سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: یک از مهم‌ترین نمایشگاه‌های کتاب دنیا از لحاظ تعداد ناشران شرکت کننده و همین طور بازدیدکنندگان نمایشکاه کتاب فرانکفورت در آلمان است که هر ساله در اواسط ماه اکتبر (ماه جاری) برگزار می‌شود. این نمایشگاه طبیعی است که برای ناشران ایرانی، همچون بسیاری از ناشران کشورهای خارجی نمایشگاهی پراهمیت به حساب بیاید.
در گفت و گویی که هفته گذشته نویسنده بنام ایرانی امیرحسن چهلتن انجام داده است نکات جالبی گوشزد شد. چهلتن در باب این نمایشگاه گفت: آلمانی‌ها وضعیت ادبیات ایران را می‌شناسند، می‌دانند در ایران نویسندگان مطرح چه کسانی هستند و به همین خاطر و دلایل دیگر، با ایران وارد معامله نمی‌شوند. او به ایسنا گفت: سانسور تقریبا در دنیا ور افتاده است. برای فهمیدن این مسئله لازم نیست به اروپا سفر کنیم. اگر به ترکیه، افغانستان و عراق هم مراجعه کنیم این را متوجه می‌شویم. اما وجود این مسئله برای ما که کشوری با پیشنیه غنی فرهنگی هستیم، مساله‌ساز است و آنها این مسئله را می‌دانند. اینکه چند نفر می‌نشینند و راجع به محصول فکری اهالی فرهنگ این مملکت تصمیم می‌گیرند که چه جمله‌ای یا چه کتابی چاپ بشود یا چگونه چاپ بشود، دنیا این مسئله را می‌داند. حتی وقتی کتاب‌های من به زبان دیگری ترجمه می‌شود، بر روی کتاب می‌نویسند که این کتاب در کشور خود نویسنده امکان چاپ ندارد.
چهلتن گفت: مسئله کپی‌رایت و نپیوستن کشور ایران به این معاهده بین‌المللی از دیگر موضوعات مهم است. می‌دانیم که ایران عضو این معاهده نیست. با این حال به نمایشگاه‌های خارجی می‌رویم و می‌گوییم بیایید کتاب‌های ما را ترجمه کنید و با ما قرارداد ببندید، ولی ما کتاب‌های شما را بدون هیچ قراردادی ترجمه و منتشر می‌کنیم! نمی‌دانم مسئولان متوجه زشتی این رفتار هستند یا نه؟
این نویسنده افزود: وقتی ایران به این نمایشگاه‌ها می‌رود، می‌داند این برخوردها غیرجدی است و ما را جدی نمی‌گیرند. اما حالا مسئولان ایرانی بحث مهمان ویژه شدن ایران در این نمایشگاه را مطرح می‌کنند. اما باید دانست برای ورود به یک مهمانی باید مقررات آن را رعایت کنیم. ما نمی‌توانیم با کفش گلی به خانه کسی برویم.
از طرفی امیرحسین بختیاری مدیر انتشارات ایرانشناسی هم گفت: منهای چند ناشر، ما در نمایشگاه کتاب فرانکفورت بیشتر ناشرنما بودیم تا ناشر؛ چون هنوز برخی فکر می‌کنند این نمایشگاه، فروشگاه کتاب است؛ نه نمایشگاه. امیرحسین بختیاری که امسال با ۳۳ عنوان کتاب در غرفه ایران در نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت شرکت کرده بود به ایسنا گفت: امسال اولین تجربه حضورم در نمایشگاه کتاب فرانکفورت بود. به‌طور کلی توقعم از حضور در این نمایشگاه به عنوان بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی دنیا در حوزه کتاب بیشتر از این بود. فکر می‌کنم ناشران ایرانی باید با رویکرد حرفه‌ای به معنای واقعی کلمه در این نمایشگاه شرکت کنند.
او افزود: غرفه ایران در این نمایشگاه آماتور بود؛ چه در طراحی و دکور، چه در نشست‌ها و برنامه‌ها و حتی اجرای نمایشگاه. این برنامه‌ها باید دارای حداقل یک استاندارد باشد اما فکر نکنم غرفه ایران اصلا استانداردی را رعایت کرده بود.
علیرضا بهرامی، شاعر و مجری رادیو و تلویزیون نیز می‌گوید: ما هنوز درک نکرده ایم که نمایشگاه کتاب فرانکفورت با نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران یا با یک نمایشگاه فرهنگی گردشگری فرق دارد، درواقع هنوز فکر می‌کنیم که باید یک گروه موسیقی و گروه تعزیه را با خود همراه کنیم و به نظرم اگر این اجازه داده می‌شد، در غرفه ایران شله‌زرد هم با اشانتیون پسته عرضه می‌کردند! بهرامی گفت: قبل از آغاز ایام برگزاری نمایشگاه کتاب فرانکفورت مصاحبه‌ای از ناشری ایرانی خواندم که ضمن ثبت‌نام جداگانه در نمایشگاه کتاب فرانکفورت غرفه گرفته و اعلام کرده بود که در مدت نمایشگاه حدود ۴۰ قرار ملاقات دارد، یعنی تقریبا روزی ۸ قرار ملاقات.
بهرامی با بیان اینکه شواهد نشان می‌دهد مسئولان غرفه جمهوری اسلامی ایران حتی یک قرار ملاقات اقتصادی از پیش تعیین شده را هم نداشتند، اظهار داشت: عقلانی و به صرفه نیست که در نمایشگاه کتاب فرانکفورت شرکت کنید و قرارهای ملاقات از چندماه پیش تعیین شده نداشته باشید، یعنی برای تبادل هیچ برنامه‌ریزی نباشد. متاسفانه حضور رسمی ما در این نمایشگاه به خاطر نبود تعهد و مسئولیت‌پذیری، به دلیل فقدان درک اهمیت حضور یا فقدان بازخواست، به این برنامه‌ریزی‌ها منجر نشده است.
این کارشناس مجری عنوان کرد: سال گذشته در غرفه ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت دیدم که ناشری ایرانی کتاب‌های ترجمه خود را به آنجا آورده بود، درحالیکه ما حق رایت آنها را نپرداخته بودیم. وقتی این مسئله را به مسئولان غرفه متذکر شدم، آنها درصدد اصلاح این امر برآمدند. این فقدان بینش و نظارت و ارزیابی کافی باعث می‌شود هزینه‌کردی را در طول سال برای نمایشگاه کتاب فرانکفورت داشته باشیم که هرچند دستاوردهایی را به همراه دارد اما اصلا بین این هزینه‌ها و دستاوردها همخوانی نیست.
وی با اشاره به حضور رییس اتحادیه بین‌المللی ناشران در غرفه ملی ایران و سارق خطاب کردن ایرانیان گفت: این امر در ساختار فکری ما ریشه دارد که اگر اقدامی برای اصلاح نکنیم، وجود متناقضی از ما می‌سازد که تکلیفش با خودش مشخص نیست.