سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین، دوران امامت امام صادق(ع) مصادف با دوران ضعف مفرط امویان، انتقال قدرت از امویان به عباسیان و آغاز خلافت عباسیان است. امام با حسن استفاده از این فترت و ضعف قدرت سیاسی به بسط و اشاعه معارف دینی همت گماردند. گسترش زائدالوصف سرزمین اسلامی و مواجهه اسلام و تشیع با افکار، ادیان، مذاهب و عقاید گوناگون نیاز به اقتضای جهادی فرهنگی داشت و امام صادق (ع) به بهترین وجهی به تبیین، تقویت و تعمیق هویت مذهبی تشیع پرداختند.
مدت امامت امام صادق(ع) 34 سال به طول انجامید که 18 سال در دوره اموی و 16 سال در دوره عباسی بوده است. آن حضرت القاب زیادی داشتند که مشهورترین آن‌ها صادق، صابر، فاضل و طاهر است. لقب صادق را حضرت رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) براى آن حضرت انتخاب فرمودند.
عظمت علمی امام صادق (ع) در حدی است که ائمه مذاهب دیگر اسلامی از قبیل ابوحنیفه و مالک خود را نیازمند به استفاده از جلسه درس او می‌یافتند. مناظرات عالمانه ایشان با ارباب دیگر ادیان و عقاید نشانی از سعه صدر و وسعت دانش این امام همام داشته است.
بیشترین حجم روایات و احادیث از امام صادق (ع) نقل شده است و متاسفانه کتاب‌های امام صادق (ع) مفقود و در دوره‌های مختلف توسط جریان‌های ضد شیعه از بین رفته است.
عناوین برخی از کتاب‌های نسبت داده شده به امام صادق(ع) :
"تفسیر ابن عتایقی" ابن عتایقی خلاصه‌ای از تفسیر قمی را گردآوری کرده که برخی از آن به عنوان "تفسیر الامام" یاد می‌کنند. همه مطالب تفسیر قمی از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است.
"تفسیر الامام" خلاصه دیگری از تفسیر قمی.
"کتاب مصباح الشریعه" اثری اخلاقی عرفانی که علامه مجلسی و امام خمینی(ره) آن را به صورت قطعی به امام صادق علیه السلام نسبت داده‌اند.
"تفسیر جعفر الصادق" در آغاز کتاب "مجموعه آثار ابوعبد الرحمن سلمی" از صفحه 21 تا صفحه 63 یک تفسیری با روش و سبک عرفانی از حقایق التفسیر سلمی نقل شده و به امام صادق (ع) نسبت داده شده است.
"تفسیر القرآن کریم عند جعفر الصادق" این تفسیر نیز به امام صادق علیه‌السلام نسبت داده شده و در کتاب "کتابا الصادق: حقائق التفسیر القرآنی و مسباح الشریعه" با اشراف علی زیعور در موسسه عزالدین بیروت چاپ شده است.
"کامل التفسیر الصوفی العرفانی للقرآن" منسوب به امام صادق علیه‌السلام با تحقیق علی زیعور در دارالبراق بیروت چاپ شده است.
"التفسیر المنتسب الی مولانا ابی عبدالله جعفربن محمد الصادق علیهما السلام" این تفسیر با مقدمه منوچهر صدوقی‌سها و از روی نسخه کتابخانه نافذ پاشا استانبول چاپ شده است.
"تفسیر الامام الصادق علیه السلام" سیدنذرعلی رضوی‌هندی در کتابخانه مرکزی دانشگاه پتنای هند نسخه از تفسیر منسوب به امام صادق علیه‌السلام را یافته و تصحیح و تحقیق آن را در 2 جلد به عنوان رساله دکتری خود قرار داده است.
"تفسیر القمی" علی بن ابراهیم قمی از محدثان بزرگ شیعه در قرن سوم هجری یک تفسیر قرآن تدوین کرده است. این تفسیر به صورت گسترده و فراوان می گوید: "قال" و عده‌ای از محققان معتقدند که مقصود علی بن ابراهیم از کلمه "قال" ، قال الصادق علیه‌السلام است به همین جهت این تفسیر را به نام "تفسیر الامام" می‌شناسند.
بسیاری از محققان و پژوهشگران حوزه و دانشگاه به نگارش کتاب‌هایی در موضوع زندگانی امام صادق (ع) پرداخته‌اند و درباره این امام بزرگوار آثار متعددی نوشته و منتشر شده است و همچنین شاعران در اشعار خود به ایشان پرداخته‌اند. عناوین چند کتاب که درباره ایشان نوشته شده:
"مبانی و روش اندیشه علمی صادق (ع)" و "ابعاد شخصیت و زندگی امام صادق (ع)" احمد پاکتچی
"الامام الصادق و المذاهب الاربعه" اثر اسد حیدر
«موسوعه الامام جعفر الصادق» مرحوم آیت‌الله سید محمدکاظم قزوینی
"اصحاب امام صادق" علی محدث‌زاده
"امام صادق" عبدالمنتظر قدوسیان
"امام صادق" حسن سعید
"امام صادق موسس مذهب جعفری" گروه نویسندگان
"امام صادق یا قهرمان علم" احمد خدایی
"امام صادق و مذاهب چهارگانه" شیخ‌اسد حیدر
"امام صادق یک شخصیت تاریخی" حسین قاضی
"امام جعفرصادق رئیس مذهب شیعه" عبدالامیر فولادزاده
"امام جعفر صادق پیشوا و رئیس مذهب" عبدالرحیم عقیقی‌بخشایشی
"امام جعفر صادق" سیدکاظم ارفع
"پیشوای ششم امام جعفر صادق" گروه نویسندگان
"پیشوای صادق" آیت‌اللّه سیدعلی خامنه‌ای
"حکمت صادق، سخنان امام جعفرصادق" سیدمحمدباقر برقعی
"خورشید نمی‌میرد" داستان زندگی امام صادق، رضا شیرازی
"داستان‌هایی از امام جعفر صادق" سیدعبدالرسول مجیدی
"در پیشگاه امام صادق" سیدمحمد صحفی
"درس‌هایی از مکتب امام صادق" سیدمحمدتقی حکیم
"زندگانی حضرت امام جعفرصادق" حسین عمادزاده
"زندگانی جعفر بن محمد الامام الصادق" عبدالعزیز سید الاهل ترجمه حسین وجدانی
"زندگی و سیمای امام جعفر صادق" سیدمحمدتقی مدرسی ترجمه محمدصادق شریعت
"شخصیت حضرت صادق" احمد مغنیه ترجمه سید جعفر غضبان
"شرح زندگانی و سخنان ششمین امام شیعیان" جعفر بن محمد الصادق تهیه و تدوین علی پناه
"صادق آل محمد" محمود منشی
"صفحاتی از زندگانی امام جعفرصادق" محمدحسین مظفر
"کتابنامه امام‌صادق" رضا استادی
"گنج حقایق (پانصد سخن از امام صادق)" سیدابوالفضل رضوی‌قمی
"گوشه‌ای از چهره درخشان امام صادق" گروه نویسندگان ترجمه محمدرضا انصاری
"مردان پاک از نظر امام جعفر صادق" شیخ‌محمدجواد مغنیه
"مغز متفکر جهان شیعه" مرکز مطالعات اسلامی استراسبورک ترجمه و اقتباس ذبیح‌اللّه منصوری
"مفاهیم انسانی از دیدگاه امام صادق" شیخ‌محمدجواد مغنیه ترجمه محمدرسول دریایی
"نگاهی بر زندگی امام صادق" محمد محمدی‌اشتهاردی
بیست حدیث حکمت آمیز از امام جعفر صادق
1- طلبتُ الجنة، فوجدتها فى السخاء :بهشت را جستجو نمودم، پس آن را در بخشندگى و جوانمردى یافتم.
2- و طلبتُ العافیة، فوجدتها فى العزلة: و تندرستى و رستگارى را جستجو نمودم، پس آن را در گوشه‌گیرى (مثبت و سازنده) یافتم.
3- و طلبت ثقل المیزان، فوجدته فى شهادة "ان لا اله الا الله و محمد رسول الله": و سنگینى ترازوى اعمال را جستجو نمودم، پس آن را در گواهى به یگانگى خدا تعالى و رسالت حضرت محمد (ص) یافتم.
4- و طلبت السرعة فى الدخول الى الجنة، فوجدتها فى العمل لله تعالى: سرعت در ورد به بهشت را جستجو نمودم، پس آن را در کار خالصانه براى خداى تعالى یافتم.
5- و طلبتُ حب الموت، فوجدته فى تقدیم المال لوجه الله:و دوست داشتن مرگ را جستجو نمودم، پس آن را در پیش فرستادن ثروت (انفاق) براى خشنودى خدا یافتم.
6- و طلبت حلاوة العبادة، فوجدتها فى ترک المعصیة: و شیرینى عبادت را جستجو نمودم، پس آن را در ترک گناه یافتم.
7- و طلبت رقة القلب، فوجدتها فى الجوع و العطش: و رقت (نرمى) قلب را جستجو نمودم، پس آن را در گرسنگى و تشنگى (روزه) یافتم.
8- و طلبت نور القلب، فوجدته فى التفکر و البکاء: و روشنى قلب را جستجو نمودم، پس آن را در اندیشیدن و گریستن یافتم.
9- و طلبت الجواز على الصراط، فوجدته فى الصدقة: و (آسانى) عبور بر صراط را جستجو نمودم، پس آن را در صدقه یافتم.
10- و طلبت نور الوجه، فوجدته فى صلاة اللیل: و روشنى رخسار را جستجو نمودم، پس آن را در نماز شب یافتم.
11- و طلبت فضل الجهاد، فوجدته فى الکسب للعیال: و فضیلت جهاد را جستجو نمودم، پس آن را در به دست آوردن هزینه زندگى زن و فرزند یافتم.
12- و طلبت حدب الله عزوجل، فوجدته فى بغض اهل المعاصى: و دوستى خداى تعالى را جستجو کردم، پس آن را در دشمنى با گنهکاران یافتم.
13- و طلبت الرئاسة، فوجدتها فى النصیحة لعبادالله: و سرورى و بزرگى را جستجو نمودم، پس آن را در خیرخواهى براى بندگان خدا یافتم.
14- و طلبت فراغ القلب، فوجدته فى قلة المال: و آسایش قلب را جستجو نمودم، پس آن را در کمى ثروت یافتم.
15- و طلبت عزائم الامور، فوجدتها فى الصبر :و کارهاى پر ارزش را جستجو نمودم، پس آن را در شکیبایى یافتم.
16- و طلبت الشرف، فوجدته فى العلم: و بلندى قدر و حسب را جستجو نمودم، پس آن را در دانش یافتم.
17- و طلبت العبادة فوجدتها فى الورع: و عبادت در جستجو نمودم، پس آن را در پرهیزکار یافتم .
18- و طلبت الراحة، فوجوتها فى الزهد:و آسایش را جستجو نمودم، پس آن را در پارسایى یافتم.
19- و طلبت الرفعة، فوجدتها فى التواضع: برترى و بزرگوارى را جستجو نمودم، پس آن را در فروتنى یافتم.
20- و طلبت العز، فوجدته فى الصدق: و عزت (ارجمندى) را جستجو نمودم، پس آن را در راستى و درستى یافتم.
اگر به کسی احسان نمودی مبادا آن نیکوکاری را با منّت بسیار و به رخ کشیدن تباه سازی.