گروه موسیقی هنرآنلاین: موسیقی یکی از بهترین زبان‌هایی است که در زمان‌های مختلف توانسته بیان خوبی از احساسات مردم داشته باشد. به طور کل مردم ایران در طول تاریخ برای نشان دادن احساساتشان در آیین‌های ملی و مذهبی، موسیقی‌هایی را تولید کرده‌اند که هنوز ماندگار است. از سوگ سیاوش تا موسیقی تعزیه و اکنون نواهای محرمی، همگی واکنش مردم به ایام سوگواری در زمان‌های مختلف است.
ماه محرم امسال نیز آغاز شده و موسیقی نقش مهمی در بیان احساسات مردمی که نزدیک به دوسال درگیر کرونا بوده‌اند دارد. حال باید دید که چه آواهایی از دل رنج این سال‌ها در شرایط کنونی تولید و ماندگار می‌شود. برای بیشتر پی بردن به اهمیت موسیقی و کار هنرمندانی که در این سال‌ها آثار ماندگاری را خلق کرده‌اند، سعی کردیم به مرور برخی از آثار ماندگار موسیقایی در این ماه بپردازیم.
وداع با نینوا
از معروف‌ترین آثار عاشورایی می‌توان به آلبوم «وداع» حسام‌الدین سراج اشاره کرد. آلبوم «وداع» در دو بخش ۶۰ دقیقه‌ای منتشر شده است. تهیه و انتشار این آلبوم از سال ۸۱ تا ۸۴ به طول انجامیده و از شعرهای عمان سامانی در آن استفاده شده که در کنار محتشم کاشانی از معروف‌ترین شاعران عاشورایی به شمار می‌آید. سراج پیش از انتشار این آلبوم، آلبوم دیگری به نام «نینوا» را در سال ۵۹ منتشر کرده بود. «نینوا» اولین آلبوم موسیقی حرفه‌ای سراج به شمار می‌آید.
«روز واقعه» انتظامی
«روز واقعه» به همان اندازه که فیلمی ماندگار از واقعه عاشورا را روایت می‌کند، موسیقی‌اش نیز تأثیر‌گذار و خاطر‌انگیز شده است. بسیاری همچنان موسیقی این اثر را به عنوان یکی از برترین آثاری که در این زمینه خلق شده است، مورد استفاده قرار می‌دهند. مجید انتظامی آهنگساز این اثر، از سازهای بدوی برای ساخت موسیقی این فیلم استفاده کرده است. او از سنگ و چوب در کنار‌ساز‌های ارکسترال بهره برده و موفق شده یکی از ماندگار‌ترین آثار موسیقی را خلق کند.
مولای عشق علیرضا عصار
از زمانی که علیرضا عصار در دهه هفتاد فعالیت حرفه‌ای خوانندگی خود را آغاز کرد، قطعات موسیقی مذهبی جزو جدانشدنی آثار او بودند که شاخص‌ترین آنها قطعه «ای کاروان» با هم‌صدایی محمد اصفهانی بود. عصار در اسفند ۱۳۸۲ آلبوم «مولای عشق» را با ۹ قطعه از سوی شرکت «ایران گام» روانه بازار کرد. تمامی اشعار این مجموعه از سروده‌های مهدی شریفی بودند و فواد حجازی نیز وظیفه آهنگسازی آن را بر عهده داشت. در این آلبوم نوازندگان سرشناسی نظیر خاچیک بابائیان، ارسلان کامکار، مازیار ظهیرالدینی و کریم قربانی نیز حضور داشتند.
گلچین محمد اصفهانی
در کارنامه کاری محمد اصفهانی نیز قطعات مذهبی متعددی به چشم می‌خورد. او در سال‌های اولیه فعالیت حرفه‌ای خود آلبوم «گلچین» را منتشر کرد. این مجموعه نه قطعه‌ای در سال ۱۳۷۶ توسط شرکت «سروش» به بازار عرضه شد. مضمون کلی این آلبوم عزای حضرت اباعبدالله الحسین(ع) بود و در قطعاتی نظیر «سقای تشنگان» و «نوگل نینوا» به این موضوع پرداخته شده بود. احمد عزیزی، حسان، سپیده کاشانی و قیصر امین پور از جمله شاعران آلبوم گلچین بودند. آهنگسازی و تنظیم‌ها هم توسط فریدون شهبازیان، علی بکان، محمد میرزمانی، منوچهر بیگلری و شهریار فریوسفی انجام شده بود.
«آتش و عطش» و «هفتاد و دو» صادق آهنگران
آلبوم «آتش و عطش» صادق آهنگران با تنظیم محمد میرزمانی در محرم سال ۸۵ منتشر شد. آلبوم «هفتاد و دو» آهنگران نیز در سال ۹۰ منتشر شد. یکی از نکات این آلبوم این بود که به دو زبان عربی و فارسی خوانده شده است. رسول رسولی، موسیقی و تنظیم این آلبوم را بر عهده داشته و خوانندگی اثر را نیز مرتضی حیدری آل‌کثیر و مهدی المومن انجام داده‌اند. در این آلبوم از سازهای ایرانی استفاده شده بود. در کنار آن انتشار قطعه معروف آهنگران که یکی از به یادماندی‌ترین قطعات موسیقی است با نام «کربلا منتظر ماست» بسیار در زمان خود گل کرد.
«غریبانه» کویتی‌پور
آلبوم‌های معروف غلامعلی کویتی‌پور به نام «غریبانه ۱ و ۲» در سال ۸۲ منتشر شد. این آلبوم به پیشنهاد مجتبی شاه‌علی مدیر موسسه فرهنگی و هنری نوای رامشه تهیه شد. برای انتخاب خواننده این آلبوم‌ها قرار بود از افرادی استفاده شود که صدایشان حزین باشد. در نهایت به این نتیجه رسیدند که از غلامعلی کویتی‌پور دعوت کنند. انتشار این آلبوم منجر به شکل‌گیری جریانی شد که پای بسیاری از آهنگسازان را برای کار در حوزه موسیقایی عاشورا باز کرد.
«سلام آقا» آلبوم عاشورایی ستاره‌های پاپ
تاکنون آلبوم‌های گروهی زیادی در بازار موسیقی عرضه شده است اما هیچ‌کدام به موفقیتی که در حد نام سازندگان آن باشد دست پیدا نکرده است. آلبوم «سلام آقا» با حضور محسن چاوشی، رضا صادقی، محمد علیزاده و مهدی یغمایی در آذرماه سال ۸۸ منتشر شد. نظرات پیرامون این آلبوم در زمان انتشار بسیار متفاوت بود، زیرا برخی این اثر را در ادامه سایر آلبوم‌های گروهی شکست خورده می‌دانستند و برخی دیگر از آن به عنوان سکوی پرش محمد علیزاده و مهدی یغمایی یاد می‌کردند. زیرا این دو خواننده هر کدام سابقه فعالیت حرفه‌ای موسیقی داشتند اما موفق به انتشار آلبوم نشده بودند و «سلام آقا» در اصل اولین حضور رسمی آنها در بازار موسیقی پاپ بود. برای قطعات این اثر از اشعار مرحوم آغاسی، امیر ارجینی و فرزاد حسنی استفاده شده بود. همچنین مهدی یراحی، میلاد ترابی، محسن چاوشی، رضا صادقی و مهدی یغمایی در بخش آهنگسازی و تنظیم آثار حضور داشتند. شرکت «تصویر دنیای هنر» آلبوم «سلام آقا» را به بازار عرضه کرده است.
موج محرم
موج محرم اثری تصویری به صورت نماهنگ، ساخته مستانه مهاجر با صدای بنیامین بهادری و سهراب پاکزاد است. فایل صوتی این اثر نیز با تنظیم علی پاکدامن و ترانه فرید احمدی تولید شده است. بنیامین پیش از مطرح شدن خود در موسیقی قطعه دیگری با نام «آقام ابوالفضل» را نیز منتشر کرده بود.
کاکا
قطعه «کاکا» ترانه بسیار سوزناکی داشت و حامد عسگری به عنوان ترانه سرا بخشی از رشادت‌های حضرت عباس(ع) را بیان کرده بود. علی لهراسبی نیز با همان لحن اندوهگین همیشگی‌اش توانست به خوبی حس ترانه را منتقل کند. فواد غفاری و مهدی خیرخواهی آهنگساز و تنظیم کننده این اثر بودند.
«کربلا» از محسن یگانه
قطعه «کربلا» یکی از آثار قدیمی محسن یگانه است و اواسط دهه هشتاد و زمانی که او فعالیت‌های مستقل خود را به صورت جدی پیگیری می‌کرد تولید شد. محسن یگانه ترانه این قطعه را سرود که مضمون آن در ارتباط با روز عاشورا است.
«محشر کبری» اثر علی اصحابی
موضوع ترانه «محشر کبری» در مورد شهادت حضرت عباس(ع) است و علی اصحابی کار ساخت آهنگ و تنظیم آن را انجام داده است. در ساخت این قطعه نیز از سازهای آکوستیک استفاده شده بود.
«راه کربلا» اثر محسن چاوشی
در کارنامه کاری محسن چاوشی قطعات مذهبی متعددی به چشم می‌خورد. چاوشی در سال ۱۳۸۴ قطعه «راه کربلا» را با ترانه‌ای از امیر ارجینی اجرا کرد. خود او علاوه بر آهنگسازی در کنار رضا فوادیان تنظیم این کار را نیز انجام داد. نکته قابل توجه در این قطعه نوع سازبندی و استفاده از سازهایی است که در مراسم عزادارای و سینه‌زنی از آنها استفاده می‌شود.
«ذوالجناح می‌آید، بی‌سوار» اثر رسول نجفیان
مخاطبان بیش از آنکه رسول نجفیان را با حرفه تخصصی کارگردانی و بازیگری بشناسند، او را با ترانه معروف «عجب رسمیه» و بازخوانی قطعه فولکوریک «شبهای گلوبندک» به خاطر می‌آورند. آلبوم نوحه‌های عاشورایی «ذوالجناح می آید، بی‌سوار» با صدای رسول نجفیان در سال ۱۳۸۹ به بازار آمد. این آلبوم موسیقی ۱۰ نوحه سوگواری با نواهایی که قدمت چهارصد ساله داشتند را شامل می‌شد. آلبوم فوق ریشه در موسیقی نواحی و اقوام مختلف ایران داشت و با استفاده از همان نواها و اشعار توسط نجفیان بازخوانی شده بود.
موسیقی جنوب
در بین تمامی سبک‌های موسیقی و الحان آیینی و محلی کشور، موسیقی مذهبی جنوبی جایگاه ویژه‌ای دارد. شاید بتوان موسیقی بوشهری را که به قیام عاشورا می‌پردازد، از منحصربه‌فردترین موسیقی‌‌های این مرز و بوم دانست. اصالت، پایبندی به سنت، ریتم، هیجان، شور، یک دستی و هماهنگی‌ای که در مراسم عزاداری و نوحه‌خوانی بوشهری دیده می‌شود خیلی منسجم و متفاوت است. در این میان، می‌توان به آلبوم «ماتم یک و ۲» از محسن شریفیان اشاره کرد. کسی که با گروه موسیقی بوشهری‌اش شهرت جهانی دارد.
این موزیسین در آبان سال ۹۱ آلبوم «اهل ماتم» را در قالب دو آلبوم منتشر کرد. مجموعه اول شامل ۲۱ قطعه بود و در آن نوحه‌های پامنبری، مرثیه‌خوانی و نوحه‌های عزاداری مردانه و... گنجانده شده بود. نکته جالب اینکه، او پیش از انتشار این آلبوم، طی سال‌های ۸۱ تا ۸۴ کتابی پژوهشی با عنوان «اهل ماتم» هم منتشر کرده است.