سرویس تجسمی هنرآنلاین: جواهرسازی هنری معاصر (contemporary art jewelry) با تاکید بر کیفیت تلفیقی رسانه‌های مختلف و استفاده از قابلیت‌های مشترک رشته‌هایی همچون مجسمه‌سازی، نقاشی، طراحی صنعتی، صنایع دستی، طراحی لباس و مد و... با نگاهی میان رشته‌ای جایگاه ویژه‌ای را در هنر معاصر برای خود به وجود آورده است.
گالری آریا در دومین سال برگزاری این رویداد، تم "گسترش تن (بدن )" را در نظر گرفته است و در آثار ارائه شده در این نمایشگاه رابطه متقابل بدن انسان به عنوان زمینه و جواهرات به عنوان شیئ نمایش داده شده روی آن، مورد توجه قرار گرفته است.
در این نمایشگاه شاهد آثاری متنوع با رویکردها و مدیاهای متفاوت هستیم که هر کدام نشان دهنده خوانش شخصی هنرمندان ایرانی از مفهوم جواهرسازی معاصر و موضوع مطرح شده در این دوره از رویداد هستند. تعدادی از آثار با آنچه از مفهوم زیور در ذهن داریم همخوانی بیشتری دارند اما با استفاده از متریال و طراحی‌های مختلف، آثاری خلاقانه و با بیان شخصی را به وجود آورده‌اند. اما دسته‌ای دیگر از آثار چنین نیستند و فقط بدن را به عنوان زمینه‌ای برای ظهور خود به کار برده‌اند. در این آثار با محصولِ زیبایی‌بخش مواجه نیستیم، بلکه با قطعات عجیب یا غیر معمولی مواجه می‌شویم که رابطه آنها با بدن تعاریف متفاوتی دارد.
سحر خدارحم گردنبند و گوشواره‌ای را ارائه کرده است که با الهام از طبیعت و گیاهان، فرمی آزاد و رها و در عین حال قابل پذیرش به عنوان زیور را دارد. موژان فرآورده نیز گردنبند "تضاد درونی" را ساخته که باز هم به طبیعت اشاره دارد و جوانه زدن احساسات آدمی را نشان می‌دهد. اثر سوگل جمعدار هم یکی از آن دسته آثاری است که شباهت بیشتری به تلقی رایج از زیور دارد. یک دستبند فلزی که به راحتی دور دست بسته می‌شود، اما با کمی دقت متوجه متریال غیرطبیعی آن می‌شوید. مهره‌های مربع شکل که کاربردی صنعتی دارند به کمک مفتول‌های نازک به هم متصل شده و بلوک‌هایی را به وجود آورده‌اند که قرار گرفتن آنها در جهات مختلف، فرمی جالب در شکل نهایی دستبند به وجود آورده است.
معصومه روستا ولدی تصویر نیم تنه زنی را نمایش داده است که بر روی لباس او گل سینه‌ای قرار دارد. اما این گل سینه به جای فلزات گرانبها و سنگ‌های رنگارنگ، از تکه‌ای پلاستیک مچاله شده شکل گرفته است. مهناز سیداختیاری در اثر خود با نام "سازگاری" انسان را به عنوان زیور خودش معرفی کرده است. گردن آویزی که از پارچه و دوخت‌های دستی شکل گرفته است بخشی از چهره انسانی را نشان می‌دهد که با آرامش بر روی بدن جا خوش کرده است.
در بعضی از آثار رویکرد فانتزی‌تری وجود دارد. شقایق قلی‌خانی گردنبندی را ارائه کرده که آویز آن کله دو دیو سیاه و سپید است. فاطمه الساعدی هم جانوری پارچه‌ای را روی سر مانکن قرار داده و به نظر می‌رسد آنچه قرار بوده زیور این بدن باشد، در حال بلعیدن اوست.
یکی از نکات قابل توجه در این نمایشگاه استفاده از متریال غیرمعمول برای ساخت زیورها است. شیما مودتی با دوختن قطعات چرم به یکدیگر، فرمی غیرعادی از گردنبند را به وجود آورده است که ساختار هندسی آن برگرفته از معماری ایرانی است. زیور دیگری که می‌تواند به عنوان گردنبند شناخته شود اثری از الهام سلیمان‌نژاد است که با استفاده از فرش ساخته شده است. آناهیتا عناصری هم قطعه‌ای نمدی را بالای آینه آویخته است و آنچه را که ممکن است به عنوان پوشش بدن به کار رود در قالب یک آرایه معرفی کرده است.
اما این برخوردهای متفاوت تا جایی پیش می‌رود که ممکن است در یک اثر هیچ نشانی از زیور نباشد. پری ناز نورایی در اثری که نقدی بر مصرف‌گرایی است، یک ساک خرید را نمایش داده که مملو از رسیدهای خرید است و مارک برندهای مختلف مانند گردنبندی از آن آویزان است.
مفاهیم مختلف به کار رفته در آثار نیز قابل توجه هستند. امیر نصیری در اثر گردنبند مانندِ خود، به کابوس جنگ، بیماری و سیاهی‌های جهان پرداخته است. فاطمه دولت آبادی با رجوع به تاریخ قاجار، جایگاه زنان را در قالب سنجاق سینه نمایان کرده است. نازنین صالحی بیماری آلزایمر را در تاجی طلایی نشان می‌دهد و فرزانه داودیان زنان سوخته با اسید را دستمایه اثرش قرار داده و در جعبه‌ای سیاه، بدنی پانسمان شده را قرار داده است.
دومین نمایشگاه جواهرسازی هنری معاصر را می‌توان رویدادی ایده محور دانست که شکلی متفاوت از این هنر را به نمایش گذاشته است؛ بر همین اساس با مدیر این رویداد و داوران آن گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
آریا اقبال مدیر گالری آریا درباره شکل‌گیری ایده نمایشگاه جواهرسازی هنری معاصر تهران گفت: در جهان یک نگاه جدید به جواهرسازی معاصر وجود دارد و نمایشگاه‌های متعددی در این زمینه برگزار می‌شود، اما من در ایران چنین اتفاقی را ندیده بودم و حتی اگر هم بوده به شکل یک جریان رخ نداده است. با توجه به اینکه به مجسمه‌سازی و جواهرسازی از قبل توجه خاصی داشتیم، تصمیم گرفتیم یک رویکرد معاصر به جواهرسازی داشته باشیم.
اقبال ادامه داد: سال اول فراخوان ما با استقبال خیلی زیادی مواجه شد اما امسال این استقبال باورنکردنی بود. حدود 200 هنرمند آثار خود را برای ما ارسال کردند که در نهایت 45 هنرمند توسط سه داور برای حضور در نمایشگاه انتخاب شدند. این نمایشگاه افتتاحیه بسیار شلوغی داشت و همه بازدیدکنندگان عقیده داشتند که نمایشگاه خیلی جلوتر از دوره اول آن است و آثار به نمایش درآمده بسیار درخشان هستند.
او با اشاره به حضور یک داور خارجی در هر دو دوره نمایشگاه گفت: کوین مورِی رئیس انجمن جواهرات هنری، سردبیر مجله گارلند، استادیار دانشگاه هنر RMIT و پژوهشگر دانشگاه ملبورن استرالیا است و سال گذشته پس از برگزاری نخستین دوره نمایشگاه، تعدادی از هنرمندان ما را برای حضور در یک نمایشگاه مهم که در فلورانس برگزار می‌شد، معرفی کرد و آثار آنها در این نمایشگاه مورد توجه قرار گرفت.
اقبال ادامه داد: در طول برگزاری نمایشگاه یک نشست تخصصی خواهیم داشت و پس از نمایشگاه کارگاه‌های متعددی برگزار می‌کنیم تا جریان رو به رشد جواهرسازی معاصر را به پیش ببریم. بسیار مایل هستیم با هنرمندانی که در این رشته کار می‌کنند، نشست داشته باشیم و نظرات آنها را بدانیم تا این موضوع در جامعه هنری کشور بازتر شود.
نوع نگاه و اندیشه در این آثار نو است
ناصر گیو، جواهرساز، مجسمه‌ساز و نقاش که داور دو دوره نمایشگاه جواهرسازی هنری معاصر است گفت: در این مجموعه شاید کاربردی بودن آثار چندان پر رنگ نباشد. وزن اصلی روی پردازش ایده، راهکارهای جدید، گسترش مفهوم جواهرسازی، استفاده از شیوه‌های جدید و اتصال جواهرسازی به هنرهایی مثل مجسمه‌سازی و... است. جواهرسازی کم کم از حوزه کاربردی وارد حوزه فاین‌آرت می‌شود و آثار این نمایشگاه با چنین نگاهی قابل بررسی است و مجموعه آثار زاویه نگاه‌های مختلفی به جواهرسازی را مطرح می‌کند.
او با اشاره به اینکه میزان ارتباط آثار با رشته‌های هنری به صورت مجزا قابل بررسی است، افزود: نوع نگاه و اندیشه در این آثار نو است و به طور طبیعی اشخاصی هم که این طور اندیشه‌ورزی می‌کنند، کسانی هستند که هنوز بخش اعظم زندگی کاری آنها طی نشده و به دنبال نگاه جدید و اتفاقات جهانی هستند. هنرمندان قدیمی که دیگر جا افتاده‌اند و در زمینه‌های مشخصی کار می‌کنند، ولی جوان‌ها در حال جست و جو هستند. در نتیجه آثار این مجموعه متنوع و متعلق به افرادی است که از نظر فکری جوان هستند.
گیو ادامه داد: به نظر من رویکرد این نمایشگاه مثبت است و استمرار آن می‌تواند جریان‌ساز باشد. نوع نگاهی که در این نمایشگاه دیده می‌شود کمتر به سایر آثار شباهت دارد و اتفاقات خالص‌تری افتاده است. آثار به طور نسبی، شخصی هستند و یک گام به جلو رفته‌اند.
در جواهرسازی معاصر، هنرمند درگیر همه مسائل اجتماعی است
روح‌الله شمسی‌زاده، نقاش و مجسمه‌ساز، یکی دیگر از داوران این رویداد به هنرآنلاین گفت: در دومین سال این رویداد می‌بینیم که جواهرات صرفا جنبه تزیینی ندارند و می‌توانند روی زمینه بدن به عنوان یک رسانه مسائل سیاسی، اجتماعی و... را ارائه کنند. در دوره اول این نگرانی وجود داشت که کانسپت نمایشگاه درست به مخاطب ارائه نشود، اما امسال این ارتباط بیشتر ایجاد شده است و کلیت آثار توانست به آن مفاهیمی که در فراخوان مطرح شده بود، نزدیک شود.
این مجسمه‌ساز افزود: اگر بخواهیم یک حرکت متدیک در این زمینه داشته باشیم باید اتفاق‌های جهانی را رصد کنیم. جواهرات هنری معاصر به یک کلیدواژه در دنیا تبدیل شده است و اتفاقات مهمی در آن رخ می‌دهد. وقتی از متن و آن اثر هنری فاصله می‌گیریم، بحث مولف دوباره مطرح می‌شود، مولفی که درگیر همه مسائل اجتماعی است. الان در جواهرسازی معاصر این ارتباط مهم است و ما خواستیم در ایران جدی‌تر این موضوع را پیگیری کنیم.
شمسی‌زاده افزود: پیش از این جواهرسازی در ایران شکل سنتی، کلاسیک یا مدرن داشت، در حالی‌که در رویکرد پساساختارگرا به سمت این تعاملات و گفت و گو میان اثر هنرمند و رویکردهای مختلف می‌رویم. گذر از متریال‌های کلاسیک یکی از ویژگی‌های این سبک است. معمولا در جواهرسازی صحبت از فلزات گران‌قیمت است ولی در جواهرسازی معاصر این طور نیست و هنرمند می‌تواند با نخ، پلاستیک و... جواهرات را شکل دهد. رویکرد دوم در این آثار، ارتباط با بدن است. توجه به محدودیت‌ها و قابلیت‌های بدن به عنوان زمینه‌ای که قرار است برای ارائه افکار هنرمند استفاده شود، نکته مهمی است.
او با اشاره به بینارشته‌ای بودن آثار این نمایشگاه گفت: آن اتفاقی که در رسانه نقاشی یا مجسمه وجود دارد و مسائلی مانند متریال، اتصالات، رنگ و... گستره‌ای را ایجاد می‌کنند که هنرمندان از رسانه‌های دیگر هم بتوانند وارد این حوزه شوند.حتی وقتی بدن وارد می‌شود می‌توانیم حضور مدیوم پرفورمنس‌آرت را ببینیم و در نمایش آثار هم رسانه‌های ویدئو، عکاسی و... وارد عمل می‌شوند.
شمسی‌زاده ادامه داد: در ابتدای کار یک جبهه‌گیری وجود داشت و وقتی صحبت از جواهرسازی می‌شد تعریف مشخصی از آن وجود نداشت. ولی پس از رویداد سال گذشته بسیاری از هنرمندان ما توانستند به رویدادهای جهانی مرتبط شوند و با گالری‌های خارجی ارتباط برقرار کنند. قابلیت‌هایی برای بچه‌ها ایجاد شده است تا بتوانند وارد حوزه جهانی شوند و دیگر جبهه‌گیری در این زمینه وجود ندارد. اما این رویدادها باید امتداد داشته باشد و محتوای پژوهشی، نشست‌ها، مباحث آکادمیک و... افزایش پیدا کند.
گفتنی است دومین نمایشگاه جواهرسازی هنری معاصر تهران تا 18 اسفندماه در گالری آریا به نشانی خیابان ولیعصر، بالاتر از سه راه دکتر بهشتی، کوی زرین، پلاک 10 میزبان علاقمندان است.