سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: مراسم پایانی دهمین دوره جایزه ادبی “جلال آل‌احمد” امروز (شنبه، ۱۶ دی‌ماه) با حضور سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محسن جوادی معاون فرهنگی وزارت ارشاد، احمد مسجدجامعی عضو شورای شهر تهران و تعدادی از اهل قلم در تالار وحدت برگزار شد.
سیدعباس صالحی در این مراسم در سخنانی به اهمیت و ارزش پاسداشت زبان فارسی اشاره کرد و گفت: زبان فارسی برای همه ما شیرین، دلنشین و ارزشمند است؛ با همه نگاه‌ها و دریچه‌های متفاوت. این زبان، زبانی است که واژه‌های زیبای کم‌نظیری دارد که گاه مثل سنگ مرمر فخیم است و از دل آن قصاید بلند فارسی بیرون آمده است و گاه قطره‌های شبنم است که از دل آن غزلیات فارسی برمی‌آید. زبان فارسی برای ما زیباست چون باطراوت است. هنوز طراوت زبان سعدی را احساس می‌کنیم. به گزارش ایسنا؛ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: زبان‌های زیادی در جهان هستند که پس از یک سده، نسل‌های پسین با آن‌ها ارتباط برقرار نمی‌کنند اما زبان فارسی همچنان شاداب و باطراوت است. این زبان، زبان حکمت و خرد است. این برج و بارو با حکمت ساخته شده است.
او با بیان این‌که “شاهنامه” فردوسی خردنامه ایرانی است، اظهار کرد: مهم نیست مضمون اثر چیست. گاه فلسفه است، گاه سیاست‌نامه و یا حتی تاریخ. بیهقی را همه می‌شناسیم که چطور ترکیبی از تاریخ خردورز و زبان شیرین فارسی را ترکیب کرد.
صالحی گفت: زبان فارسی قصه‌گو و داستان‌سراست. زبانی است که استعداد داستان‌گویی آن کم‌نظیر است. زبان فارسی زبانی است که در یک جغرافیای محدود تفسیر نمی‌شود و در ایران فرهنگی جریان دارد.
او سپس درباره اهمیت ادبیات داستانی برای زبان فارسی بیان کرد: ادبیات داستانی جان‌مایه زبان فارسی است. آثار داستانی چشم بینای زندگی انسانی‌اند. داستان‌نویسان، عکاسانی هستند که با دوربین واژگان زندگی دور و اطراف را تفسیر می‌کنند، البته نه در ظاهر بلکه در لایه‌های پرپیچ و خم تاریخ انسانی و همراه با تخیل ناب. نویسندگان ادبیات داستانی با واژه‌ها برج و باروی زبان فارسی را می‌سازند. آن‌ها حافظه شکوهمند تاریخ انسانی‌اند و ما تاریخ و انسان را با ادبیات داستانی به یاد می‌آوریم. با ادبیات داستانی گفت‌وگوی فرهنگی را آغاز می‌کنیم و با جهان گفت‌وگو می‌کنیم. بیش از یک قرن است که از طریق ادبیات داستانی با دنیا گفت‌وگو داشته‌ایم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره جایزه جلال هم گفت: جایزه جلال جایزه‌ای ملی و فراگروهی است. جایزه‌ای است که یک رویداد مهم فرهنگی است و تلاش می‌کند آثار یک سال را به داوری بگذارد. البته با حوزه‌هایی که در کنار ادبیات داستانی مهم‌اند مثل مستندنگاری و نقد ادبی.
او افزود: در سالیان اخیر جایزه جلال چند قدم به پیش رفته است. سعی کرده دایره خود را در بین نویسندگان گسترده کند، به حوزه تمدنی ایران فرهنگی، سبک‌ها، موضوعات و برش‌های ادبیات توجه کند. البته این جایزه تا مسیر و مقصد هنوز راه طولانی در پیش دارد تا بتواند در مسیر داستان‌نویسی معاصر تأثیرگذار باشد. این جایزه سعی می‌کند تا فضایی را فراهم کند که آثار داستانی بیش از پیش بدرخشند.
در بخش دیگری از این مراسم محسن جوادی معاون فرهنگی وزیر ارشاد در سخنانی جایزه جلال را جایزه‌ای برای پاسداشت ادبیات داستانی و ارج نهادن به فعالان این عرصه دانست و گفت: امیدواریم این جایزه بستری برای شکل‌گیری جریان‌های داستان‌نویسی ملی ایرانیان باشد.
او با اشاره به اهمیت این جایزه در پاسداشت درگذشتگان ادبیات داستانی و امید دادن به داستان‌نویسان جوان اظهار کرد: به روزی می‌اندیشیم که خوانندگان غیرایرانی هم آثار ادبی ایران را از دریچه ترجمه بخوانند و این آثار بتواند یادآور شکوه ایران باشد.
همچنین شهریار عباسی دبیر علمی این دوره از جایزه جلال در سخنانی گفت: همچنان معتقدم جایزه جلال آل احمد جایزه‌ای ملی در جهت کاهش تصدی‌گری دولت در فرهنگ به شمار می‌آید و به همه اعضای ادبیات تعلق دارد. این جایزه ظرفیت پذیرش همه دیدگاه‌ها و جریان‌های ادبی را دارد.
او گفت: باورم این است که ادبیات در پی به رسمیت شناختن نگاه‌های متفاوت است تا همه با وجود تفاوت‌های قومی، زبانی و مذهبی، تجربه‌های زیسته خود را به اشتراک بگذارند و از آن لذت ببرند.
عباسی در بخش دیگری از سخنانش به حاشیه‌هایی که برای جایزه جلال آل احمد پیش آمده و نقدهایی که درباره این جایزه صورت گرفته اشاره کرد و گفت: متأسفانه گروه‌هایی به صورت افراطی و تفریطی در این دوره به ما تاختند. برخی فکر می‌کنند این جایزه به اپوزیسیون تبدیل شده است و برخی دیگر فکر می‌کنند جایزه ملی فقط باید در حلقه دوستان آن‌ها باشد و فقط آن‌ها هستند که به فکر کشورند.
او افزود: عمیقا معتقدم در جهان وسیع ادبیات برای همه جا هست. کسانی با صدای بلند و گاه با فریاد عجولانه به ما حمله کردند اما من در این‌جا آهسته می‌گویم که همیشه همه حقیقت پیش یک نفر نیست، خودحق‌پنداری انسان را به سوی سقوط می‌برد. در این‌جا پیشنهاد می‌کنم مخالف خویش را به رسمیت بشناسید.
دبیر دهمین دوره جایزه جلال آل احمد همچنین گفت: اطمینان می‌دهم جایزه جلال منصفانه و با در نظر گرفتن ارزش‌های فنی و هنری آثار و بی‌توجه به نام‌ها اهدا می‌شود.
رضا امیرخانی نویسنده کتاب “نفحات نفت” در سخنانی گفت: چیزی که من به آن علم حضوری دارم این است که مجوز با جایزه هم‌خانواده نیست. من تا آخر عمرم همیشه دنبال مجوز خواهم دوید، اما هیچ‌گاه از ارشاد جایزه نمی‌گیرم. الان هم قسمت معنوی جایزه را می‌پذیرم اما از پذیرش قسمت مادی آن معذورم.
میرجلال‌الدین کزازی که برای کتاب “آنک پاریس” در بخش مستندنگاری شایسته تقدیر اعلام شد نیز گفت: سخنی ندارم جز این‌که بگویم آقای وزیر فرهنگ خوش نمی‌دارم دنباله این نام را به زبان برانم زیرا باورم این است که ایرانیان مردمانی‌اند فرهیخته، فرهنگ‌مند و اندیشه‌ور. حتی آن ایرانیانی که دانش نیاموختند.
او افزود: سرزمین ما همواره سرزمین فر و فرزانگی بوده است. آوازه ما در پهنه گیتی به پاس فرهنگ است. از همین رو جایگاه وزیر فرهنگ والاترین جایگاه در میان دولتمردان است.
او همچنین گفت: در شگفت می‌افتم هنگامی که در چنین بزم‌هایی ما در فرهنگ و سرود و اندیشه و داستان خود را فروتر از دیگران می‌دانیم که باید بکوشیم که هم‌تراز شویم.
کزازی سپس به نمونه‌ای از تأثیر فرهنگ ایرانیان قدیم اشاره کرد و گفت: کتاب “هزارافسان” با دیگر گونه‌هایی که بعدا به وجود آمد با نام “هزار و یک شب” در جهان آوازه جهانی می‌یابد به گونه‌ای که امروز باختریان همه فرهنگ‌شان را از این اثر دارند. کدام شاهکار ادبی بیگانه‌ای است که بتواند چنین کارساز باشد؟ ما مردمانی هنرور و کارساز هستیم، خود را کم نینگاریم و خویشتن را باور کنیم.
برگزیدگان دهمین دوره جایزه ادبی “جلال آل‌احمد” به شرح زیر معرفی شدند.
در بخش رمان هیئت داوران کتاب‌های “این خیابان سرعت‌گیر ندارد” اثر مریم جهانی و “بی‌کتابی” اثر محمدرضا شرفی خبوشان را به عنوان برگزیده و مشترکا برنده ۳۰ سکه معرفی کرد.
ابراهیم زاهدی مطلق، محمدرضا بایرامی و علی چنگیزی اعضای هیئت داوران این بخش بودند.
***
در بخش داستان کوتاه هیئت داوران اثر برگزیده معرفی نکرد و با تجلیل از داریوش احمدی (نویسنده “خانه کوچک ما”)، مجموعه داستان کوتاه “اسم شوهر من تهران است” اثر زهره شعبانی را به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی کرد.
محمد حنیف، محمد کشاورز و مصطفی جمشیدی اعضای هیئت داوران این بخش بودند.
***
در بخش نقد ادبی جایزه “جلال آل‌احمد” هیئت داوران هیچ کتابی را شایسته دریافت عنوان برگزیده ندانست و “بلاغت از آتن تا مدینه” نوشته داوود عمارتی مقدم و “درآمدی بر تحلیل انتقادی گفتمان روایی” اثر حسین صادقی پیرلوجه” تقدیر شدند.
دکتر سرور مولایی، دکتر امیرعلی نجومیان و دکتر علیرضا نیکویی اعضای هیئت داوری این بخش بودند.
***
بخش مستندنگاری نیز برگزیده نداشت و “سفر دیدار” محمدرضا توکلی و “آنک پاریس” میرجلال‌الدین کزازی به عنوان آثار شایسته تقدیر معرفی شدند.
مرتضی سنگری، مریم برادران و مصطفی رحیمی اعضای هیئت داوران این بخش بودند.
***
همچنین منتخبین بخش ویژه دهمین دوره جایزه ادبی “جلال آل‌احمد”؛ بزرگداشت یک دهه پویایی اقتصاد مقاومتی، با عنوان “یک دهه ادبیات اقتصادی و پیامدهای اجتماعی کار” به شرح ذیل و به ترتیب حروف الفبای آثار معرفی شدند:
برج سکوت، حمیدرضا منایی، پنجره‌ای به گذشته، متین غفاریان و بهراد مهرجو (خاطره‌نگاری رییس اتاق بازرگانی ایران، علاءالدین میرمحمدصادقی)، سایه اژدها، نوشته محمدعلی گودینی سرگذشت‌نامه کارآفرینان ایرانی، رضا یادگاری، مهشید سنایی‌فرد (دو مجموعه صدجلدی با موضوع سرگذشت‌نامه کارآفرینان ایرانی)، شازده حمام، محمدحسین پاپلی یزدی (روایت کار و زندگی دکتر پاپلی یزدی)، میرنامیرا، میکائیل عظیمی (مستندنگاری زمانه و کارنامه میرمصطفی عالی‌نسب؛ از بنیان‌گذاران صنعت نوین در ایران) و نفحات نفت، رضا امیرخانی (تک‌نگاری درباب فرهنگ نفتی و مدیریت دولتی).
بخش ویژه دهمین دوره جایزه ادبی “جلال آل‌احمد”؛ بزرگداشت یک دهه پویایی اقتصاد مقاومتی، از بین آثار داستانی و مستندنگاری با عنوان “یک دهه ادبیات اقتصادی و پیامدهای اجتماعی کار”، با توجه به نام‌گذاری سال ۱۳۹۶ به نام سال اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال و با تأکید بر پیوند ادبیات داستانی با زندگی فردی و اجتماعی مردم به‌ویژه مسئله کار و تولید در نظر گرفته شده است.