سرویس سینمایی هنرآنلاین: هفتادمین جشنواره فیلم برلین پنجشنبه با اولین نمایش جهانی فیلم "سال سلینجر من" (My Salinger Year) به کارگردانی فیلیپ فالاردو در بخش نمایش‌های ویژه برلیناله آغاز شد و تا 1 مارس (11 اسفند) ادامه دارد.
این فیلم با بازی سیگورنی ویور و مارگارت کوالی از روی رمانی پرفروش "سال سلینجر من" نوشته جوانا راکوف رمان‌نویس، منتقد، شاعر و خبرنگار آمریکایی ساخته شده است و داستان آن در دنیای ادبی نیویورک در دهه 1990 روی می‌دهد.
"سال سلینجر من" تولید مشترک کانادا و ایرلند و یک فیلم درام با موضوع بلوغ درباره دختری جوان به نام جوانا (کوالی) است که مدرسه عالی را رها می‌کند تا رؤیای خود را دنبال کند و یک نویسنده شود. او دستیار مارگارت (ویور) کارگزار ادبی جی. دی. سلینجر نویسنده آمریکایی می‌شود که زنی خویشتن‌دار با افکار قدیمی است. جوانا بین فقر و فریبندگی در نوسان است؛ روزها را در یک دفتر کاری باشکوه می‌گذراند و شب‌های او در یک آپارتمان بدونِ سینک در بروکلین در کنار دوست‌پسر سوسیالیستش می‌گذرد.
فالاردو 52 ساله که بیش از همه برای فیلم نامزد اسکار "آقای لازار" همین‌طور "دروغ خوب" با بازی ریس ویترسپون شهرت دارد، فیلمنامه "سال سلینجر من" را با اقتباس از رمان راکوف نوشت. پیش از این در 2009، فیلم "من نیستم، قسم می‌خورم!" به کارگردانی سینماگر کانادایی-فرانسوی در بخش نسل برلیناله نمایش داده شد.
فالاردو همراه ویور و کوالی در مراسم فوتوکال و نشست مطبوعاتی "سال سلینجر من" شرکت کرد.
جشنواره فیلم برلین که در کنار کن و ونیز بزرگ‌ترین رویداد سینمایی در اروپاست، امسال در حالی برگزار می‌شود که قطعاً در روزهای برگزاری جشنواره بحث‌های زیادی درباره تنوع جنسیتی، فضای سیاسی حاکم بر بسیاری از فیلم‌های این دوره و البته افشاگری اخیر درباره ارتباط آلفرد بائر اولین مدیر برلیناله با نازی‌ها، مطرح خواهد شد.
به دنبال بحث‌های داغ و گاه توأم با خشم در هالیوود درباره تسلط نامزدهای سفیدپوست و مرد در جوایز سینمایی اخیر، مدیران جدید جشنواره فیلم برلین مدعی شده‌اند که این رویداد 11 روزه نمایانگر "تنوع" سینما خواهد بود.
کارلو شاتریان مدیر هنری برلیناله گفت: هدف من فراهم کردن سکویی برای فیلم‌هاست. ما می‌خواهیم جا را برای تنوع باز کنیم. نمی‌گویم بهترین فیلم‌ها را به نمایش می‌گذاریم، اما فیلم‌هایی را عرضه می‌کنیم که بیانگر تنوع سینمایی خواهند بود.
شاتریانِ ایتالیایی در مقام مدیر هنری و همکارش هلندی‌اش ماریته ریسنبیک به‌عنوان مدیر اجرایی، امسال برای اولین بار مسئولیت اداره جشنواره فیلم برلین را عهده‌دار شده‌اند. آن‌ها جانشین دیتر کاسلیک شدند که 18 سال مدیر هنری برلیناله بود.
کاسلیک سال گذشته یک عهدنامه "50/50" را امضاء کرد که طبق آن جشنواره فیلم برلین متعهد به رعایت برابری جنسیتی در دوره‌های آینده شد. شفاف‌سازی درباره روند انتخاب فیلم‌ها و حتی توجه به نسبت جنسیتی در سطوح بالای مدیریتی، از دیگر بندهای این عهدنامه بود.
شاتریان اخیراً در یک نشست مطبوعاتی به این مسئله اشاره کرد که جشنواره فیلم برلین در یک مسیر خوب برای حضور بیشتر فیلمسازان زن قرار دارد و گفت امسال در بخش‌های غیررقابتی حضور زنان پررنگ‌تر است.
ریسنبیک هم تأکید کرد که با تجدید سازمان ساختار جشنواره اکنون بخش زیادی از کارگردان‌های انتخاب‌شده، زنان هستند.
با این حال در بین 18 فیلمی که امسال در بخش مسابقه بین‌الملل برلیناله شانس دریافت جایزه خرس طلایی و جوایز خرس نقره‌ای را دارند، تنها شش فیلم را خانم‌ها کارگردانی کرده‌اند. این در حالی است که سال گذشته 17 فیلم در این بخش پذیرفته شدند که هفت تای آن‌ها را زنان ساخته بودند.
سالی پاتر کارگردان بریتانیایی یکی از رقبای خانم بخش مسابقه بین‌الملل جشنواره برلین 2020 است. او "راه‌های نرفته" با بازی خاویر باردم، ال فانینگ و سلما هایک به جشنواره می‌آورد. پاتر که بیش از همه برای فیلم‌هایی چون "اورلاندو" و "جینجر و رزا" شهرت دارد، در 2017 با فیلم "مهمانی" با بازی پاتریشیا کلارکسن، کیلیان مورفی و کریستین اسکات تامس در بخش مسابقه برلیناله شرکت کرد.
امسال همچنین تنها دو فیلم بخش مسابقه بین‌الملل برای اولین بار در دنیا در برلیناله روی پرده نمی‌روند که هر دوی آن‌ها ساخته زنان هستند: درامِ با موضع سقط جنینِ "هرگز، به‌ندرت، گاهی اوقات، همیشه" به کارگردانی الایزا هیتمن که در جشنواره فیلم ساندنس با استقبال روبرو شد و "اولین گاو" به کارگردانی کلی رایکارت کارگردان و فیلمنامه‌نویس آمریکایی با بازی جان ماگارو، اوراین لی و توبی جونز که پیش از این در جشنواره‌های فیلم تلیوراید و نیویورک نمایش داده شد. رایکارت امسال یکی از داوران بخش مسابقه اصلی هفتاد و دومین دوره جشنواره فیلم کن بود.
فیلم‌های بخش مسابقه بین‌الملل برلیناله امسال تلفیقی از سینمای هنری اروپایی، فیلم‌های مستقل آمریکایی و فیلم‌هایی از آسیا و آمریکای لاتین است.
محمد رسول‌اف سینماگر ایرانی نیز با تازه‌ترین فیلمش "شیطان وجود ندارد" که تولید مشترک آلمان، جمهوری چک و ایران است، شانس خود را در هفتادمین جشنواره فیلم برلین امتحان می‌کند.
کریستیان پتزولد که دو سال پیش فیلم "عبور" در بخش مسابقه بین‌الملل داشت، با فیلم "اوندینه" با بازی پائولا بیر ستاره فیلم "فرانتز" به کارگردانی فرانسوا اوزون به برلیناله برمی‌گردد. "اوندینه" که برداشتی تازه از اساطیر یونان با یک داستان امروزی است، یکی از چهار فیلم آلمانی بخش مسابقه بین‌الملل است. پتزولد در 2012 برای "باربارا" برنده جایزه خرس نقره‌ای بهترین کارگردان جشنواره برلین شد. "اوندینه" چهارمین فیلم او در بخش مسابقه برلین است.
"برلین الکساندرپلاتس" که روایتی روزآمد از رمان کلاسیک آلفرد دوبلین در 1929 است، یکی دیگر از رقبای جایزه خرس طلایی است. این فیلم را برهان قربانی کارگردان آلمانی ساخته است. "برلین الکساندرپلاتس" که از آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آثار جمهوری وایمار یاد می‌شود، در 2002 در یک نظرسنجی از تعدادی نویسنده معروف به‌عنوان یکی از صد کتاب برتر تاریخ ادبیات قرار گرفت. "برلین الکساندرپلاتس" در 1980 مبنای یک سریال معروف به کارگردانی راینر ورنر فاسبیندر کارگردان فقید آلمانی شد.
"پنهان شده" به کارگردانی جورجو دیریتی نماینده ایتالیا در بخش مسابقه بین‌الملل است. این فیلم درباره زندگی آنتونیو لیگابوئه نقاش خودآموخته، جدال او با بیماری ذهنی و دوستی‌اش با آندرا موتزالی مجسمه‌ساز است. الیو جرمانو که در 2014 در فیلم "لئوپاردی" به کارگردانی ماریو مارتونه نقش جاکومو لئوپاردی شاعر و فیلسوف ایتالیایی را بازی کرد، در "پنهان شده" در نقش لیگابوئه ظاهر شده است. آندرا گرپلی نقش موتزالی را بازی کرده است.
"خواهر کوچک من" به کارگردانی استفانی شوا و ورونیک ریموند نیز در بخش مسابقه بین‌الملل رقابت خواهد کرد. نینا هوس و لارس آیدینگر ستاره‌های آلمانی و مارته کلر بازیگر سوئیسی در این درام خانوادگی بازی می‌کنند.
هونگ سانگ‌سو کارگردان مؤلف کره‌ای با تازه‌ترین فیلم خود "زنی که فرار کرد" به برلین برمی‌گردد. این بیست و چهارمین فیلم بلند داستانی سانگ‌سو و هفتمین فیلم او با بازی کیم مین-هی است. او اولین بار در 1997 با اولین فیلم خود "روزی که یک خوک در چاه افتاد" به برلیناله دعوت شد. در 2017، مین-هی برای "تنها در ساحل در شب" به کارگردانی سانگ‌سو برنده جایزه خرس نقره‌ای بازیگر زن جشنواره برلین شد.
"سابقه را پاک کن" به کارگردانی بنوا دلپین و گوستاو کرورن فیلمسازان فرانسوی، "قصه‌های بد" یک قصه پریان تاریک از دامیانو دینوچنتزو و فابیو دینوچنتزو کارگردانان ایتالیایی و "شوری اشک‌ها" به کارگردانی فیلیپ گارل سینماگر فرانسوی، از دیگر فیلم‌های بخش مسابقه بین‌الملل هستند. برای اولین بار است که گارل در برلیناله در این بخش رقابت می‌کند. او یکی از چهره‌های ثابت جشنواره کن است.
"سایبریا" به کارگردانی ابل فرارا با بازی ویلم دافو، "مزاحم" ساخته ناتالیا متا کارگردان آرژانتینی که فیلمی نوآر درباره یک هنرمند دوبله است، "در معرض اشعه" به کارگردانی ریتی پان فیلمساز کامبوجی که فیلمی برای یادآوری نسل‌کشی در کامبوج است، فیلم تایوانی "روزها" به کارگردانی سای مینگ-لیانگ، "همه مرده‌ها" به کارگردانی کائتانو گوتاردو سینماگر برزیلی درباره برده‌داری و "دائو. ناتاشا" به کارگردانی ایلیا کژانوفسکی و یکاترینا اورتل، فهرست 18 فیلم بخش مسابقه بین‌الملل را کامل می‌کنند.
فهرست فیلم‌های بخش مسابقه بین‌الملل به شرح زیر است:
"برلین الکساندرپلاتس" (Berlin Alexanderplatz) به کارگردانی برهان قربانی (آلمان/هلند)
"دائو. ناتاشا" (DAU. Natasha) به کارگردانی ایلیا کژانوفسکی و یکاترینا اورتل (آلمان/اوکراین/بریتانیا/روسیه)
"زنی که فرار کرد" (The Woman Who Ran) به کارگردانی هونگ سانگ‌سو (کره جنوبی)
"سابقه را پاک کن" (Delete History) به کارگردانی بنوا دلپین و گوستاو کرورن (فرانسه/بلژیک)
"مزاحم" (The Intruder) به کارگردانی ناتالیا متا (آرژانتین/مکزیک)
"قصه‌های بد" (Bad Tales) به کارگردانی دامیانو دینوچنتزو و فابیو دینوچنتزو (ایتالیا/سوئیس)
"اولین گاو" (First Cow) به کارگردانی کلی رایکارت (آمریکا)
"در معرض اشعه" (Irradiated) به کارگردانی ریتی پان (فرانسه/کامبوج) – مستند
"شوری اشک‌ها" (The Salt of Tears) به کارگردانی فیلیپ گارل (فرانسه/سوئیس)
"هرگز، به‌ندرت، گاهی اوقات، همیشه" (Never Rarely Sometimes Always) به کارگردانی الایزا هیتمن (آمریکا)
"روزها" (Days) به کارگردانی سای مینگ-لیانگ (تایوان)
"راه‌های نرفته" (The Roads Not Taken) به کارگردانی سالی پاتر (بریتانیا)
"خواهر کوچک من" (My Little Sister) به کارگردانی استفانی شوا و ورونیک ریموند (سوئیس)
"شیطان وجود ندارد" (There Is No Evil) به کارگردانی محمد رسول‌اف (آلمان/جمهوری چک/ایران)
"سایبریا" (Siberia) به کارگردانی ابل فرارا (ایتالیا/آلمان/مکزیک)
"همه مرده‌ها" (All the Dead Ones) به کارگردانی کائتانو گوتاردو و مارکو دوترا (برزیل/فرانسه)
"اوندینه" (Undine) به کارگردانی کریستیان پتزولد (آلمان/فرانسه)
"پنهان شده" (Hidden Away) به کارگردانی جورجو دیریتی (ایتالیا)
برنده جایزه خرس طلایی را چه کسانی انتخاب می‌کنند؟
جرمی آیرونز بازیگر بریتانیایی برنده اسکار رئیس داوران بخش مسابقه بین‌الملل این دوره جشنواره فیلم برلین است.
آیرونز که متولد 1948 در کووز در جنوب شرقی انگلستان است، در بیش از 50 فیلم بلند سینمایی بازی کرده است. او در 1991 برای فیلم "بخت‌برگشتگی" به کارگردانی باربت شرودر برنده جایزه اسکار و جایزه گلدن گلوب بهترین بازیگر مرد شد و در 2007 برای نقش خود در سریال کوتاه "الیزابت اول" برای دومین بار گلدن گلوب گرفت.
او در دوران کاری خود با فیلمسازان نامداری چون فولکر شلوندورف، رولند جافه، دیوید کراننبرگ، استیون سودربرگ، لویی مال، بیله آگوست، برناردو برتولوچی، آدریان لین، فرانکو زفیرلی، کلود للوش، ایشتوان سابو، ریدلی اسکات، لاسه هالستروم و دیوید لینچ همکاری کرده است.
برنیس بژو بازیگر فرانسوی-آرژانتینی، بتینا بروکمپر تهیه‌کننده آرژانتینی، آن ماری جاسر کارگردان فلسطینی، کنت لونرگان نمایشنامه‌نویس و کارگردان آمریکایی، لوکا مارینلی بازیگر ایتالیایی و کلبر مندونسا منتقد فیلم و کارگردان برزیلی، همکاران آیرونز در این بخش هستند و برنده جایزه خرس طلایی و جوایز خرس نقره‌ای جشنواره فیلم برلین را از بین 18 فیلم بخش مسابقه بین‌الملل این دوره جشنواره انتخاب می‌کنند.
آیرونز پنجشنبه عصر در نشست مطبوعاتی داوران بخش مسابقه بین‌الملل گفت معیار او پیدا کردن فیلم‌هایی است که جادو و احساس را خلق کنند.
نمایندگان سینمای ایران در برلیناله
امسال به‌جز محمد رسول‌اف که با فیلم "شیطان وجود ندارد" در بخش مسابقه بین‌الملل رقابت می‌کند، دو فیلم بلند ایرانی دیگر نیز در جشنواره نمایش داده می‌شود: "یلدا" به کارگردانی مسعود بخشی که در بخش مسابقه نسل 14plus حضور دارد و "نامو (بیگانه)" نخستین تجربه کارگردانی نادر ساعی‌ور که در بخش جنبی فروم نمایش داده می‌شود.
در فیلم کوتاه ایرانی نیز برای رقابت در بخش نسل انتخاب شده‌اند: "اسب سفید بالدار" به کارگردانی مهیار ماندگار در بخش نسل 14plus و "بادبادک‌ها" ساخته سید پیام حسینی در بخش نسل Kplus.
خرس طلای افتخاری برای هلن میرن
هلن میرن کهنه‌کار بریتانیایی جایزه خرس طلای افتخاری یک عمر دستاورد این دوره جشنواره را دریافت خواهد کرد. میرن جایزه را 27 فوریه (هشتم اسفند) در مراسمی که با نمایش فیلم "ملکه" (2006) همراه است، دریافت می‌کند.
بازیگر 74 ساله که برای ایفای نقش الیزابت دوم ملکه بریتانیا در "ملکه" برنده اسکار بهترین بازیگر زن شد، همچنین در جشنواره برلین 2020 موضوع یک بخش یادبود می‌شود که با نمایش تعدادی از معروف‌ترین فیلم‌های او ازجمله "آشپز، دزد، همسرش و عاشق او" و "ایستگاه آخر" همراه است.
میرن که در لندن به دنیا آمده است، برای "ایستگاه آخر" (2009) نیز نامزد اسکار بهترین بازیگر زن شد و برای فیلم‌های "جنون شاه جرج" (1994) و "گاسفورد پارک" (2001) در بخش اسکار بهترین بازیگر زن نقش مکمل شانس دریافت جایزه را داشت. او یک جایزه بفتا، یک جایزه گلدن گلوب، چهار جایزه امی، دو جایزه جشنواره فیلم کن و یک جایزه جشنواره فیلم ونیز را هم در کارنامه دارد و برای بازی در ملکه الیزابت در نمایش "تماشاگر" (2015) برنده جایزه تونی بهترین بازیگر زن نقش اصلی یک نمایش شد. او یک جایزه اولیویر نیز دریافت کرده است و یکی از جوان‌ترین کسانی بود که به کمپانی رویال شکسپیر پیوست.
داوران دیگر بخش‌ها
از امسال یک بخش مسابقه جدید به نام برخوردها در جشنواره برلین آغاز به کار می‌کند که با سه جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردان و جایزه ویژه داوران همراه است. دومینگا سوتومایور (شیلی)، ایوا تروبیش (آلمان) و شوزو ایچیاما (ژاپن) داوران این دوره بخش برخوردها هستند.
بخش نسل جشنواره برلین دو هیئت داوری دارد: بخش نسل Kplus (هیئت داوران بین‌الملل) شامل مارین آتلان (فرانسه)، ماریا نووارو (مکزیک) و اریک اشمیت (آلمان) و بخش نسل 14plus (هیئت داوران بین‌الملل) شامل عباس امینی (ایران)، جنا بیس (آفریقای جنوبی) و ریما داس (هند).
عباس امینی کارگردان فیلم "هندی و هرمز" است که در شصت و هشتمین جشنواره برلین در بخش پانوراما نمایش داده شد.
امسال برنده‌های جوایز هیئت داوران بخش مسابقه بین‌الملل فیلم کوتاه را ریکا بوچی انیماتور (مجارستان)، فاطمه چولاکوگلو کیورتر (ترکیه) و لموهانگ جرمایا موزز فیلمساز انتخاب می‌کنند.
برنده جایزه مستند خلاق گلاسهوته متشکل از فیلم‌های مستند بخش‌های مسابقه، ویژه برلیناله، برخوردها، پانوراما، فروم، نسل و چشم‌انداز سینمای آلمان، با نظر گرد کروسکه (آلمان)، ماری لوزیه (فرانسه/آمریکا) و آلانیس اوبومساون (کانادا) انتخاب می‌شود.
و درنهایت برنده جایزه بهترین فیلم بلند اول GWFF را اوگنین گلاوونیچ (صربستان)، هاله لطفی (مصر) و گونزالو د پدرو آماتریا (اسپانیا) انتخاب می‌کنند.
تغییر نام جایزه آلفرد بائر جشنواره برلین
یکی از حاشیه‌های جشنواره فیلم برلین در ماه گذشته افشاگری درباره آلفرد بائر اولین مدیر برلیناله بود که جشنواره را به واکنش واداشت. اواخر ماه ژانویه در پی انتشار مطلبی در هفته‌نامه آلمانی دی تسایت که در آن اشاره شده است بائر کارمند ارشد اداره امور سینمایی نازی در رایش سوم بود، مسئولان برلیناله اعلام کردند اعطای جایزه خرس نقره‌ای آلفرد بائر را که یکی از جوایز بخش مسابقه بین‌الملل است، به حالت تعلیق درمی‌آورند.
در مطلبی که با تیتر "یک مرد اس‌آ افراطی" به قلم کاتیا نیکودیموس در دی تسایت منتشر شده است (اس‌آ سرواژه Sturmabteilung، نیروی شبه‌نظامی حزب ملی کارگران سوسیالیست آلمان پیش از به قدرت رسیدن آدولف هیتلر است)، منابع گفته‌اند که بائر در رایشس-فیلم‌اینتندانت، تشکیلات فیلم یوزف گوبلس وزیر پروپاگاندا رایش سوم، مسئول اداره کارگزینی بود و بر مسائلی چون انتخاب بازیگران، کارگردانان، تصویربرداران و دیگر عوامل فیلمسازی برای رایش سوم نظارت داشت. در این مطلب آمده است، او درباره این که کدام فیلمسازان از خدمت در ارتش معاف شوند، کدام در صنعت تسلیحات کار کنند یا به خط مقدم جبهه بروند تصمیم می‌گرفت.
بائر بعد از جنگ جهانی دوم، گذشته خود را مخفی کرد و در دوره پاک‌سازی مقامات نازی مدعی شد در 1938 از اس‌آ و در 1943 از حزب نازی جدا شد. دی تسایت هیچ مدرکی پیدا نکرد که روایت بائر از این ماجرا را تأیید کند.
آلفرد بائر اولین مدیر جشنواره فیلم برلین، از آغاز این رویداد در 1951 بود و تا 1976 که وولف دونر منتقد فیلم آلمانی جایگزین او شد، این مسئولیت را به عهده داشت. بعد از مرگ بائر در 1986، جایزه آلفرد بائر به احترام اولین مدیر جشنواره راه‌اندازی شد. این جایزه به‌عنوان یکی از جوایز خرس نقره‌ای بخش مسابقه بین‌الملل به فیلمی اعطاء می‌شود که "چشم‌اندازی جدید گشوده است".
مسئولان جشنواره روز سه‌شنبه در بیانیه‌ای اعلام کردند امسال بجای جایزه خرس نقره‌ای آلفرد بائر و به مناسبت هفتاد سالگی جشنواره یک جایزه ویژه به نام خرس نقره‌ای – هفتادمین برلیناله اعطاء می‌شود. برلیناله همچنین اعلام کرد قرار است موسسه تاریخ معاصر (IfZ) در مونیخ متشکل از یک گروه تاریخ‌دان به‌طور مستقل درباره گذشته بائر تحقیق کند. انتظار می‌رود گزارش نهایی این موسسه تا تابستان سال آینده آماده شود.