سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: محمدعلی جمالزاده 126 سال پیش در چنین روزی به دنیا آمد. او در سال ۱۳۷۶ در ۱۰۵ سالگی در یک آسایشگاه سالمندان در ژنو، سوئیس درگذشت.
جمالزاده نویسنده، پژوهشگر و مترجمی پر کار بوده است. داستان‌های "یکی بود، یکی نبود"، "سر و ته یه کرباس"، "دارالمجانین"، "تلخ و شیرین" و "فارسی شکر است" از مشهورترین آثار او در حوزه ادبیات داستانی است.
"گنج شایان"، " تاریخ روابط روس با ایران"، "پندنامه سعدی یا گلستان نیکبختی"، "قصه قصه‌ها "، "بانگ نای"، "فرهنگ لغات عوامانه"، "طریقه نویسندگی و داستان‌سرایی"، "سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی" و "اندک آشنایی با حافظ" از آثار این نویسنده در حوزه تاریخ ادبیات است.
او به عنوان نویسنده آثار سیاسی واجتماعی "آزادی و حیثیت انسانی"، "زمین، ارباب، دهقان"، "خلقیات ما ایرانیان" و "تصویر زن در فرهنگ ایران" را نوشت.
جمالزاده در مقام مترجم آثار بسیاری از جمله "قهوه‌خانه سورات یا جنگ هفتاد ودو ملت" اثربرناردن دو سن پیر، "ویلهلم تل" و "دون کارلوس" از شیللر، " داستان بشر" اثر هندریک وان لون، نمایش‌نامه معروف مولیر یعنی"خسیس "، "دشمن ملت" از هنریک ایبسن، "بلای ترکمن در ایران قاجاریه" اثر بلوک ویل و "جنگ ترکمن" ازآرتور کنت دو گوبینو را به فارسی برگردانده است.
این نویسنده نخستین مجموعه داستان‌های کوتاهش را با عنوان "یکی بود و یکی نبود" در سال ۱۳۰۰ خورشیدی در برلین منتشر کرد؛ کتابی که گفته می‌شود آغازگر راه داستان کوتاه در ایران بود.
جمالزاده حدود دوازده سال داشت که پدرش او را برای تحصیل به بیروت فرستاد. در دوران اقامت او در بیروت؛ اوضاع سیاسی ایران تغییر کرد، در آن زمان محمد علی شاه قاجار مجلس را به توپ بست و هر یک از آزادی‌خواهان با مشکلاتی مواجه شدند. پدر جمالزاده خود را به همدان رساند تا از آنجا به عتبات فرار کند، ولی در آنجا دستگیر شد و به بروجرد برده شد. امیر افخم، حاکم بروجرد دستور اعدام او را صادر کرد.
جمالزاده در بیروت با ابراهیم پور داود و مهدی ملک‌زاده فرزند ملک المتکلمین چندین سال همدوره بود. در سال ۱۹۱۰ تصمیم گرفت برای ادامه تحصیل به اروپا برود. سپس از راه مصر عازم فرانسه شد. در آنجا ممتازالسلطنه سفیر ایران به او پیشنهاد کرد که برای تحصیل به لوزان سوئیس برود. سید محمدعلی تا سال ۱۹۱۱ در لوزان بود، پس از آن به شهر دیژون در فرانسه رفت و دیپلم حقوق خود را از دانشگاه آن شهر گرفت.
جمالزاده در پاییز ۱۳۷۶ پس از آن که از آپارتمانش در خیابان "رو دو فلوریسان" ژنو به یک خانه سالمندان منتقل شد درگذشت. بنا بر نوشته ثبت شده در کنسولگری ایران، پس از درگذشت او ۲۶ هزار برگ از نامه‌ها، دستنوشته‌ها و عکس‌های او در خانه‌اش به سازمان اسناد ملی تحویل داده شده‌است.
در خبری که به تازگی توسط بنیاد نوبل اعلام شد، گویا جمالزاده در سال ۱۹۶۵ نامزد جایزه نوبل ادبیات شده بود.