به گزارش هنرآنلاین به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، زهرا مدرسی معاون اداره کل کتاب‌های خطی و نادر با اعلام این خبر درباره اولویت‌های کمیته خرید برای خریداری آثار و نسخ خطی نادر گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران حافظه ملی مردم است و کارشناسان هم این نکته را در نظر دارند که نگه دارنده سرمایه ملی هستند، به همین دلیل است که در بدو امر هر نسخه‌ای که مخاطبان فکر می‌کنند ارزش اهدا و امانت به سازمان را دارد؛ پذیرفته می‌شود و محدودیتی وجود ندارد.
مدرسی درباره تازه‌ترین نسخه خریداری شده توسط کمیته گفت: جدیدترین اثر خریداری شده توسط کمیته خرید سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، یکی از کامل‌ترین نسخه‌های شاهنامه متعلق به اواخر دوره تیموری و اوایل دوران صفویه است که این شاهنامه تمام معیارهای کارشناسی را دارا بود.
وی ادامه داد: پس از اینکه نسخه‌ها به منظور فروش ارائه شد، کارشناسان اداره نگاهی اجمالی به کل نسخه‌ها انداخته و براساس قواعد کارشناسی مانند قدمت، موجودی کتابخانه ملی از نسخه‌های ارائه شده، سلامت نسخه، تذهیبات به کار گرفته شده، جلد آثار و غیره نسخه را مورد ارزیابی قرار می‌دهند و نسخه آماده ورود به کمیته کارشناس نسخ خطی ارزیابی می‌شود.
معاون اداره کل کتاب های خطی و نادر ادامه داد: گروه دوم کارشناسان از نسخه‌شناسان زبده داخل و خارج سازمان هستند که نظر نهایی را می‌دهند و قیمت‌گذاری می‌کنند.
وی با اشاره به این مطلب که در شناسایی نسخ قدیمی معدود نسخه‌شناسانی هستند که تبحر در این حرفه دارند گفت: حساسیت‌ها در زمینه نسخه‌شناسی بالا است و شناسایی نسخ مهارت خاصی می‌خواهد. هیچگاه نمی‌توان ۲ نسخه عین هم پیدا کرد حتی اگر مشخصات ظاهری یکی باشد. بنابراین فاکتور و معیارهای شناسایی متفاوت است و زمانی که این تفاوت‌ها مشخص شد، قیمت‌ها تعیین می‌شود. بنابراین کمیته خرید که از کارشناسان کاربلد هستند بر اساس معیارهایی چون نزدیکی تاریخ کتابت به مولف، خط، نوع کاغذ، تذهیبات و غیره نسخه‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهند و قیمت‌گذاری می‌کنند.
مدرسی در پاسخ به این سئوال که ویژگی منحصر به فرد این شاهنامه چه بوده است؟ گفت: اغلب نسخه‌هایی که از شاهنامه وجود دارد، نسخه‌هایی کامل و یکدست نیست اما نسخه تازه خریداری شده از شاهنامه بسیار یکدست و کامل است که با خط زیبای نستعلیق نوشته شده و دو برگ آغازین آن دارای کتیبه‌های بسیار زیبا است.
معاون اداره کل کتاب‌های خطی و نادر با اشاره به نگهداری اسناد در جعبه‌های حفاظتی گفت: کارشناسان اداره کل نسخ خطی با درخواست از اداره آسیب‌زدایی و مرمت اداره کل مرمت و حفاظت سازمان اسناد و کتابخانه ملی به منظور حفاظت و نگهداری بهینه از نسخه‌های خطی، جعبه‌های حفاظتی را طراحی و ساخته‌اند که اتفاق بسیار خوبی است و از همین رو برای حفظ دیگر داشته‌ها به تازگی جعبه‌های جدیدی به منظور نگهداری نسخه‌های قدیمی سفارش داده‌ایم تا گنجینه و میراث معنوی کشورمان در بهترین شرایط حفظ و نگهداری شود.
اداره کل کتاب‌های خطی و نادر کتابخانه ملی ایران، از بخش‌های مختلف تشکیل شده است. بخش نخست از این اداره کل به فراهم‌آوری نسخ خطی، چاپ سنگی و آثار هنری تعلق دارد. در این بخش خریداری نسخ خطی، چاپ سنگی و آثار هنری انجام می‌شود. ترغیب مالکان به اهدای منابع خود به کتابخانه ملی ایران همچنین تشویق مراکز و مالکانی که شرایط لازم و استاندارد نگهداری نسخ را ندارند برای اینکه منابع در اختیار را در کتابخانه به امانت بگذارند. مانند دانشگاه تربیت مدرس که سال‌هاست منابع خطی خود را به امانت در اختیار قرارداده است.
کمیته فراهم‌آوری نسخ خطی پس از دریافت منابع، آنها را در اختیار یک گروه ۵ نفره از بزرگترین نسخه‌شناسان کشور و نخبگان این حوزه قرار می‌دهند، نسخ از جنبه‌های مختلف می‌شود تا قیمت آنها به مالکان اعلام و در صورت تفاهم نسخ خریده شود. البته گاهی به دلیل پیچیدگی و فوق تخصصی بودن ابعاد این نسخه‌ها با دیگر کارشناسان و هنرمندان چیره‌دست همکاری می‌شود. اطلاعات اولیه نسخه‌ها پس از خریداری، بلافاصله وارد سامانه سازمان می‌شود تا پژوهشگران مطلع شوند چه نسخه‌هایی موجود است و در نهایت نسخه تصویر‌برداری شده در سایت مربوط برای استفاده مخاطبان بارگذاری می‌شود.
بخش کتاب‌های خطی کتابخانه ملی، ابتدا با حدود ۳۰۰۰ نسخه خطی متعلق به کتابخانه عمومی معارف در سال ۱۳۱۶ ایجاد شد. منابع این بخش به تدریج روبه فزونی نهاد تا اینکه در سال ۱۳۵۵ مجموعا تعداد ۵۳۰۰ جلد نسخه خطی اصل و عکسی جمع‌آوری شد. روند فراهم‌آوری کتاب‌های خطی و چاپ سنگی با دریافت مجموعه‌های اهدایی و خرید نسخه‌های خطی همچنان ادامه پیدا کرد و از سال ۱۳۸۵ با جدیت و تلاش بیشتری دنبال شد، چنانکه هم اکنون بالغ بر ۲۵۴۰۰ جلد کتاب خطی و ۲۷۳۰۰ جلد کتاب چاپ سنگی در گنجینه کتاب‌های خطی و نادر جمع‌آوری شده و نگهداری می‌شود.
پیش از آنکه کتابخانه ملی بدین نام خوانده شود، در سال های ۱۳۱۳ و ۱۳۱۴ از نسخه‌های خطی کتابخانه که در آن زمان حدود ۳۰۰ جلد بود فهرستی در دو مجلد، با عنوان فهرست کتب خطی کتابخانه عمومی معارف بر اساس الفبای نام کتاب‌ها توسط مرحوم عبدالعزیز جواهرکلام تهیه و تدوین شده بود. در این فهرست تعداد ۳۴۸ نسخه خطی و در ذیل آن ۴۶ نسخه عکسی فهرست و معرفی شده است. بعد از آن کمیسیونی متشکل از ایرج افشار، مجتبی مینوی، عباس زریاب خویی، محمدتقی دانش‌پژوه و سیدعبدالله انوار، نمونه فیشی شامل مشخصات کتابشناسی و نسخه‌شناسی کتاب‌های خطی را تنظیم کردند که تا سال ۱۳۴۷ کار فهرست‌نویسی کتاب‌های خطی کتابخانه ملی برمبنای آن تداوم یافت. سیدعبدالله انوار بر اساس همان کاربرگه به فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی پرداخت و تا سال ۱۳۵۸ تعداد ۱۰ مجلد فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه را به چاپ رساندند.
تعداد ۳۰۸۲ نسخه خطی فارسی در مجلدات ۱ تا ۶ و تعداد ۱۹۷۵ نسخه عربی در مجلدات ۷ تا ۱۰ فهرست و معرفی شده‌اند. سپس بالغ بر ۲۷۰۰ نسخه خطی عربی در مجلدات ۱۱ تا ۱۹ فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه ملی از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۱ توسط آقایان دکتر حبیب‌الله عظیمی و دکتر علینقی منزوی و خانم‌ها دکتر امیره ضمیری و زهره معیری و مجلدات ۲۱ و ۲۲ (ادعیه و قرآن‌ها) توسط دکتر رضا خانی‌پور معرفی شده است.
از فروردین ۱۳۸۶ کار ذخیره و بازیابی مکانیزه اطلاعات کتاب‌های خطی و چاپ سنگی از طریق سیستم جامع کتابخانه ملی (سیستم بومی شده استاندارد یونی مارک) صورت می‌گیرد و در کنار آن کار اسکن کردن کتاب‌ها نیز در دست اقدام است.