سرویس تجسمی هنرآنلاین: اقتصاد هنر از جمله مباحثی است که یقینا نمی‌توان ارتباط مستقیم آن را با تکامل هنر و تامین هنرمندان در جامعه نادیده گرفت. با این وجود طی دهه‌های گذشته در ایران نه تنها این عرصه رشد چندانی به خود ندید، بلکه سبب شد که اغلب هنرمندان مطرح بازار فروش آثار خود را در کشورهای همسایه جستجو کنند. با افزایش تعداد گالری‌ها طی سال‌های اخیر پدیده هنردوستان جدی و گالری داران از همیشه پررنگ‌تر شد تا جایی که کلکسیونرهای داخلی، علاقمندان به هنر و در نهایت بنگاه‌های اقتصادی چون بانک پاسارگاد نیز وارد عرصه شدند. به طور حتم بانک پاسارگاد از جمله بنگاه‌های اقتصادی است که طی چند سال اخیر به خوبی توانسته در عرصه اقتصاد هنر فعال عمل کند. هفته گذشته اما محمد علی معلم دامغانی، رئیس فرهنگستان هنر طی نامه‌ای ادعا کرد که بالغ بر 500 اثر موجود در این موسسه فاقد شناسنامه و سند هستند. این گفته‌ها در حالی مطرح شد که به گفته رئیس فرهنگستان هنر، نمی‌توان ادعای مالکیت شرکت پارس آرین را که زیر شرکت مادر تخصصی بانک پاسارگاد است، پذیرفت و این آثار مال الله به شمار می روند.
اگرچه مدیران شرکت پارس آریان ادعای رئیس فرهنگستان هنر را نشر اکاذیب خوانده و از پیگیری قانونی در این رابطه سخن گفتند اما در این گزارش به سراغ برخی از هنرمندان که آثار آنها در مجموعه بانک پاسارگاد حضور دارد، رفتیم تا بدانیم که آیا ادعای مطرح شده، صحت دارد؟ و آیا بانک پاسارگاد آثار هنرمندان مطرح کشور را به گفته رئیس فرهنگستان هنر "با تطمیع تأثیرگذاری در مدیران و بعضی از کارمندان به بهانه نمایشگاه و غیره، بدون شناسنامه و سند به خزانه فرهنگستان تحمیل کرده است" یا نه؟.
نصرالله افجه‌ای، جلال شباهنگی، علی شیرازی، ناصر پلنگی، طاهر شیخ‌الحکمایی و ... ضمن اعلام اینکه آثار خود را به بانک پاسارگاد فروخته‌اند و وجه آنها را دریافت کرده‌اند به رد موضوع بدون شناسنامه بودن این آثارشان در گنجینه موزه پاسارگاد پرداختند. اما برخی از هنرمندان و گالری‌داران نیز نکاتی را ذکر کردند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
رفتارهای نامناسب باعث دلسردی بخش خصوصی می‌شود
سیدجلال شباهنگی، هنرمند نقاش و مجسمه‌ساز در گفت و گو با هنرآنلاین گفت: من چند اثر به بانک پاسارگاد از مجموعه "دشت‌ها و کویرها" را فروخته‌ام و صد البته که مبلغ قرارداد را نیز دریافت کرده‌ام.
طاهر شیخ‌الحکمایی، هنرمند مجسمه‌ساز نیز در گفت‌وگو با هنرآنلاین از فروش اثر خود به موزه پاسارگاد خبر داد و گفت: اخیرا من یک اثر از مجموعه "پرواز" به موزه بانک پاسارگاد با قرارداد و رضایت کامل فروخته و پول آن را کامل دریافت کرده‌ام.
ناصر پلنگی هنرمند نقاش هم از فروش اثر خود به موزه بانک پاسارگاد و دریافت مبلغ قرارداد خود به خبرنگار هنرآنلاین خبر داد و گفت: من طبق قرارداد و اسناد قانونی اثر خود را به موزه پاسارگاد فروختم و مبلغ آن را به صورت کامل دریافت کردم.
بانک پاسارگاد کاملا بر اساس اسناد و قرارداد عمل کرده است
نصراله افجه‌ای، هنرمند خوشنویس در خصوص ادعای رئیس فرهنگستان هنر مبنی بر بی‌شناسنامه بودن آثار مجموعه موزه بانک پاسارگاد گفت: من چندین بار به موزه بانک پاسارگاد اثر فروخته‌ام؛ زیرا معتقدم که این موزه مجموعه بسیار معتبری است که در فرهنگستان هنر به نمایش گذاشته شده است.
وی در خصوص دریافت وجه فروش آثار خود اظهار کرد: یقینا من وجه فروش آثار خود را دریافت کرده‌ام زیرا بانک طبق اسناد با هنرمندان به معامل می‌پردازد به این معنی که بعد از توافقات شفاهی اسناد رسمی صادر می‌شود و کار طی تشریفاتی به مالک تعلق می‌یابد لذا این امر بدیهی است که بانک هرگز بدون اسناد و مدارک و کارشناسی کاری را انجام نمی‌دهد.
افجه‌ای در خصوص صحبت رئیس فرهنگستان هنر گفت: با احترام به جایگاه هنری و فرهیخته جناب معلم من فکر می‌کنم که این صحبت‌ها از روی خواب و خیال است لذا با کمال احترام و ادب باید بگویم که در این مورد نظر ایشان خلاف قانون است و آثار کاملا به بانک پاسارگاد و موزه آن تعلق دارد.
وی افزود: من همواره وقتی کارم را به بانک می‌فروشم تخفیف بیشتری قائل می‌شوم زیرا معتقدم که موزه بانک برای من تاریخ سازتر از یک کلکسیونر شخصی است که مشخص نیست در چند نسل بعد با اثر من چه می‌کنند به همین خاطر کاملا افتخار می‌کنم که اثرم در موزه بانک پاسارگاد و سایر موزه‌ها نمایش داده می‌شود.
این هنرمند، ادعاهای مطرح شده را عامل مهمی در زیر سوال بردن بخش‌های مهم کشور خواند و گفت: وقتی به راحتی یک بانک معتبر و موزه آن زیر سوال می‌رود، جدای از مسائل مادی، جمعیت هنرمندان و هنردوستان را غمگین می‌کند.
افجه‌ای تاکید کرد: سوال من این است که چرا باید یک فرد ادیب و صاحب مقام چنین حرفی را بزند و من بابت این امر واقعا متاسفم زیرا چنین برخوردهایی هنرمندان را مایوس می‌کند و باعث دلسردی بخش خصوصی می‌شود. در واقع چنین رفتارهایی به صورت زنجیره‌وار باعث آسیب به جامعه هنری می‌شود.
وی افزود: به نظر من چنین رفتارهایی از سوی یک بخش دولتی کاملا غلط است زیرا اعتبار همه چیز را زیر سوال می‌برد. واقعیت این است که بانک یک جایی را به عنوان موزه اجاره کرده لذا فرهنگستان حق ندارد در مالکیت بانک دخالت کند و آثار متعلق به موزه بانک پاسارگاد است.
ادعاهای منفی به عرصه اقتصاد هنر لطمه وارد می‌کند
علی شیرازی، هنرمند خوشنویس ضمن ابراز ناراحتی نسبت به ادعای رئیس فرهنگستان هنر در این باره به خبرنگار هنرآنلاین گفت: به نظر من طی چند سال اخیر در اقتصاد هنر اتفاقات خوبی رخ داده که یقینا در بدو امر توسط گالری‌داران آغاز شده و امروز توسط بنگاه‌های اقتصادی چون بانک پاسارگاد به سمت و سوی بهتری رفته است زیرا در این راستا هم گالری‌داران و بنگاه‌های اقتصادی و هم هنرمندان توانستند منتفع شوند.
وی با اشاره به اینکه تا امروز چندین اثر از مجموعه‌های خود را به بانک پاسارگاد فروخته است، اظهار کرد: تا امروز چندین اثر به بانک پاسارگاد فروخته و بدون تشریفات زائد پس از عقد قرارداد مبلغ خود را دریافت کرده‌ام؛ در واقع می‌توان گفت که کار با بانک پاسارگاد یکی از بهترین‌هاست زیرا کمترین مشکلات را برای پرداختی به دنبال دارد و من تا امروز با آنها مشکلی نداشته‌ام؛ لذا باید در مورد آثار خودم بگویم که این کارها کاملا در مالکیت موزه بانک پاسارگاد است و قطعا ربطی به فرهنگستان هنر ندارد.
این هنرمند خوشنویس ادعای رئیس فرهنگستان هنر را دارای تبعات منفی برای اقتصاد هنر خواند و در این باره بیان کرد: اقتصاد هنر در کشور ما مانند نهالی است که به تازگی ریشه کرده و با اندک نسیمی می‌تواند صدمه ببیند لذا برای من جای تعجب دارد که چرا فرد هنرمند، فرهیخته و دارای جایگاه اجتماعی چون آقای معلم دامغانی باید چنین حرفی را بزنند.
شیرازی تصریح کرد: انتظار هنرمندان از افراد فرهیخته و دارای جایگاه اجتماعی این است که از هنرمندان و هنردوستان حمایت کنند تا فعالان این حوزه‌ها بتوانند با احساس امنیت به کار خود ادامه دهند این در حالی است که به جای تشویق بنگاه‌های اقتصادی چون بانک پاسارگاد که نقش مهمی در این بخش داشته ما شاهد تضعیف این عرصه هستیم.
وی اظهارات منفی در فضای حاضر را عامل مهمی در توقف رشد اقتصاد هنر خواند و گفت: به نظر من در شرایط کنونی چنین اظهار نظرهایی می‌تواند سبب شود که بنگاه‌هایی که نسبت به این بخش تمایل پیدا کرده‌اند و یا کلکسیون‌دارها دلسرد شوند زیرا وقتی بخش مهم و تاثیرگذاری مانند بانک به راحتی زیر سوال می‌رود، نباید انتظار داشت که تازه واردها از حضور در این عرصه دچار وحشت نشوند به همین خاطر من معتقدم که این مساله دارای تبعات منفی خواهد بود که به این زودی‌ها رفع نخواهد شد.
این هنرمند ادامه داد: امیدوارم مساله هر چه زودتر بین بانک پاسارگاد و فرهنگستان هنر شفاف‌سازی شود البته من در مورد اثر خودم باید عرض کنم که این آثار کاملا در مالکیت بانک پاسارگاد است و من به کسی وکالت نداده‌ام که در مورد آنها اظهار نظر کند.
شیرازی تصریح کرد: به نظر من اگر فرهنگستان هنر با بانک پاسارگاد درباره مسائل دیگری مشکل دارند، نباید آن را به صحن جامعه بیاورند و باید آن را به نوع دیگری حل کنند؛ زیرا این مساله به اقتصاد هنر لطمه جدی وارد می‌آورد این در حالی است که ما طی چند سال اخیر شاهد رشد اندک این عرصه بودیم لذا نباید با چنین حرف‌هایی به راحتی این رشد را متوقف کرد.
معنای این ادعا از سوی فرهنگستان را درک نمی‌کنم
پری‌یوش گنجی، نقاش و استاد دانشگاه درباره ادعای رئیس فرهنگستان هنر مبنی بر مال الله بودن آثار متعلق به شرکت پارس آریان که زیر مجموعه بانک پاسارگاد است به خبرنگار هنرآنلاین گفت: به شخصه سال‌ها پیش اثری را به این مجموعه فروخته و کامل مبلغ آن را دریافت کرده‌ام لذا معنا و مفهوم چنین ادعایی را از سوی رئیس فرهنگستان هنر درک نمی‌کنم.
وی طرح چنین ادعاهایی را در فضای هنری دارای اثرات نامطلوب خواند و اظهار کرد: به طور حتم چنین رفتارهایی می‌تواند بر فضاهای هنری تاثیرات نامطلوبی ایجاد کند چرا که حمایت بخش خصوصی از هنر برای جامعه نیز مفید است.
این هنرمند نقاش تصریح کرد: مجموعه آثار مربوط به بانک پاسارگاد که یک موزه خصوصی است، دارای سطح بسیار بالایی است و کارهای بسیار خوبی در آن حضور دارد.
گنجی افزود: به شخصه کارهای درخشانی را از هنرمندان مختلف در مجموعه بانک پاسارگاد دیده‌ام لذا معتقدم که این موزه یک گنجینه بسیار خوب است لذا چنین رفتارهای بدی می‌تواند در بخش خصوصی ایجاد دلسردی کند.
وی ادامه داد: به طور حتم مردم نیازمند موزه‌هایی در بخش خصوصی هستند چرا که قطعا همه آثار نمی‌تواند در موزه هنرهای معاصر به نمایش گذاشته شود به همین خاطر من معتقدم که نباید چنین رفتارهایی آن هم با بخش خصوصی معتبری چون بانک پاسارگاد که کاملا بر مبنای درستی با هنرمندان کار کرده است، شکل گیرد زیرا سبب می‌شود که دیگر شاهد حضور بخش خصوصی در چنین بخش‌های هنری نباشیم.
وی عملکرد بانک پاسارگاد در بخش خرید آثار هنری را حرفه‌ای خواند و اظهار کرد: به نظر من کادری که در این بخش فعالیت دارند افراد بسیار متخصص و تحصیلکرده‌ای هستند به همین خاطر آثاری که امروز در این بخش شاهد هستیم بسیار سطح بالایی دارند.
این هنرمند تصریح کرد: به شخصه معتقدم که وقتی کسی یک کار خوب را شکل می‌دهد، باید تشویق شود نه اینکه با رفتارهای غلط به سمت دلسردی سوق داده شود لذا من فکر می‌کنم که ادعاهایی که مطرح شده نشان از اندیشه و رفتار غلط افرادی که در این بخش دست اندر کار هستند، دارد و کاملا نادرست است.
گنجی بیان کرد: به نظر من نباید هنرمندان اجازه دهند که چنین اتفاقاتی رخ دهد زیرا این امر آبروریزی‌هایی را در سطح فراملی در بر دارد ضمن اینکه برای هنرمندان نیز بسیار نامناسب است.
وی افزود: مساله اینجاست که هنرمندان کارهای خود را با کمال میل و رغبت به بانک پاسارگاد فروخته‌اند و چنین ادعایی تنها می‌تواند از جانب آنان مطرح شود لذا من امیدوارم که آثار این گنجینه ارزشمند در جای بهتری نسبت به فرهنگستان هنر به نمایش گذاشته شود تا دیگر شاهد چنین ادعاهای زشتی نباشیم.
تبعات ادعای رئیس فرهنگستان هنر گریبانگیر خود اوست
لیلی گلستان ضمن ابراز تاسف از ادعای مطرح شده از سوی رئیس فرهنگستان هنر گفت: چنین ادعایی تنها برای شخصه آقای معلم تبعات منفی به دنبال دارد زیرا حرفی کاملا غیر منطقی مطرح شده است.
لیلی گلستان، ضمن ابراز ناراحتی از ادعای رئیس فرهنگستان هنر به خبرنگار هنرآنلاین گفت: من اثری را به شرکت پارس آریان که زیر مجموعه بانک پاسارگاد است، فروخته‌ام و پول آن را نیز کامل دریافت کرده‌ام لذا فکر می‌کنم که چنین ادعایی تنها برای شخصه آقای معلم تبعات منفی به دنبال دارد زیرا حرفی کاملا غیر منطقی مطرح شده است.
وی افزود: به طور حتم هر اثری که فروخته شده، دارای چک، رسید و اسناد است لذا هیچکس به صورت زبانی نمی‌تواند ادعا کند که این آثار مال الله است به همین خاطر من فکر می‌کنم که این ادعا تنها گریبانگیر شخص آقای معلم است.
گلستان نتیجه چنین ادعاهایی را کمرنگ شدن، نقش بخش‌های دولتی در هنر دانست و بیان کرد: به نظر من چنین برخوردهایی از سوی دولت، بخش خصوصی را تشویق می‌کند تا دور دولت را خط بکشند زیرا وقتی یک بخش زیرمجموعه دولتی تا این حد غیرقابل اعتماد و نامعتبر رفتار می‌کند، بخش خصوصی باید از آن دور شود و این باعث تاسف دولت است زیرا این بخش خصوصی است که اقتصاد هنر و هنر را تامین می‌کند و دولت عملا در این میانه کار خاصی انجام نمی‌دهد.
وی ضمن ابراز تاسف از ادعای ابراز شده از سوی رئیس فرهنگستان هنر گفت: من بابت اتفاقاتی که روی داده، واقعا متاسفم زیرا بانک پاسارگاد یک بخش خصوصی کاملا معتبر است که کار پسندیده‌ای انجام داده و از هنرمندان اثر خریداری کرده تا مردم بتوانند از آن بازدید کنند. این در حالی است که چنین رفتارهایی سرخوردگی و دلسردی در کلیت چنین اقدامات مثبتی ایجاد می‌کند که اساسا خوب نیست.
وی افزود: باعث خوشحالی است که بخش خصوصی به خرید آثار هنری مشغول است و به عرصه اقتصاد هنر کمک می‌کند.
کاش نظیر موزه پاسارگاد بیشتر بود
مصطفی دشتی، هنرمند نقاش در خصوص ادعای رئیس فرهنگستان هنر مبنی بر بی‌شناسنامه بودن، آثار موزه بانک پاسارگاد به خبرنگار هنرآنلاین گفت: سال 93 مجموعه "خورشید گرفتگی‌ها" را که جزء بهترین کارهایم بود، در پردیس ملت به نمایش گذاشتم. در همین مجموعه کارشناسان بانک پاسارگاد چند اثر را انتخاب کردند. من نیز این آثار را با قرارداد و شکلی قانونی به موزه بانک پاسارگاد فروختم و مبلغ آن را دریافت کردم.
وی افزود: وقتی من برای افتتاحیه موزه بانک پاسارگاد به آنجا رفتم از اینکه کارها اینقدر حرفه‌ای، دقیق و درست بود لذت بردم و احساس شعف کردم البته که من این حرف را در راستای نفع شخصی خودم نمی‌گویم اما معتقدم که این موزه یک کار حرفه‌ای است و من به شخصه از دیدن آن به وجد آمدم.
این هنرمند اضافه کرد: در همان افتتاحیه به این فکر کردم که چرا ما در کشور موزه‌هایی از این دست را کم داریم در حالی که می‌بینم همین موزه نیز با مشکلات متعددی برای بقاء دست و پنجه نرم می‌کند.
دشتی تصریح کرد: باز هم تاکید می‌کنم که به نظر من سطح موزه بانک پاسارگاد بسیار حرفه‌ای است و من حتی یک کار ضعیف یا متوسط در بین کارها ندیدم به همین خاطر حسرت خوردم که چرا از این دست موزه‌ها اندک هستند.
وی ادعای رئیس فرهنگستان را باعث ناراحتی خواند و گفت: وقتی نامه رئیس فرهنگستان هنر را خواندم غمگین شدم زیرا معتقدم که ما به جای راغب کردن دیگر بانک‌ها برای سرمایه‌گذاری در بخش هنر، همین بخش فعال را نیز با این حرکت‌ها دلسرد می‌کنیم البته من معتقدم که هرگز نمی‌توان جلوی یک کار حرفه‌ای را گرفت.
این هنرمند ادامه داد: به نظر من مسئولان موزه بانک پاسارگاد و کارشناسان حاضر در این عرصه افراد کاملا حرفه‌ای هستند لذا به این راحتی‌ها نمی‌توان در کار آنها گره انداخت زیرا کار حرفه‌ای راه خود را پیدا می‌کند.
دشتی چنین ادعاهایی را خارج از انصاف دانست و گفت: این حق و انصاف نیست زیرا ما تعداد زیادی هنرمند تجسمی در کشور داریم و خرید و فروش آثار هنری در این عرصه واقعا نیاز است. به همین خاطر من معتقدم که باید از بخش خصوصی در این موضوع حمایت کرد نه اینکه آنان را دلسرد کنیم.
وی تاکید کرد: من معتقدم در کشوری که همه چیز قانونی است کسی نمی‌تواند جلوی کار حرفه‌ای را بگیرد و چنین ادعاهایی می‌تواند ریشه در چیزهای دیگری داشته باشد.
این هنرمند نقاش ادعای مطرح شده رئیس فرهنگستان هنر را نادرست خواند و گفت: به طور حتم چنین رفتارهایی می‌تواند بر فضاهای هنری تاثیرات نامطلوبی ایجاد کند چرا که حمایت بخش خصوصی می‌تواند برای جامعه نیز مفید باشد.