سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: حضرت زینب (س) دختر امیرمومنان علی (ع) و فاطمه‌زهرا (س) سال ششم هجری پس از صلح حدیبیه و دو سال بعد از تولد امام حسین (ع) در سال 5 یا 6 هجری در مدینه متولد شدند.
ایشان همسر عبدالله بن جعفر بودند و در واقعه کربلا با دو فرزندشان در کنار برادرشان امام حسین(ع) حضور داشتند. با پایان یافتن جنگ، حضرت زینب (س) و دیگر بازماندگان کاروان امام (ع) به اسارت درآمدند و به کوفه و از آن‌جا به شام برده شدند. خطبه‌های ایشان در کوفه و شام در مجلس یزید، معروف است. این سخنان و خطبه‌ها که همراه با استدلال به آیات قرآن بود، بیان‌گر دانش ایشان است.
حضرت زینب (س) چهار پسر به نام‌های علی، عون، عباس، محمد و یک دختر به نام ام‌کلثوم داشتند.
معروف‌ترین نام ایشان زینب است که در لغت، به معنای "درخت نیکو منظر و خوش‌بو" آمده و معنای دیگر آن "زین اب" یعنی "زینت پدر" است. براساس روایات متعدد، نام‌گذاری حضرت زینب (س)، توسط پیامبر اسلام (ص) صورت گرفته است.
ایشان را به سبب مصیبت‌های فراوانی که دیده‌اند، ام‌المصائب لقب داده‌اند. برای حضرت زینب (س) القاب فراوانی نقل شده است، همانند عقیله بنی‌هاشم، عالمه غیرمعلمه، عارفه، موثقه، فاضله، کامله، عابده آل‌علی، معصومه صغری، امینةالله، نائبةالزهرا، نائبةالحسین، عقیلة النسا، شریکة الشهدا، بلیغه، فصیحه و شریکةالحسین. عقیله به زن کریمه‌ای نسبت داده می‌شود که در میان فامیل بسیار عزیز و در خاندان خود ارجمند باشد.
به مناسبت تولد حضرت زینب (س) شعرهای آیینی متعددی سروده شده است. بخشی از چند نمونه شعر:
بار دیگر سلام بر نورت
مبدا عشق، از ولادت توست
مثل زهرا سراسرت خیر است
کرم و لطف و عشق، عادت توست
تو چنان در عبادتی بی بی
که عبادت پی عبادت توست
به خداوندی خدا سوگند
عشق تو کرده عشق را در بند
از همان ابتدا شدی آرام
تو به اعجاز رنگ و بوی حسین
وسط آن همه بهشتی رو
باز شد چشم تو به سوی حسین
بی‌گمان این که شد برادر تو
آبرو بود و آرزوی حسین
چشمت افتاد بر جمال جمیل
گریه تو به خنده شد تبدیل
مهدی مقیمی
سلام بر من و اُم و اَب و برادر من
درود باد به ابنا و جد اطهر من
منم پیمبر خون خدای عزوجل
که وحی می‌دمد از نطق روح پرور من
مرا به تربیت حیدری کنار حسن
برای کرب و بلا پرورید مادر من
تنم سپر، سخنم ذوالفقار خشم علی
مصاف، بدر و احد، کوفه، شام، خیبر من
هماره بر گل روی عزیز زهرا بود
نگاه اول من تا نگاه آخر من
ز آفتاب قیامت اثر نمی‌ماند
اگر به حشر فتد سایه‌ای ز معجر من
منم پیمبر ثارالله و چهل معراج
به پیش‌باز بلا ثبت شد به دفتر من
کسی که بوسه به دستش زدی رسول خدا
نهاد بوسه به پیشانی منور من
نگاه نافذ بابا به صورتم می‌گفت
به حق که فاطمه دوم است دختر من
شب ولادتم آغوش خود گشود ز هم
به بر گرفت مرا همچو جان، برادر من
قسم به خون شهیدان، پیام خون خدا
رسد به گوش همه نسل‌ها ز حنجر من
حسین داشت بسی پاس احترام مرا
نمی‌نشست علمدار او به محضر من
جلال و عزت و عزم و ثبات و صبر و رضا
کنند خم سر تعظیم در برابر من
اگر چه حج من از مکه شد شروع ولی
سفر به کرب و بلا گشت حج برتر من
حسین کعبه شد و کربلا و کوفه و شام
شد این سفر عرفات و منا و مشعر من
ز دست رفتم و یکدم ز پای ننشستم
هماره محمل من گشته بود سنگر من
زمام ناقه من بود اگر به دست عدو
سر حسین، سر نیزه گشت رهبر من
سرم شکست ولی سرفراز برگشتم
اگرچه ریخت ز هر بام، سنگ بر سر من
خدا گواست ندیدم به غیر زیبایی
زهی عقیده و ایمان و عشق و باور من
می بهشت شد، از جام دیده‌ام جوشید
هر آنچه ریخت عدو خون دل به ساغر من
قدم قدم همه آب حیات جاری بود
به کام خشک شهیدان ز دیده تر من
سخن ز فاطمه گوید به موج حادثه‌ها
نماز و چادر خاکی و ماه منظر من
چنان به خطبه گشودم زبان به بزم یزید
که لال شد ز سخن، دشمن ستمگر من...
به جای چادر خاکی، ز طی ره گردید
غبار، مقنعه گیسوی معطر من
به بیت بیت بلند قصیده‌ات میثم
بگیر حاجت خود را هماره از در من
غلامرضا سازگار
تـو برای خلقت حوا بـه دنـیا آمدی
پس تو پیش از حضرت دنیا به دنیا آمدی
اشک با تو از دل زهـرا تولد یافته است
مادرت دریا خودت دریا به دنیا آمدی
جای زمزم عشق از زیر قدم‌هایت شـکفت
بانوی بانی باران تا به دنیا آمـدی
بعد تو ضرب‌المثل شد دختران بابائیند
زین سبب تو زیـنت بابا به دنیا آمدی
تو در آغوش حسینت خــنده‌ات گل می‌کند
پس به خاطر خواهی ارباب دنـیا آمدی
گریه کمتر کن سلام زینب قلب صبور
تو برای روز عاشورا به دنیا آمدی
دارد از امروز کار خانه یادت می‌دهد
مادر خانه پس از زهرا به دنیا آمدی
صابر خراسانی
با خبر کرد نسیمی همه دنیا را
متلاطم شده دیدند دل دریا را
گل سرخی که می از قطره شبنم می‌زد
مست می‌کرد ز بوی نفسش صحرا را
چه صفایی چه هوایی چه دلی داشت زمین
شور می‌داد ز حال خوش خود بالا را
چشم‌هایی به روی چشم دگر وا شد و بعد
دل مجنون کسی برد دل لیلا را
بین آغوش برادر چقدر آرام است
چقدر ناز ربودست دل بابا را
گوییا بار دگر حضرت پیغمبر دید
عکسی از ماه رخ کودکی زهرا را
زینت خانه مهتاب به دنیا آمد
زینب حضرت ارباب به دنیا آمد
چهره‌اش منعکس از طلعت روی زهراست
عشق بازیش از آن حال و هوایش پیداست
حضرت زینب کبری خودش اقیانوسی‌ست
گرچه چشمان پر از گوهر نابش دریاست
اگر عباس علمدار صف کرب و بلاست
از ازل تا به ابد پرچم زینب بالاست
مادری کرد برای سه امامش زینب
پس ولایت به پرستاری او پا برجاست
سوره مریم قرآن نمی از تفسیرش
وسعت روح بزرگش چقدر نا پیداست
بهترین خوب‌ترین خواهر دنیا آمد
حضرت فاطمه دیگر دنیا آمد
مسعود اصلانی
پرورش یافته دامن زهرا هستی
دانش آموخته مکتب مولا هستی
مریم از محضرتان درس حیا آموزد
چون که محجوب‌ترین دختر حوا هستی
جان گرفته شجر طیبه از آمدنت
فصل سرسبز تولا و تبری هستی
خطبه‌ات، معجزه‌ات، منجی موسی صفتان
تو کلیمی که فقط بی ید بیضا هستی
بانگ کوبنده‌‌تان بر همگان ثابت کرد
با ابالفضل علمدار هم آوا هستی
طینت مرده‌ی شان زنده شد و فهمیدند
علوی زاده‌ای و مثل مسیحا هستی
دل دریایی‌تان در تب امواج غروب
معنی واقعی هیبت دریا هستی
واژه‌ها پیش مقامت همه تعظیم کنند
تو خداوند نمادین غزل‌ها هستی
روضه هامان همه با یاد شما ختم شود
از همه زاویه‌ها روشن و پیدا هستی
بعد هفتاد و دو زخمی که به جانت زده‌اند
باز در بحبوحه حادثه سرپا هستی
راز آن عصر غم انگیز چرا فاش نشد
تو مه آلودترین فرد معما هستی
وحید قاسمی
همچنین کتاب‌های مختلفی درباره زندگانی و شخصیت ایشان نوشته و به چاپ رسیده‌اند. عناوین برخی از این آثار:
1-"اسوه صبر" مجموعه اشعار در مدایح و مراثی حضرت زینب کبری(س)، گزینش محسن حافظی
2-"اگر زینب نبود" اثر ابراهیم طاهری
3-"زینب عقیله بنی‌هاشم(س)" اثر سیدرسول چاوشی
4-"جز زیبایی ندیدم" نوشته غلامرضا امامی
5-"حضرت زینب(س) پیام‌رسان شهیدان کربلا" اثر محمد محمدی‌اشتهاردی
6-"زندگانی حضرت زینب(ع)" عطیه صادق‌کوهستانی
7-"زینب کبری(س) پیام‌آور عاشورا" نوشته اسماعیل منصوری‌لاریجانی
8-"زینب عقیله بنی‌هاشم علیهاالسلام" نوشته هاشم رسولی‌محلاتی
9-"الخصائص‌الزینبیه؛ ویژگی‌های حضرت زینب علیهاالسلام" اثر علامه سیدنورالدین حائری‌جزایری
10-"زینب (ع) فروغ تابان کوثر" اثر محمد محمدی‌اشتهاردی
11-"بانوی شجاع؛ زینب کبری(س)" اثر علامه شیخ محمدجواد مغنیه ترجمه احمد صادقی‌اردستانی
12-"زینب(س) قهرمان، دختر علی(ع)" اثر احمد صادقی‌اردستانی
13-"ترجمه خطبه‌های حضرت زینب" جواد فاضل
14-"تکرار حماسه علی(ع) در خطبه زینب(س) اثر علی کریمی‌جهرم
15-"زندگانی حضرت زینب(س)" نوشته عبدالحسین مومنی
16-"زندگانی حضرت زینب (س)" اثر مصطفی اولیائی
17-"حضرت زینب، بزرگ بانوی کربلا" اثر عبدالامیر فولادزاده
18-"الخصائص الزینبیة؛ ویژگی‌های حضرت زینب(س)" اثر علامه سیدنورالدین حائری جزایری
19-"خطابه زینب کبری(س) پشتوانه انقلاب حسین بن علی(ع)" اثر محمد مقیمی
20-"خطبه‌ای از حضرت زینب(س)" ترجمه علی گلزاده‌غفوری
21-"خواهر و برادر کربلا" شعر شیخ محمدتقی بهلول‌خراسانی
22-"دختر علی(ع)، زینب (س) قهرمان کربلا" اثر علی عطایی‌خراسانی
23-"در رهگذر کوفه و شام" حسین عمادزاده
24-"آفتاب در حجاب" اثر سیدمهدی شجاعی
25-"200 داستان از فضائل و کرامات و مصائب حضرت زینب (س)" اثر عباس عزیزی
26-"زیباترین شکیب" اثر اکبر اسدی و مهدی رضایی با مقدمه آیت‌الله جعفر سبحانی
27-"درس‌هایی از زینب کبری، نماینده هفتاد و دو قهرمان کربلا" اثر توران انصاری
28-"دلم بهانه می‌گیرد" داستان زندگی حضرت زینب (س) اثر رضا شیرازی
29-"دیوان زینبیه" شعر ابوالقاسم علی‌مدد
30-"زندگانی حضرت زینب(س)" اثر محمدعلی احسان
31-"زندگانی حضرت زینب، سلام‌الله علیها، رسالتی از خون و پیام" اثر علی قائمی‌امیری
32-"زندگانی زینب کبری(س)" اثر شهیدسید عبدالحسین دستغیب
33-"زیباترین شکیب" (زندگانی حضرت زینب سلام‌الله علیها) اثر اکبر اسدی و مهدی رضایی
34-"زینب، شکوه شکیبایی" اثر موسی صدر ترجمه مهدی فرخیان
35-"زینب کبری(س) از ولادت تا شهادت" اثر سیدمحمدکاظم قزوینی ترجمه کاظم حاتمی‌طبری
36-"سیمای حضرت زینب(س) در آیینه تاریخ" اثر اعظم شبیری
37-"نگاهی کوتاه به زندگی زینب کبری(س)" اثر سیدهاشم رسولی‌محلاتی
38-"سیره و اندیشه زینب(ع)" اثر سیدمصطفی موسوی‌خرم‌آبادی
39-"مهدی(عج) و زینب علیها السلام" اثر محمدرضا فوادیان
40-"سیمای حضرت زینب، سلام الله علیها" اثر محمدمهدی تاج‌لنگرودی
41-"آن‌ها زنده‌اند" زندگانی حضرت زینب(س) نوشته غلامرضا امامی
42-"آینه صبر" حاوی اشعار در مدح حضرت زینب(س) گردآوری محمود شاهرخی و مشفق کاشانی
43-"آینه علی‌نما" آشنایی با شخصیت زینب کبری(س) جلوه‌های الگویی، تربیت مکتبی، صبر و مقاومت، تعهد و مبارزه، شجاعت و رشادت، حجاب و عفاف اثر جواد محدثی
44-"منظومه از بعثت تا زینب" اثر سیدحسین تفریشی و راحله الماسی
45-"محافظ مقصد امامت حضرت زینب(ع)" اثر محمدسلیم علوی