سرویس سینمایی هنرآنلاین: رادیو همواره در زندگی ما ایرانیها نقش مهمی را بر عهده داشته است. این رسانه گرم پای ثابت مخاطبان است و سالهاست که مخاطبان ثابت خود را دارد. چه آن زمان که تلویزیونی برای سرگرمی نبود، چه حالا که انواع و اقسام رسانههای مختلف وجود دارند، اما باز هم رادیو پای ثابت است. حتی برخی معتقد بودند که عمر رادیو با وجود انواع رسانههای مجازی به سر آمده است و دیگر کسی به سراغ رادیو نمیرود، اما باز هم این رسانه قدرت خود را به نمایش گذاشت و نشان داد که همچنان میتواند مخاطبان خود را داشته باشد.
در حال حاضر حدود 15 شبکه رادیویی به شکل سراسری فعالیت میکنند که در این میان شبکههای استانی نیز جایگاه خود را دارند. شبکههای ایران، فرهنگ، آوا، سلامت، جوان، قرآن، صبا، اقتصاد، تلاوت، تهران، معارف و نمایش ازجمله این شبکهها هستند که هرکدام با اهدافی مشخص گروه مخاطبان خود را در برمیگیرند و اقدام به خدماترسانی به آنها میکنند. درواقع ساختار برنامهسازی این شبکهها کاملاً مشخص است و نسبت به مخاطبان گروه هدف خود این اهداف پیگیری میشوند.
اما چند سالی است که علاوه بر این شبکههای ثابت رادیویی، بنا به مناسبتهای خاص رادیوهای مناسبتی شکل میگیرند که از آن جمله میتوان به رادیو سفر، نوروز، اربعین، انتخابات، اعتکاف و ... اشاره کرد. درواقع بهتر است بگوییم این رادیوها هرکدام در زمانی مشخص روی فرکانس 95.5 که یک فرکانس ثابت برای رادیوهای مناسبتی است، شکل میگیرند و پس از اتمام زمان مأموریت جای خود را به رادیویی دیگر میدهند و یا برای مدتی بلاتکلیف باقی میمانند.
بهطور مثال امسال و از ابتدای فروردینماه رادیو نوروز برای نخستین بار فعالیت خود را روی این موج آغاز کرد و به پخش برنامههایی متناسب با حال و هوای نوروز اقدام کرد. هرچند که عمر فعالیت این رسانه تا پایان تعطیلات نوروز طراحی شده بود، اما با گسترش ویروس کرونا و افزایش مدتزمان تعطیلی ادارات و قرنطینه خانگی فعالیت این رسانه تا 20 فروردینماه ادامه یافت. حمیدرضا مقدسی مدیر این رادیو نیز درگفتوگویی به تشریح اهداف این رادیو پرداخت و گفت: برنامههای رادیو نوروز با هدف پر کردن اوقات فراغت و سرگرمی، آموزش و اطلاعرسانی و مشاورههای تحصیلی، برنامههای با نشاط اجتماعی و شادیبخش با استفاده از ظرفیت بالای هنرمندان و پیشکسوتان رادیویی و گزارشهایی از عملکرد و فعالیت دستگاههای عضو ستاد ملی مدیریت بحران کرونا فعالیت خود را در همان قالب و ساختار مجلهای ادامه داده و مهمان بهاری مخاطبان است.
سال گذشته نیز رادیو سفر به همت معاونت صدا شکل گرفت و به موضوعاتی درباره سفر، تصادفات، گردشگری و ... پرداخت.
از آنجا که امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا، بسیاری از مراسم آئینی و مذهبی برگزار نشدند، رادیو اعتکاف شکل گرفت تا جایگزین مناسبی برای مراسم اعتکاف در شرایط کنونی باشد و شعار "هر خانه یک مسجد" را برای ارتباط با خدا، دعا و نیایش جهت رفع گرفتاریها محقق کند. این رادیو نیز مانند دیگر رادیوهای مناسبتی از طریق فرستندهها در سراسر کشور روی طول موج اف ام ردیف 95.5 مگاهرتز پخش شد. برنامههای این رادیو از اذان مغرب روز شنبه 17 اسفند 1398 شروع و تا پایان سهشنبه بیستم اسفند، همزمان با ایام البیض (روزهای 15، 14، 13 ماه رجبالمرجب) ادامه یافت. برنامههای رادیو اعتکاف در بخشهای چهار ساعتی ارائه شد که در هر نوبت سخنرانیهای متناسب با این ایام و ماه رجب بهصورت زنده و تولیدی پخش شد. همچنین بخشهایی از آن به پخش تلاوت ترتیل و تحقیق کوتاه اختصاص یافت. پخش ادعیه و مناجات بهویژه دعاهای واردشده در این ایام، از بخشهای مهم این رادیو است. تهیه گزارش و نیز پخش تماسها و تلفنهای مردمی، همراه با بیان آداب و اعمال روز و نیز گزیده بیانات بزرگان و علما از قسمتهای دیگر هر یک از نوبتهای چهار ساعتی این رادیو بود.
اینکه رادیو رسانه لحظهها، بحرانها و.... است نیز در جریان زمان نیاز تجلی پیدا میکند چرا که در مواقع نیاز، رادیو سهلالوصولتر و راحتتر از سایر رسانهها در دسترس مخاطب قرار میگیرد، اما با نگاهی به طراحی این رادیوهای مناسبتی قید این نکته ضروری است که تمامی اهدافی که برای آنها تعریف میشود به نحوی در شبکههای سراسری قابل پیگیری است. درواقع همان برنامههایی که در رادیو اعتکاف به روی آنتن رفتند این قابلت را دارند که در رادیو معارف نیز پخش شوند و یا برنامههایی که در رادیو نوروز از آنتن رادیو پخش شد بهراحتی این قابلیت را داشتند که از سایر شبکهها پخش شوند. حال لزوم طراحی چنین شبکههایی چیست و آیا برنامههایی که از این طریق روی آنتن صدا میروند تا چه اندازه با برنامههای شبکههای سراسری متفاوت هستند نکتهای است که اهل فن باید به آن بپردازند. اگر بناست که همپوشانی وجود داشته باشد لزوم راهاندازی چنین رادیوهایی چیست و آیا مخاطبان این رادیوها به نسبت شبکههای سراسری بالاست یا نه، باید توسط متخصصان بررسی شود.