سرویس تجسمی هنرآنلاین: در روزهایی که تهران در کارزار برگزاری انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری قرار داشت در برج میلاد تهران جمعی از مجسمه‌سازان بین‌المللی و ایرانی گردهم آمدند تا هشتمین دوره سمپوزیوم مجسمه‌سازی تهران را برگزار کنند. این رویداد هنری که در دو بخش اصلی و دانشجویی برگزار شد؛ 19 هنرمند از 13 کشور جهان و 5 هنرمند ایرانی در بخش اصلی و 10 دانشجوی رشته مجسمه‌سازی در بخش جنبی این سمپوزیوم به هنرنمایی با سنگ پرداختند.
از این رو که سمپوزیوم مجسمه‌سازی، هشتمین دوره خود را در تهران پشت سر گذاشت و تاکنون توانسته علاوه بر آثار در خور توجهی که در فضای شهری به جا گذاشته، زمینه رشد مجسمه‌سازی و شرایطی که این هنر در میان عامه مردم داشته را دچار تغییر کند؛ با چند هنرمند باسابقه عرصه مجسمه‌سازی که پیش از این حضور در سمپوزیوم‌های بین‌المللی را در کارنامه خود دارند به بررسی این رویداد و تاثیر آن بر هنر مجسمه‌سازی کشور پرداختیم.
سمپوزیوم امکان دو سویه کردن هنر را فراهم می‌کند
جمشید مرادیان هنرمند پیشکسوت مجسمه‌سازی معتقد است، سمپوزیوم تنها جایی است که هنرمندان کار را در دل مردم انجام می‌دهند و این اتفاق اساسا بسیار خوب است، زیرا در این رویداد هنری، امکان دو سویه کردن هنر رخ می‌دهد.
این هنرمند مجسمه‌ساز که از هشتمین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران دیدن کرده؛ این رویداد هنری را در راستای ایجاد ارتباطات تازه بین هنرمندان موثر خواند و گفت: سمپوزیوم همواره به معنای جشن و مهمانی است و اگر روندی جز این به دست آورد، موثر نخواهد بود.
وی افزود: در واقع سمپوزیوم ریشه در گذشته دارد به نحوی که یونانیان باستان بعد از شام دور هم می‌نشستند و تمی را انتخاب می‌کردند تا هرکسی بر اساس نظریات خود درباره آن اظهار نظر کند و این همان سمپوزیوم بود لذا یکی از ضروریات سمپوزیوم داشتن تم است.
این هنرمند تصریح کرد: در یک سمپوزیوم هنرمندان باید توانایی اجرا داشته باشند تا افکار، رویاها و اندیشه‌های خود را در خدمت تم سمپوزیوم به کار ببرند لذا آن زمان است که می‌توان یک سمپوزیوم یک دست داشت.
مرادیان ادامه داد: در چنین رویدادهایی ابعاد و اندازه متریالی که به هنرمند داده می‌شد، تقریبا مساوی است و سمپوزیوم‌ها تم داشتند لذا هیچ رقابتی در آن نبود و البته سمپوزیوم‌های اینچنین هم داشته‌ایم که افراد در آن احساس مهمانی کرده‌اند.
وی درباره رقابتی شدن فضای سمپوزیوم‌های بین‌المللی گفت: متاسفانه فضای امروز سمپوزیوم‌ها به سمت رقابتی شدن رفته این در حالی است که در عالم هنر اجازه مقایسه آثار را نداریم لذا این رقابت چندان جذاب نیست و در راستای آن عموما انگیزه مالی وجود دارد و من چندان آن را برای سمپوزیوم مناسب نمی‌دانم، زیرا نام سمپوزیوم به معنای داشتن فضای مهمانی است.
این هنرمند ارتباط نزدیک مخاطب با مردم را از ویژگی‌های سمپوزیوم‌ها دانست و اظهار کرد: سمپوزیوم تنها جایی است که هنرمندان کار را در دل مردم انجام می‌دهند لذا این اتفاق اساسا بسیار خوب است زیرا در این سمپوزیوم امکان دو سویه کردن هنر رخ می‌دهد.
مرادیان بیان کرد: سمپوزیوم یکی از عناصری است که می‌تواند روابط بین هنرمند و مردم را برقرار کند تا مردم در حین اجرای اثر و با استفاده از اثر هنری، آموزش ببینند.
وی افزود: در جامعه‌ای که فضای بین هنر و مردم تنگاتنگ شود، می‌توان جامعه آرام‌تری داشت؛ زیرا هنر خشونت رفتاری را کاهش می‌دهد.
این هنرمند تصریح کرد: من برپایی سمپوزیوم‌ها را دوست دارم و معتقدم که نتیجه رفتاری این رویداد بسیار تاثیرگذارتر از کارهای گالری‌ها و موزه‌هاست؛ زیرا وقتی یک هنرمند کاری را در استودیو خود و در خفا می‌سازد، هنگام نمایش حتی می‌تواند مخاطب را دچار هراس کند.
مرادیان بیان کرد: هراس مخاطب می‌تواند از این باشد که احساس کند که هنر در خون هنرمند است، لذا امکان وارد شدن وی به این عرصه نیست در واقع سمپوزیوم‌ها این تابوهای فکری را می‌شکند.
وی درباره فضای اجرایی هشتمین سمپوزیوم مجسمه سازی تهران گفت: برپایی سمپوزیوم مجسمه‌سازی برای تهران یک غنیمت است و من از برپایی چنین رویدادی در شهرم خوشحالم. البته قطعا سمپوزیوم مشکلاتی برای اجرا دارد اما مهم اجرای این بخش است. ضمن اینکه اگر محلی قابل دسترس‌تری برای بازدید مردم از سمپوزیوم داشتیم، بسیار بهتر بود زیرا سمپوزیوم در ارتباط با مردم معنا می‌یابد.
این هنرمند تصریح کرد: علی رغم تلاش قابل تحسینی که در این سمپوزیوم انجام شد به نظر می‌رسد که سهم مخاطب در آن کم‌رنگ است زیرا سمپوزیوم را باید با تعداد مخاطب معنا کرد. به این خاطر که تابوها به واسطه این بخش در ذهن مردم دچار ریزش می‌شود زیرا مردم در پروسه سمپوزیوم هنرمند و ابزارهای وی را و همچنین روند تغییر شکل مجسمه را می‌بینند و لمس می‌کنند. در واقع درون این بازدید جرقه لازم در برخی از افراد شکل می‌گیرد تا بتوانند وارد این عرصه شوند.
مرادیان ادامه داد: در یکی از سمپوزیوم‌هایی که من در فرانسه داشتم، دیدم که در ساعاتی از روز کودکان دبستانی از آثار ما بازدید می‌کردند و ما کار را برای آنان توضیح می‌دادیم لذا خوب است که چنین برنامه‌هایی را در روند سمپوزیوم مجسمه‌سازی تهران هم داشته باشیم تا گروه‌های مختلف بتوانند از روند آن بازدید کنند.
وی در خصوص بخش دانشجویی هشتمین سمپوزیوم مجسمه‌سازی تهران گفت: من سمپوزیوم را جای آموزش نمی‌دانم و معتقدم این بخش جای برگزیدگان است زیرا در برابر مردم انجام می‌شود لذا باید افراد حرفه‌ای به کار در سمپوزیوم بپردازند. البته می‌دانم که ما هنرمندان با تجربه در زمینه سنگ کم دارم و این بخش برای کسب تجربه مجسمه‌سازان جوان تدارک دیده شده است.
آثار سمپوزیوم‌های مجسمه‌سازی تهران در کنار هم جانمایی شوند
جعفر نجیبی مجسمه‌ساز پیشکسوت با اشاره به اینکه برگزاری سمپوزیوم مجسمه‌سازی تهران اتفاق بسیار خوبی است گفت: باید بعد از هشت دوره این رویداد هنری را به سوی نوگرایی و استفاده از ایده‌های جدید سوق داد.
این مجسمه‌ساز باسابقه در رابطه با برگزاری هشتمین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران با اشاره به اینکه برگزاری سمپوزیوم‌ها در دنیای هنر اتفاق خوبی است گفت: مهمتر از برگزاری خود سمپوزویوم، کیفیت برگزاری است. سمپوزیوم تهران نشان داده که از کیفیت خوبی برخوردار است، اما معتقدم پس از هشت دوره برگزاری باید این رویداد هنری از فرم‌گرایی بیرون آمده و به سمت ایده‌پردازی‌های نو و نوگرایی گام بردارد.
وی با تاکید بر افزایش سمپوزیوم‌های هنری در رشته‌های مختلف هنری افزود: سمپوزیوم‌هایی که در کشور ما برگزار شده دارد به سمت تکراری شدن حرکت می‌کند و ایده‌ها بسیار به هم نزدیک شده است. در حالی که می‌شود ایده‌های جدید و نو را با هم فکری هنرمندان جوان و بهره‌گیری از مشورت هنرمندان پیشکسوت وارد این عرصه کرد.
خالق سردیس "جلال آل احمد" در خصوص استفاده از سنگ گرانیت به عنوان بخشی از متریال هشتمین سمپوزیوم مجسمه‌سازی تهران اظهار کرد: سنگ گرانیت بسیار سخت است و هنرمندان ایرانی تجربه کمی برای کار با این نوع از سنگ دارند و به نظر می‌رسد برای این نوع سنگ باید سمپوزیوم جداگانه‌ای برگزار کرد تا هنرمندان علاقمند در آن شرکت کنند و برای سمپوزیوم‌های عمومی‌تر از سنگ‌های مرمریت یا تراورتن استفاده کرد.
وی ادامه داد: هنرمندان جوان ممکن است فکر کنند کار با این سنگ مانند سنگ‌های دیگر است اما در طی کار متوجه خواهند شد که کار با این سنگ چقدر سخت است اما این که دو هنرمند باتجربه در هشتمین سمپوزیوم آثاری را با این متریال اجرا می‌کنند می‌تواند تجربه خوبی برای سال‌های بعد هنرمندان ایرانی باشد.
نجیبی درباره بخش دانشجویی هشتمین سمپوزیوم بین‌امللی مجسمه‌سازی تهران ابراز خرسندی کرد و افزود: دانشجویان باید در این نوع رویدادهای هنری بیشتر حضور داشته باشند. آنها می‌توانند ابتدا به عنوان دستیار در کنار اساتید هنرمند آموزش دیده و تجربه کسب کنند و در سال‌های بعد به عنوان شرکت‌کننده در برنامه‌ها حضور داشته باشند تا در آینده آثار خوبی خلق کنند.
وی در رابطه با جانمایی آثار تولید شده هنرمندان در هشتمین سمپوزیوم بین‌امللی مجسمه‌سازی تهران نیز گفت: بهتر است آثار هنری در یک مجموعه و کنار هم به عنوان یک بوستان یا باغ راه هنر قرار بگیرد، زیرا در این صورت بینندگان می‌توانند آنها را از نزدیک دیده و با آنها ارتباط بیشتری برقرار کنند.
این هنرمند مجسمه‌ساز تاکید کرد: در این صورت هنرمندان نیز می‌توانند در یک مقایسه مناسب آثار خود را با آثار دیگر هنرمندان و دوره‌های دیگر مقایسه و به یک تجربه خوب دست پیدا کنند.
وی ارتباط هنرمندان با یکدیگر در سمپوزیوم‌ها را از آثار مثبت در این رویدادهای بزرگ دانست و افزود: هنر زبان بین‌المللی و جهانی است که می‌توانیم با بهره‌گیری از آن فرهنگ و هنر سرزمین‌مان را به هنرمندان کشورهای دیگر ارائه کرده و با فرهنگ‌های مختلف جهان نیز آشنا شویم.
نجیبی در ادامه با اشاره به اینکه ارتباط هنری که بین هنرمندان برقرار می‌شود می‌تواند هنرمندان ایرانی را در جهان مطرح کند بیان کرد: در این رابطه سازمان زیباسازی شهرداری می‌تواند با یک ارتباط جهانی با شهرداران یا هنرمندان جهانی کارهای بزرگی انجام دهند.
وی با تاکید بر اینکه باید یکنواختی در کارها از بین برود و روی طرح‌های جدید تمرکز شود پیشنهاد کرد: می‌توان بر روی سمپوزیوم‌های پرتره سنگ یا فیگوراتیو سنگ کار کرد. اگرچه ممکن است در ابتدا کار سخت به نظر برسد اما با استفاده از متخصصان این رشته‌ها می‌توان کارهای خوبی انجام داد و آثار با ارزشی خلق کرد.
این هنرمند مجسمه‌ساز که آثار سردیس بزرگان مشهوری چون حافظ، شمس تبریزی و تختی را در کارنامه خود دارد اظهار کرد: باید در آفرینش آثار هنری به احساس هنرمندان توجه شود تا بتوانند برداشت خود از زمان، مکان و فرهنگ را بر روی کار پیاده کنند تا از فرم‌گرایی‌های پوچ و تقلیدی دور شوند.
وی افزود: باید برای هنرمندان شرایطی فراهم شود تا اسیر فرم‌های تقلیدی از کشورهای دیگر نباشند بلکه بتوانند با استفاده از تکنیک‌های هنر جهانی، هنری متاثر از فرهنگ و هنر ایرانی و اسلامی بیافرینند.
نجیبی خاطر نشان کرد: برای رسیدن به آنچه در سمپوزیوم‌ها به دنبال آن هستیم باید در جلسات تصمیم‌گیری از تجربه اساتید پیشکسوت فرهنگ و هنر کشور استفاده کرد و از آنها مشورت گرفت.
سمپوزیوم مجسمه‌سازی تبادل تجربه و فرهنگ را به دنبال دارد
احمد نادعلیان هنرمند مجسمه‌ساز درباره تاثیرگذاری هشتمین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران گفت: تبادل تجربه و فرهنگ در کنار اینکه جوانان ایرانی نیز می‌توانند فرایند شکل‌گیری یک اثر را از نزدیک لمس کنند، سودمندی بسیار بالایی دارد زیرا سبب شده که چشم هنرمندان جوان با آثار هنرمندان گوشه و کنار دنیا آشنا شود.
احمد نادعلیان، هنرمند مجسمه‌ساز و محیطی برگزاری هشتمین دوره سمپوزیوم بین‌المللی تهران را مثبت ارزیابی کرد و گفت: وقتی برای نخستین بار در موزه معاصر از هنرمندان خواستند که هنرمندی را برای کار با سنگ به سمپوزیوم لبنان بفرستند، تعداد هنرمندان این عرصه بسیار کم بود و من جزء کسانی بودم که به شکل نقش برجسته کار می‌کردم و برای این رویداد انتخاب شدم که البته وقتی به آنجا رفتم تفاوت کار را دیدم و چیزهای کاربردی زیادی آموختم.
وی افزود: بخش جذاب سمپوزیوم‌ها به نمایش گذاشتن فرآیند شکل‌گیری اثر هنری است به این معنا که ما در دوسالانه‌های مجسمه‌سازی آثار یک شخصیت جا افتاده را بررسی می‌کنیم. در واقع لذت سمپوزیوم مربوط به دور هم بودن، همزیستی و لذت جمعی است که هنرمندان از حضور در این رویداد می‌برند؛ زیرا این رویداد امکانی را به وجود می‌آورد که به واسطه آن هنرمند می‌تواند مکاشفه و خلوت خود را با هنرمندان دیگر و کسانی که این عرصه را دوست دارند به اشتراک بگذارد که همه اینها سودمندی سمپوزیوم‌های مجسمه سازی است.
این هنرمند باسابقه تصریح کرد: بدیهی است که برگزاری سمپوزیوم در عین داشتن سودمندی و شکل دادن به ارتباطات هنرمندان تاثیرات فرهنگی نیز به دنبال دارد به نحوی که گاهی هنرمندان با چش‌مداشت فرهنگی و مکاشفه کشور میزبان در سمپوزیوم‌ها شرکت می‌کنند، یعنی یک هنرمند برای شرکت در یک سمپوزیوم ارزیابی می‌کند که آیا به آن کشور سفر داشته است یا نه؟ در واقع این مساله در انتخاب آن کشور بسیار موثر است و این روش برای آموزش جوانان ما موثر است.
نادعلیان درباره تعیین نوع متریال سمپوزیوم مجسمه‌سازی تهران گفت: همواره این خطر وجود دارد که سمپوزیوم وقتی متریال خاصی را مشخص می‌کند، دست و بال هنرمندان را ببندد کما اینکه گاهی هنرمندانی به سمپوزیوم آمده‌اند که توانایی‌های فراتری نیز داشته‌اند.
وی اظهار کرد: سمپوزیوم شکل تثبیت شده‌ای از هنر است که در یک شهر به نمایش گذاشته می‌شود لذا ما می‌توانیم به بهانه حضور هنرمندان بین‌المللی از مسئولان بخواهیم که از سایر قابلیت‌ها و توانایی‌های آنان نیز استفاده کنیم و امکان بروز توانایی‌ها و تنوع رسانه‌ای را به این افراد بدهند.
نادعلیان افزود: ما بارها و بارها در این سمپوزیوم‌ها افرادی را دیده‌ایم که شخصیت آنها محدود به یک کار خاص نیست لذا باید از قابلیت این گونه افراد حداکثر استفاده را بکنیم.
وی در خصوص جانمایی آثار سمپوزیوم‌ها هشدار داد و گفت: در ایران، شهرداری‌ها، سمپوزیوم را یک روش خوب برای تهیه ارزان مجسمه بین‌المللی می‌دانند منتها دشواری زمانی آغاز می‌شود که بعدها تصمیم می‌گیریم که آیا این آثار در قالب باغ مجسمه نظیر کشورهای غربی نمایش داده شود یا جا به جا شوند.
این هنرمند باسابقه تصریح کرد: مساله اینجاست که گاهی مکان‌یابی‌هایی که برای سمپوزیوم انجام می‌شود چندان مناسب نیست و اثر در آن فضای تعیین شده گم می‌شود لذا به اعتقاد من اگر قرار است که ما مکان‌یابی داشته باشیم باید به میزان زیادی هنرمند را دخالت دهیم یا کارشناسی بیشتری داشته باشیم.
نادعلیان در خصوص آثار هشتمین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران گفت: به طور کلی من ماکت آثار را دیدیم و ماکت‌ها قلمرو و طول موجی دارند که نمی‌تواند در مقیاس بزرگ‌تر، کوچک‌تر و یا ساختار شکن باشند. در این دوره برخی از آثار تلفیقی از تجربیات مدرنیته است که اکنون برای دنیای امروز سنت به شمار می‌رود، البته برخی آثار نیز روایت بومی از مدرنیته دارند که یک نوع نقش مایه هندسی یا فضای تغزلی اشاره‌ای در آنها دیده می‌شود، ضمن اینکه برخی آثار مفهوم محور نیز در این دوره حضور دارد.
این هنرمند ادامه داد: بدون شک آثاری که مفهوم محور هستند می‌توانند در توجه به زیبایی‌شناسی دارای متفاوت‌ترین نگاه باشند لذا ما باید در چهارچوب سمپوزیوم‌ها به آن فکر کنیم که درعین تامین متریال آزادی عمل و دامنه تنوع کارها را بیشتر کنیم.
نادعلیان درباره تاثیرگذاری هشتمین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران گفت: تبادل تجربه و فرهنگ در کنار اینکه جوانان ایرانی نیز می‌توانند فرایند شکل‌گیری یک اثر را با این میزان مجسمه‌ساز و هنرمند تجربه کنند به مرور زمان برای ما سودمندی بسیار بالایی دارد؛ زیرا سبب شده که چشم هنرمندان جوان با آثار هنرمندان گوشه و کنار دنیا آشنا شود.
تجربه و نگاه زیباشناسانه هنرمندان با تداوم سمپوزیوم‌ها تقویت می‌شود
محمد رضا ذبیح اله زاده مجسمه‌ساز باسابقه، گفت: استمرار سمپوزیوم‌ها علاوه بر افزایش تجربیات هنرمندان، می‌تواند نگاه زیباشناسانه هنرمندان ومردم را تقویت کند.
این هنرمند مجسمه‌ساز با اشاره به اینکه هفت تجربه خوب از سمپوزیوم‌های مجسمه‌سازی داریم در رابطه با برگزاری هشتمین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران گفت: فکرمی‌کنم این دوره نسبت به دوره‌های قبل بهتر شده، زیرا هرچه تجربه ما در برگزاری سمپوزیوم و اجرای آثار بیشتر می‌شود به تبع آن می‌توانیم انتظار نتایج بهتری داشته باشیم.
وی انتخاب نوع متریال مورد استفاده در این دوره ازسمپوزیوم را مثبت ارزیابی کرد و افزود: این دوره از همه دوره‌ها بهتر شده چون سنگ انتخاب شده یک دست است و سعی شده از معادن خیلی خوب برای تهیه سنگ استفاده شود.
این هنرمند ادامه داد: ما هنرمندان توانمندی داریم که می‌توانند به خوبی با سنگ‌های مختلف کار کنند و برای کسی که به صورت حرفه‌ای کار می‌کند نوع سنگ، تفاوت نمی‌کند و تنها ابزار کار مورد نیاز باید وجود داشته باشد که در هشتمین سمپوزیوم مجسمه‌سازی تهران تلاش بر این بوده که تمامی ابزار مورد نیاز هنرمندان تهیه شود تا هنرمندان آثار زیبایی بیافرینند.
وی با اشاره به اینکه معمولا آثار تولید شده در سمپوزیوم‌ها در کشورهای صاحب نظر در سطح شهر پخش نمی‌شود اظهار کرد: بهتر این است که برای آثار خلق شده در سمپوزیوم‌ها محلی دائمی درنظر گرفته شود تا آثار هر دوره قابل مقایسه با دوره‌های قبل باشد و همه آثار دارای مشخصات کامل ثبت شده بر روی اثر باشند.
ذبیح اله‌زاده تاثیر تجمیع آثار سمپوزیوم‌ها را تداعی جمعی خاطرات دانست و افزود: یکی از ویژگی‌های کارهای انجام شده در سمپوزیوم این است که همه کارها در کنارهم قرارداده شوند تا علاوه بر اینکه امکان مقایسه آنها فراهم شود مردم نیز از دیدن آنها احساس خوبی پیدا کنند.
وی همچنین با تاکید بر استمرار سمپوزیوم‌ها ادامه داد: هر چه جلوتر برویم و بر تعداد سمپوزیوم‌ها افزوده شود بی‌تردید کارهای بهتری تولید شده و نگاه زیباشناسانه هنرمندان و مردم تقویت می‌شود.
این مجسمه‌ساز پیشکسوت افزود: ما با برگزاری هشتمین سمپوزیوم در ابتدای راه هستیم و برای کسب تجربه‌های بیشتر لازم است تا علاوه بر ادامه سمپوزیوم‌ها در موارد مشابه خارجی نیز شرکت کنیم تا بتوانیم از تجربیات کشورها و هنرمندان صاحب نظر در این عرصه استفاده کنیم.
وی با بیان اینکه دانشجویان بهتر است قبل از ورود به عرصه مجسمه‌سازی به عنوان یک هنرمند مدتی در کسوت دستیاری به یادگیری مشغول شوند، تاکید کرد: باید دانشجویان مدتی دستیار باشند تا هم تجربه کسب کنند و هم با تکنیک‌های کار و استفاده از ابزار آشنا شوند. باید یک استاد در کنار آنها حضور داشته و آنها را هدایت کند تا خدای نکرده در هنگام کار دچار حادثه نشوند.
ذبیح اله‌زاده در پایان با تاکید مجدد بر استمرار سمپوزیوم‌ها خاطر نشان کرد: کشورهای صاحب نام، مانند فرانسه، ایتالیا و بسیاری کشورهای دیگر سال‌هاست که در این عرصه فعالیت می‌کنند و هر ساله با برگزاری سمپوزیوم‌های متنوع در تمامی رشته‌های هنری و به ویژه مجسمه‌سازی به صورت تخصصی برتجربیات هنرمندان خود می‌افزایند.
لازم به یادآوری است، هشتمین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران به همت سازمان زیباسازی شهر تهران از اول تا 24 اردیبهشت‌ماه در برج میلاد برگزار شد و آثار این رویداد هنری تا پایان خردادماه در همین مکان میزبان علاقمندان به هنر است.