سرویس تجسمی هنرآنلاین: موسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر با حمایت اداره کل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موشن گرافیک‌هایی را با عنوان "تجسم یک قرن" و مرور صد سال اخیر هنر ایران تولید کرده است که دو هفته یک‌بار در فضای مجازی منتشر می‌شوند. تابه‌حال فیلم‌هایی درباره حسین محجوبی، علی‌اکبر صادقی، علی‌اکبر صنعتی، سهراب سپهری و مرتضی ممیز از این مجموعه منتشر شده است. امیر سقراطی نویسنده و کارگردان مجموعه "تجسم یک قرن" در گفت‌وگو با هنرآنلاین درباره شکل‌گیری این این آثار گفت: حدود چهار سال پیش بود که در یک مقاله به این مسئله اشاره کردم که تا انتهای قرن حاضر تنها چهار سال زمان باقی است و باید این قرن اخیر را ثبت کنیم. نه فقط در حوزه تجسمی که در حوزه‌های دیگری مانند مطبوعات، پوشاک، کشاورزی، صنعت و... اتفاقات بسیار بزرگی در صد سال اخیر رخ داده و تغییرات فراوانی به وجود آمده، بنابراین لازم است که تاریخ آنها نوشته شود، درحالی‌که متاسفانه در هیچ‌کدام از این زمینه‌ها تاریخ مدونی نداریم و اگر هم تاریخی در کشور ما وجود دارد به صد سال اخیر نپرداخته است. بنابراین همان زمان این پیشنهاد را به جامعه فرهیخته کشور دادم.
سقراطی ادامه داد: آن دوران عضو شورای هنری دانشنامه فرهنگ و تمدن ایران بودم و مدخل کاریکاتور دانشنامه را می‌نوشتم و آنجا با نگاه دائره‌المعارفی و دانشنامه‌ای آشنا شدم. نگاه دایره‌المعارفی به اشخاص می‌پردازد و نگاه دانشنامه‌ای به دوره‌ها و بزنگاه‌هایی که شکل گرفته و سیاست‌گذاری‌های فرهنگی، رویکردها و افراد تاثیرگذار در یک دوره می‌پردازد. همه این نکات در ذهنم مانده بود تا اینکه کتاب حسین محجوبی را که حاصل چندین مصاحبه بود و گردآوری آن حدود ۱۰ سال به طول انجامید، منتشر کردم و پس از آن قصد داشتم یک سال‌شمار از زندگی حسین محجوبی بنویسم. اما برای نوشتن این کتاب تنها به زندگی خود محجوبی اکتفا نکردم بلکه کتاب را از تاریخ تولد کمال‌الملک در سال 1226 آغاز کرده و تا سال 1398 ادامه دادم. تمام وقایع تاریخی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و هنری که در این سالها در ایران و جهان رخ داده بود را در این سال‌شمار آوردم و هر کدام از آنها را با سال‌های زندگی و اتفاقات زندگی حسین محجوبی مطابقت دادم. به این ترتیب یک سال‌شمار تحقیقی درست کردم تا ببینم چگونه می‌توانیم به تاریخ نگاه دیگری داشته باشیم.
سقراطی افزود: با شروع بیماری کرونا، موسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر تصمیم بر این داشت که کارهایی را در فضای مجازی انجام دهد و به معرفی فرهنگ و هنر برای جوانان و سایر مخاطبان بپردازد. من هم پیشنهاد ساخت این مجموعه فیلم‌ها را دادم و قصدم این بود که نگاهی به قرن اخیر داشته باشیم. کاری که در این مجموعه انجام می‌دهم این است که گوشه‌های نادیده از زندگی هنرمندان و یا جریان‌های هنری را به اختصار بیان می‌کنم. در این فیلم‌ها ممکن است نکاتی وجود داشته باشد که عده‌ای از آنها آگاه نباشند و درعین‌حال آنها می‌توانند زمینه پژوهشی برای افراد دیگر باشند.
او با بیان اینکه فاصله نسل جدید با هنرمندان قدیمی بسیار زیاد است، افزود: بسیاری از جوانان هنوز هنرمندان تاثیرگذار کشورمان را نمی‌شناسند و همچنین درباره رویدادهای مختلفی مانند تاسیس تالار رودکی، هنرستان هنرهای زیبا، ظهور گالری‌ها و... بی‌اطلاع هستند و نمی‌دانند در دوره زندگی یک هنرمند چه اتفاقاتی دیگری در اطراف او وجود داشته است. من در مدت ۶ دقیقه سعی می‌کنم اطلاعات زیادی به مخاطب بدهم و هم‌زمان با یک هنرمند، چند هنرمند دیگر دوران او را نیز معرفی می‌کنم.
سقراطی درباره انتخاب هنرمندان برای معرفی در این مجموعه گفت: واقعیت این است که کار نکرده بسیار زیاد داریم و هنرمندان فراوانی هستند که باید معرفی شوند. در این مجموعه قرار بر این است که ۱۶ فیلم ساخته شود، اما پس از آن هم مجموعه می‌تواند ادامه پیدا کند. من اطلاعات زیادی گردآوری کرده‌ام که سعی می‌کنم به مرور از آنها استفاده کنم.
او با بیان اینکه بزرگ‌ترین مشکل ما در زمینه آرشیو کردن است، گفت: مشکل اصلی ما این است که خودمان را آرشیو نکردیم و فقر منابع تصویری داریم. هر فیلم ۶ دقیقه‌ای این مجموعه شامل ۵۰ تصویر از کودکی تا بزرگ‌سالی هنرمند و همچنین ۳۵۰ اثر اوست، اما چون این تصاویر بسیار تند پشت هم قرار می‌گیرند مخاطب متوجه حجم بالای آنها نمی‌شود. مشکلی که ما داریم این است که از دوران کودکی یا نوجوانی بسیاری از هنرمندان هیچ عکسی موجود نیست و به‌این‌ترتیب بخشی از جذابیت تصویری فیلم‌ها از بین می‌رود.
سقراطی با بیان اینکه این فیلم‌ها کمک می‌کند تاریخچه‌های کوچکی بنویسیم، ادامه داد: دشواری کار من این است که اسناد و تصاویر را باید در مطبوعات قدیمی و کتاب‌ها پیدا کنم اما بسیاری از هنرمندان ایران خودشان را آرشیو نکردند و از خود و آثارشان تصاویر مناسبی وجود ندارد. من سعی می‌کنم بیشتر از کتاب‌هایی که هنرمندان از آثارشان چاپ کرده‌اند برای برگرفتن تصاویر استفاده کنم تا کاملا مستند باشند، اما بسیاری از این کتاب‌ها کپی‌رایت دارند و ناشران معمولاً اجازه استفاده از تصاویر آنها را نمی‌دهند. همچنین در زمینه پیدا کردن آرشیوی از زنان هنرمند مشکل داریم. از یک طرف تعداد زنان هنرمند در آن سالها کم بوده است و از سوی دیگر هیچ آرشیو و سندی از زندگی و کار آنها منتشر نشده است.
او با بیان اینکه این فیلم‌ها می‌تواند گوشزدی به هنرمندان فعلی باشد که چگونه خود را آرشیو کنند و چه اسناد و مدارکی از زندگی و هنر خود باقی بگذارند، افزود: بسیار غم‌انگیز است که ما از دوره‌های مختلف فرهنگی و هنری کشور عکسی نداشته باشیم.
سقراطی درباره استفاده از موشن گرافیک در این فیلم‌ها گفت: این کار جدیدی نیست و فیلم‌های زیادی از هنرمندان دنیا با این شیوه تهیه شده است. هر کدام از فیلم‌ها از آغاز نوشتن تا کارهای فنی، تدوین و... حدود ۱۰ تا ۱۲ مرحله دارد و نکته مهم در این کارها ضرباهنگی است که به متن داده می‌شود و اینکه باید توجه داشت بر اساس پژوهش‌های دانشنامه‌ای، چه چیزهایی انتخاب کنیم که برای مخاطب جذاب باشد. این فیلم‌ها یک کار پژوهشی هستند و در واقع یک تاریخچه را مانند یک داستان بازگو می‌کنیم. به نظرم بهترین شیوه برای تهیه این فیلم‌ها همین موشن گرافیک بر اساس اسناد آرشیوی است. پایه اصلی کار ما متن است و بر اساس آن متن به جستجوی تصویر و استفاده از آنها می‌پردازیم، بااین‌حال گاه تصاویر موردنظر را پیدا نمی‌کنیم یا از بعضی از تصاویر نمی‌توانیم استفاده کنیم و گاهی اوقات دستمان بسته است.
سقراطی ادامه داد: کار دیگری که در این مجموعه انجام دادیم تصحیح بعضی از تاریخ‌هاست، زیرا بعضی از مطالب میان مخاطبان جا افتاده است اما وقتی به اسناد و مدارک رجوع می‌کنیم متوجه اشتباه بودن آنها می‌شویم. من سعی کردم این موارد را پیدا کرده و آنها را اصلاح کنم و یا نکاتی را به بیننده پیشنهاد دهم که بتواند تاریخ را بر آن اساس پیگیری کند.
او درباره جامعه مخاطبین مجموعه "تجسم یک قرن" گفت: در مدتی که از انتشار این ۵ قسمت می‌گذرد فیلم‌ها در فضاهای مختلف بازنشر شدند و استقبال عجیبی از آنها شده است. این فیلم‌ها را برای همه مخاطبان ساخته‌ام و بازخوردهایی دیدم که برایم بسیار جالب بود. هنرمندان پیشکسوت از فیلم‌ها بسیار راضی هستند زیرا بخشی از تاریخی که در آن زیست کرده‌اند را می‌بینند و جوانان نیز توانستد از این فیلم‌ها بهره ببرند زیرا گاه شناختی از این هنرمندان و جزئیات کار و زندگی آنها نداشتند.
سقراطی ادامه داد: با وجود اینکه زمان زیادی برای ساخت هر کدام از این فیلم‌ها صرف می‌شود، اما کار خیلی کوچکی در تاریخ ماست و دوست دارم افراد دیگری وارد کار شوند و نمونه‌های دیگری از این آثار را بسازند. ما یک خانواده هستیم و من به این خانواده عشق می‌ورزم. فکر می‌کنم خانواده تجسمی بسیار آدم‌های محترم و دوست‌داشتنی هستند که تلاش‌های آنها توانسته درخت فرهنگ و هنر را پرثمر کند و این فیلم‌ها می‌خواهد به نوعی آدم‌ها را به هم نزدیک کرده و پیوند بزند.