سرویس سینمایی هنرآنلاین: علیرضا دهقان با مستند بلند "ایساتیس" در چهاردهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند سینما حقیقت حضور دارد.
در خلاصه داستان این فیلم آمده است: داستان دست‌های مردمانی که از خاک کیمیا ساختند و از نیستی به هستی رسیدند. داستانی کهن از منزلت حقیقی آب؛ از اندیشه‌های نو در رانش آب، داستان پرفراز و نشیب شهری که قرن‌هاست چون عقیق بر دل خاک خشک و خالی کویر می‌درخشد. داستان گفت‌و‌گوی مهربان ادیان و عطر ایمان، راز کمال و مانایی آسوده را تنها در هماهنگی با طبیعت می‌توان یافت.
او در گفت‌وگو با خبرنگار هنرآنلاین درباره سبک روایتی این فیلم توضیح داد: ایساتیس یک مستند ترکیبی با رویکردی شاعرانه است، درواقع برگرفته از نام قدیمی یزد دومین شهر تاریخی دنیاست، روایت چهار عنصر آب، باد، آتش و خاک و سرگذشت آن‌ها در دل کویر ایران است. چهار عنصر، روایت زندگی مردم آن منطقه را به همراه برخی اتفاقاتی که در گذر زمان بر آن‌ها گذشته است تا امروز روایت می‌کنند، گویندگان این فیلم آقایان ابوالحسن تهامی‌نژاد، نصرالله مدقالچی و خانم‌ها زهره شکوفنده و مریم شیرزاد هستند.
دهقان درباره اهمیت جغرافیا در این فیلم و خصوصیات مستندهایی از جنس شاعرانه افزود: همان‌قدر که نقش جغرافیا در این فیلم اهمیت دارد به همان اندازه طبیعت، مردم، معماری، شهر، صنعت، هنر وادیان نیز اهمیت دارند. فیلم‌های شاعرانه با استفاده از زبان‌های تمثیلی و رمزآلود سعی می‌کنند از سطح تجربیات روزمره زندگی، فراتر روند و تماشاگرانشان را به اندیشیدن و تحلیل پدیده‌های پیرامونشان وادار کنند. معمولاً فیلم‌های شاعرانه، نگاه آوانگارد و تجربه‌گرا دارند که رعایت هیچ قاعده و قالبی را در حیطه سبک‌ها و ژانرهای هنری برنمی‌تابند ولی آزادانه از بسیاری از سبک‌ها بهره می‌گیرند تا به زیبایی‌شناسی و زبان بصری تازه‌ای دست یابند. برخی از آن‌ها پیچیدگی در ساختار روایت هم دارند تا به یک زبان تازه دست پیدا می‌کنند. فضاهای دراماتیک، ترکیب‌بندی نماها، حرکت سیال دوربین، تدوین غیرمتعارف و توجه به عناصر و گرافیک و ترکیب‌بندی تصویر، بافت، رنگ و حجم پلان همگی در این نوع از فیلم‌ها وجود دارند، این فیلم‌ها روحیه پرسشگری و پرسش‌آفرین دارند.
این مستندساز در جواب به این که آیا این فیلم هم در ادامه فیلم‌های قبلی او با موضوع آب و محیط زیست است، اظهار کرد: من پیش از این سه کار در رابطه با موضوع بحران و تنش آبی کار کرده بودم، اما در این فیلم سعی کردم از آن عبور کنم و دغدغه‌های اجتماعی و ارتباط انسان با طبیعت را در نظر بگیرم.
دهقان در رابطه با زمان ساخت فیلم و این که معمولاً این نوع از فیلم‌های مستند بسیار پرهزینه و زمان بر و پر عوامل هستند و این که چطور در این اوضاع پاندمی دست به تولید این اثر زده است، توضیح داد: برای ساخت این فیلم سه سال زمان صرف شد، به‌جز یک سکانس تمام فیلم در قبل از پاندمی کرونا ضبط شد و با توجه به این که یک گروه حدوداً 200 نفری در ساخت این فیلم من را همراهی کردند، عملاً در اوضاع کنونی (کرونا) ساخت این فیلم‌ها غیرممکن است. البته این فیلم‌ها هزینه بسیار بالایی دارند و متأسفانه نوسانات قیمت در سه سال اخیر هم به هزینه‌های بیشتر کار افزود. به‌هرحال امیدوارم که این زحمات نتیجه‌بخش باشند. البته در دنیا فیلم‌هایی ازاین‌دست عمدتاً زیر نظر سرمایه‌گذاران متعدد یا دولت‌ها ساخته می‌شوند تا بتوانند به شکل گسترده در اختیار مخاطبان قرار گیرند. اما در اینجا متأسفانه حمایت‌های لازم صورت نمی‌گیرد و معمولاً در بستر فروش داخل به‌هیچ‌عنوان جبران هزینه‌های تولید نمی‌شود و حتی اکران در سینما و فروش رایت تلویزیونی آن نیز این هزینه را برنمی‌گرداند. فروش این فیلم‌ها در بازار خارج از ایران مستلزم زمان و ایجاد شرایط مناسب برای مبادله فرهنگی و حمایت شرکت‌های پخش‌کننده معتبر است.
دهقان همچنین درباره برگزاری آنلاین جشنواره سینما حقیقت توضیح داد: اتفاقی که در این شکل از برگزاری رخ می‌دهد یک جنبه خوب دارد و یک جنبه بد؛ سال‌ها در جشنواره سینما حقیقت بهترین حالت این بود که 400 تا 800 صندلی در اختیار مخاطبان سینمای مستند بود و اغلب، بسیاری از علاقه‌مندان امکان به تماشا نشستن آثار را نداشتند، اما امسال تمام علاقه‌مندان به سینمای مستند می‌توانند به تماشای آثار بنشینند و این اتفاق جذابی است. اما اتفاق بد این نوع از برگزاری این است که آثاری که برای نمایش بر روی پرده عریض سینما ساخته شده‌اند، در این شرایط در یک قاب کوچک به نمایش گذاشته می‌شوند و ما مجبور بودیم به دلیل شرایط کرونا بپذیریم که فیلم‌هایمان به این صورت به نمایش درآیند. تأثیرگذاری این نوع از نمایش قطعاً با آنچه روی پرده سینما دیده می‌شود بسیار کمتر خواهد بود و با توجه به شرایط فعلی چاره دیگری هم برای آن نیست، البته که می‌شد با تمهیداتی، اکران‌های محدود برقرار باشند. امروز اغلب جلسات دولتی، دانشگاهی و مجلس در حال برگزاری هستند و می‌شد این جریان دورهمی محدود برای اهالی رسانه و سینما با حداقل ظرفیت نیز شکل بگیرد و آثار روی پرده سینما به نمایش گذاشته شوند.
او در خاتمه درباره ریسک پذیرش اکران آنلاین آثار در جشنواره نیز مطرح کرد: شاید قاچاق آثار سینمایی بیشتر در حوزه سینمای تجاری باشد، اما صیانت از آثار مستند به این معناست که آثار علاوه بر این که اکران می‌شوند بعدها قرار است به شبکه‌های تلویزیونی فروخته شوند و از سوی دیگر در جشنواره‌ها به نمایش درآیند و حضور داشته باشند. چنانچه اثری در جشنواره آنلاین روی سایتی بارگذاری شود دیگر فرقی نمی‌کند که یک نفر آن را دیده یا هزار نفر و در پذیرش جشنواره‌ای و فروش تلویزیونی قطعاً با مشکل مواجه می‌شود، شاید کسی اثر بارگذاری شده و دزدی شده را نبیند، اما برای فروش آثار مستند این اتفاق بسیار اهمیت دارد و اثری که در بستر اینترنت موجود باشد دیگر به‌راحتی قابل فروش نیست.
فهرست برخی عوامل مستند "ایساتیس" عبارت است از: کارگردان: علیرضا دهقان، مدیر فیلمبرداری: مهدی آزادی، پژوهش: راحیل صحرایی، علیرضا دهقان، تدوین: بهمن کیارستمی و پویا پارسا مقام، آهنگساز: ستار اورکی، صدابردار: اشکان طلوعیان، صداگذار: آرش قاسمی