌بندی را برگزار می‌کند.

رشیدی با اشاره کیفیت آموزشی جهاد دانشگاهی هنر، ابراز امیدواری کرد فراگیران مرکز آموزش هنر این واحد بتوانند به‌عنوان سفیرانی توانمند برای شناساندن هنر مینای خانه‌بندی به مردم ایران و جهان عمل کنند و این هنر باستانی را بار دیگر به دوران اوج خود برسانند.

جایگاه هنر مینای خانه‌بندی در عرصه زیورآلات

محسن امیری، کارشناس ارشد هنر اسلامی و یکی از اساتید جهاد دانشگاهی که در حال حاضر در این رشته هنری فعالیت دارد نیز در پاسخ به این سؤال مبنی بر اینکه مینای خانه‌بندی چیست و تا چه اندازه می‌تواند در تغییر مدهای هنری اثرگذار باشد به خبرنگار هنرآنلاین، گفت: مینای خانه‌بندی یا حجره بندی درواقع هنر رنگ گذاری بر سطح فلزاتی مانند مس، نقره و طلا است و به‌واسطه حجره‌ها و خانه‌هایی که در سطح فلزات با استفاده از مفتول‌ها ایجاد می‌شود آن را خانه‌بندی یا حجره بندی می‌گویند.

او افزود: منشأ این هنر دقیقاً مشخص نیست که در چه زمانی و کجا به وجود آمده است اما آنچه مسلم است نمونه‌های فراوانی از دوران قاجار باقی مانده است که می‌توان اوج این هنر را در آن دوران دید. البته قیمت بالای مواد مصرفی مینای خانه‌بندی که در حال حاضر از کشورهای دیگر وارد می‌شود یکی از دلایل آن است و دلیل دیگر آن نیز می‌تواند مراحل زیاد و زمانبر بودن آن باشد.

امیری با اشاره به اینکه مینایی که در اصفهان کار می‌شود مینای نقاشی است و در واقع هنرمندان اصفهان با نقاشی کردن مس با رنگ‌های مینای نقاشی اثر خود را می‌سازند اظهار داشت: اما در مینای خانه‌بندی هنرمند این کار را با فرم دادن مفتول‌ها و ایجاد نقش با مفتول و رنگ گذاری مفتول‌ها در کنار هم دیگر این کار انجام می‌گیرد.

او بیان کرد: ابتدا بایدشی موردنظر خود را با اسید شسته و آن را عاری از هرگونه کثیفی و چربی کنیم و در مرحله بعدی باید آن را با مینای شفاف و بی‌رنگ که در اصطلاح بوم نامیده می‌شود، بوم گرفت و آن را در دمایی بین 920 تا 950 درجه کوره مخصوص فلز به مدت 3 دقیقه بپزیم.

امیری ادامه داد: مرحله بعدی که مرحله مهمی در مینای خانه‌بندی است مرحله مفتول گذاری بر سطح بوم است که کیفیت کارها 70 درصد به تبحر در فرم دادن مفتول و قرار دادن آن‌ها در این مرحله بستگی دارد. وی چنین بیان نمود که مفتول‌ها توسط پنس‌های مخصوص نسبت به طرح مورد نظر که از قبل بر سطح کار کشیده شده است قرار داده می‌شود و دوباره کار را در کوره قرار می‌دهیم که این کار باعث می‌شود بوم دوباره ذوب شود و مقداری از مفتول در آن فرو رود و مفتول در بوم محکم شود.

او در ادامه تصریح کردند: مرحله سوم کار مرحله رنگ گذاری در خانه‌های ایجادشده توسط مفتول‌هاست که رنگ‌های مینا که به شکل پودر شکری مانند است در داخل خانه‌های ایجادشده ریخته و کار داخل کوره قرار می‌گیرد تا حرارت کوره رنگ‌های مینا را روی سطح موردنظر ذوب کند؛ وی مرحله بعدی را چنین توضیح داد که بعد از این که کار را از کوره بیرون آورده آن را با اسید شسته و با این کار اکسیدهای ایجادشده بر سطح مفتول‌ها را از بین می‌بریم.

کارشناس ارشد هنر اسلامی و از اساتید جهاد دانشگاهی با تأکید بر اینکه این هنر بر روی ظروف، تابلوها و زیورآلات انجام می‌گیرد تصریح کرد: در نمایشگاه‌هایی که حضور داشتیم یکی از نکته‌هایی که می‌تواند قابل تأمل باشد این است که بازدیدکنندگان با مواجه شدن با آثار مینای خانه‌بندی، اولین سؤالی را که از بنده می‌پرسند این سؤال است که "این چیست؟" و من و همکاران بنده باید برای تک‌تک آن‌ها توضیح دهیم و این یعنی اینکه ظرفیت این هنر برای کار بسیار بالاست و البته جای بسی تأسف دارد که کمتر کسی هست که این هنر را بشناسد.