سرویس سینمایی هنرآنلاین: "یک افسر و یک جاسوس" (An Officer and a Spy) فیلم جدید رومن پولانسکی کارگردان فرانسوی/لهستانی (فرانسه/ایتالیا) درباره "ماجرای دریفوس" در قرن نوزدهم، در حالی اولین بار در دنیا روز جمعه در لیدو به نمایش درآمد که جنجال‌ها درباره نمایش این فیلم در بخش مسابقه بین‌الملل جشنواره ونیز 2019 با توجه به محکومیت او در یک پرونده تجاوز همچنان ادامه دارد.
تحلیل‌گران بر این باور هستند که پولانسکی در فیلم جدیدش موقعیت خود را با آلفرد دریفوس مقایسه کرده است، یک افسر توپخانه یهودی ارتش فرانسه که در 1894 به‌اشتباه به جرم دادن اطلاعات محرمانه ارتش فرانسه به سفارت آلمان مجرم شناخته شد. او به حبس ابد محکوم و به جزیره شیطان فرستاده شد.
بعدها سرهنگ ژرژ پیکوار افسر ارتش فرانسه (با بازی ژان دوژاردن) متوجه شد که خائن فرد دیگری است. تلاش پیکوار برای اثبات بی‌گناهی دریفوس باعث درگیر شدن او با مقامات مافوق شد و خودش به جرمی که مرتکب نشده بود، متهم شد. سرهنگ پیکوار تلاش کرد به اصل "ماجرای دریفوس" که از یهودستیزی در فرانسه خبر می‌داد پی ببرد. دریفوس در نهایت تبرئه شد، اما این روند 12 سال طول کشید. "ماجرای دریفوس" یک رسوایی سیاسی بود که در اواخر دهه 1890 و اوایل دهه 1900 فرانسه را دستخوش چند‌دستگی کرد.
صحنه‌ای از فیلم "یک افسر و یک جاسوس"
فعالیت هنری پولانسکی در بیش از چهار دهه اخیر به خاطر محکومیت او در یک پرونده ارتباط جنسی غیرقانونی همواره زیر ذره‌بین بوده است. کارگردان برنده اسکار در 1977 در پرونده ارتباط غیرقانونی با سامانتا گیمر که آن زمان 13 ساله بود در یک عکاسی مدلینگ، در آمریکا محکوم شد. او در 1978 پیش از اجرای حکم از این کشور گریخت و از آن زمان در تبعید زندگی می‌کند. آمریکا از سال‌ها پیش به دنبال استرداد پولانسکی است.
پولانسکی در سال 2009 در حالی که قرار بود جایزه افتخاری جشنواره فیلم زوریخ در سوئیس را دریافت کند، به درخواست وزارت دادگستری ایالات متحده در فرودگاه این شهر بازداشت شد تا پس از استرداد به آمریکا محاکمه شود. او پس از بازداشت حدود دو ماه را در زندان گذراند و سپس بیش از شش ماه در کلبه خود در تفریحگاه کوهستانی گشتاد، در حبس خانگی بود تا مقامات سوئیس در مورد استرداد او به آمریکا تصمیم بگیرند. پولانسکی در نهایت به دنبال مخالفت دولت سوئیس با استرداد او آزاد شد. پولانسکی در فرانسه زندگی می‌کند، اما تابعیت لهستانی نیز دارد. او در 2002 برای کارگردانی "پیانیست" برنده اولین و تنها جایزه اسکار خود شد، اما هریسن فورد بجای او جایزه را گرفت. پولانسکی سال گذشت از آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اخراج شد.
پولانسکی 86 ساله در توضیح "یک افسر و یک جاسوس" گفته است که او با بخش زیادی از روند قضایی که در فیلم نشان داده است آشنایی دارد و این برای او کاملاً الهام‌بخش بوده است.
او در مراسم اولین نمایش جهانی "یک افسر و یک جاسوس" در ونیز شرکت نکرد، جایی که فیلم او به‌عنوان یکی از 21 فیلم بخش مسابقه بین‌الملل شانس دریافت جایزه شیر طلایی را دارد. در عوض تعدادی از بازیگران فیلم شامل ژان دوژاردن، لویی گارل و امانوئل سینیه همسر پولانسکی و تهیه‌کنندگان فیلم این پروژه را در لیدو معرفی کردند.
"یک افسر و یک جاسوس" از روی فیلمنامه‌ای نوشته رابرت هریس ("نویسنده پشت پرده") ساخته شده است. می‌سازد. پولانسکی آخرین بار دو سال پیش فیلم "بر مبنای یک داستان واقعی" را روی پرده داشت که اولین بار در بخش خارج از مسابقه جشنواره کن نمایش داده شد. او در 1993 جایزه شیر طلایی یک عمر دستاورد جشنواره ونیز را دریافت کرد.
پولانسکی هفت سال پیش خبر تولید این فیلم را رسانه‌ای کرد که آن زمان "د" نام داشت. او آن زمان در بیانیه‌ای گفت: خیلی وقت است قصد دارم فیلمی درباره ماجرای دریفوس بسازم، نه در قالب یک درام تاریخی بلکه در قالب یک داستان جاسوسی. به این شکل می‌توان ارتباط آشکار آن ماجرا را با آنچه در دنیای امروز اتفاق می‌افتد نشان داد: آزار گروه‌های اقلیت، پارانویای امنیتی، دادگاه‌های نظامی مخفیانه، مؤسسات اطلاعاتی غیرقابل‌کنترل، لاپوشانی حکومت‌ها و جنون رسانه‌ای.
ژان دوژاردن، امانوئل سینیه و لویی گارل در مراسم فوتوکال فیلم "یک افسر و یک جاسوس"
انتخاب فیلم پولانسکی برگزارکنندگان جشنواره ونیز را با انتقادهای بسیاری روبرو کرد، هرچند خود فیلم دیروز با استقبال تماشاگران و منتقدان روبرو شد.
آلبرتو باربرا مدیر هنری جشنواره ونیز چهارشنبه پیش در یک نشست مطبوعاتی در لیدو از تصمیم خود برای انتخاب "یک افسر و یک جاسوس" دفاع کرد و پولانسکی را "یکی از آخرین اساتیدِ همچنان فعال در سینمای اروپا" دانست.
او همچنین از تصمیم خود برای انتخاب "یک افسر و یک جاسوس" تازه‌ترین ساخته پولانسکی دفاع کرد و او را "یکی از آخرین اساتیدِ همچنان فعال در سینمای اروپا" دانست.
باربارا تأکید کرد برای قرار دادن فیلم پولانسکی در فهرست فیلم‌های بخش مسابقه بین‌الملل هرگز تردید نداشت. او درباره پولانسکی گفت: ما باید بین هنر و شخصیت این مرد تفاوت قائل شویم.
در مقابل، لوکرسیا مارتل کارگردان آرژانتینی و رئیس داوران بخش مسابقه بین‌الملل این دوره جشنواره ونیز گفت انتخاب فیلم پولانسکی او را "ناراحت" کرد و افزود در مراسم رسمی استقبال از فیلم شرکت نمی‌کند.
در واکنش به اظهارات مارتل، تهیه‌کنندگان یک افسر و یک جاسوس" تهدید کردند که این فیلم را از جشنواره خارج می‌کنند. واکنش‌ها به حدی بود که مارتل ساعاتی بعد از طریق خود جشنواره بیانیه‌ای منتشر کرد و گفت حرف‌های او بد تعبیر شده و تأکید کرد او با حضور فیلم پولانسکی در بخش مسابقه بین‌الملل مخالفتی ندارد.
مارتل گفت: من هیچ نوع پیش‌داوری نسبت به فیلم ندارم و طبعاً مثل بقیه فیلم‌های بخش مسابقه آن را خواهم دید.
روز گذشته نشست مطبوعاتی فیلم پولانسکی با استقبال از بازیگران فیلم آغاز شد و لوکا باربارسکی تهیه‌کننده فیلم در نشست تنها به پرسش‌های مربوط به خود فیلم پاسخ داده می‌شود.
او گفت: اینجا یک دادگاه اخلاقی نیست. گذشته، گذشته است. ما باید بر امروز متمرکز باشیم. فیلم باید از طرف خودش حرف بزند. داوران و عامه مردم باید قضاوت کنند و اگر خواستند تشویق کنند.
صحنه‌ای از فیلم "شهردار ریونه سانیتا"
فیلم ایتالیایی "شهردار ریونه سانیتا" (The Mayor of Rione Sanità) به کارگردانی ماریو مارتونه دیگر فیلمی بود که روز گذشته در بخش مسابقه بین‌الملل جشنواره ونیز روی پرده رفت.
"شهردار ریونه سانیتا" یکی از سه فیلم ایتالیایی این بخش است. این فیلم یک اقتباس معاصر از نمایشنامه‌ای نوشته ادواردو دی فیلیپو نمایشنامه‌نویس اهل ناپل با موضوع جنایات سازمان‌یافته است و داستان آن در جنوب ایتالیا روی می‌دهد.
روز جمعه همچنین چند فیلم در بخش خارج از مسابقه نمایش داده شدند. فیلم آمریکایی "سیبرگ" (Seberg) به کارگردانی بندیکت اندروز با بازی کریستن استوارت یکی از این فیلم‌ها بود. استوارت 29 ساله در این فیلم که تولید شرکت آمازون است نقش جین سیبرگ (1979-1938) بازیگر آمریکایی ساکن فرانسه را بازی می‌کند.
تریلر سیاسی "سیبرگ" درباره تلاش اف‌بی‌آی برای بی‌اعتبار کردن سیبرگ به خاطر حمایت او از حزب پلنگ سیاه (بلک پنتر) در دهه 1960 است. اف‌بی‌آی بین سال‌های 1956 تا 1971 یک برنامه ضداطلاعاتی موسوم به "کواینتل‌پرو" را اجرا می‌کرد که شامل مجموعه‌ای از پروژه‌های مخفیانه و گاه غیرقانونی و هدف از آن پاییدن، نفوذ، بی‌اعتبار کردن و ایجاد اخلال در گروه‌های سیاسی داخلی بود. حزب پلنگ سیاه یک سازمان سوسیالیست آمریکایی بود که برای دفاع از حقوق سیاه‌پوستان در آمریکا کار می‌کرد و از جنجالی‌ترین گروه‌های سیاسی در دهه 1960 محسوب می‌شد.
کریستن استوارت در صحنه‌ای از فیلم "سیبرگ"
سیبرگ در نوجوانی با بازی در نقش ژاندارک در فیلم "ژان قدیسه" به کارگردانی اوتو پرمینجر وارد دنیای سینما شد، اما با بازی در فیلم "ازنفس‌افتاده" ژان-لوک گدار در 1960 به ستاره موج نوی سینمای فرانسه تبدیل شد.
سیبرگ در فیلم با جمال با بازی آنتونی مکی در یک هواپیما آشنا می‌شود. مأموران اف‌بی‌آی با بازی جم اوکانل و وینس وان او را زیر نظر می‌گیرند. "سیبرگ" تأثیر این اتفاق بر سلامت ذهنی سیبرگ و زندگی شخصی او را کندوکاو می‌کند.
کریستن استوارت در مراسم فرش قرمز فیلم "سیبرگ"
استوارت که با بازی در سری فیلم‌های "گرگ‌ومیش" به شهرت رسید، در نشست خبری گفت: داستان این فرد از هر جهت تراژیک است و ما قطعاً باید از او چیزی فراتر از زنی با موهای کوتاه و یک بازیگر سینما بدانیم.
بندیکت اندروز کارگردان فیلم نیز گفت تماشاگران در این فیلم از منظر اف‌بی‌آی با سیبرگ آشنا می‌شوند.
سیبرگ 30 اوت 1979 در 40 سالگی از دنیا رفت.
فیلم آمریکایی "سیاست‌گذار پشت پرده" (The Kingmaker) به کارگردانی لورن گرینفیلد، "کسی جا نمانده است" (No One Left Behind) به کارگردانی گی‌یرمو آریاگا فیلمساز مکزیکی و "Electric Swan" ساخته کونستانتینا کوتزامانی تولید مشترک فرانسه، یونان و آرژانتین، دیگر فیلم‌هایی بودند که روز گذشته در بخش خارج از مسابقه روی پرده رفتند.
هفتاد و ششمین جشنواره فیلم ونیز 28 اوت تا 7 سپتامبر (6 تا 16 شهریور) برگزار می‌شود. لوکرسیا مارتل کارگردان آرژانتینی رئیس داوران بخش مسابقه بین‌الملل است.
علی افتخاری