یک رکورد جدید در جوایز اسکار / 85 کشور وارد رقابت بخش فیلم خارجی‌زبان شدند

سرویس سینمایی هنرآنلاین: هر سال کشورهای مختلف با معرفی فیلم‌های خود به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی شانس خود را برای رقابت در بخش فیلم خارجی‌زبان جوایز اسکار امتحان می‌کنند.

امسال 85 کشور نمایندگان خود را به اسکار فرستاده‌اند که یک رکورد است. رکورد قبلی 83 فیلم در سال 2014 بود. یمن تنها کشوری است که امسال برای اولین بار فیلمی را به اسکار فرستاده است.

در میان فیلم‌های معرفی‌شده، تعدادی اسم و رسم بیشتری دارند و به نظر می‌رسد شانس بیشتری برای راه‌یابی به فهرست پنج نامزد نهایی بخش فیلم خارجی‌زبان و در نهایت دریافت جایزه این بخش داشته باشند. "فروشنده" به کارگردانی اصغر فرهادی یکی از این فیلم‌هاست. این فیلم با بازی شهاب حسینی و ترانه علیدوستی ماه مه پیش در جشنواره فیلم کن برنده جایزه بهترین فیلمنامه و جایزه بهترین بازیگر مرد (حسینی) شد. فرهادی در 1390 با "جدایی نادر از سیمین" برنده جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان شد و دو فیلم دیگر او "درباره الی" و "گذشته" هم نماینده ایران در اسکار بودند، اما در نهایت نامزد نشدند.

اسپانیا با "خولی‌یتا" تازه‌ترین ساخته پدرو آلمودوار وارد رقابت شده است. این فیلم با الهام از سه داستان کوتاه آلیس مونرو نویسنده کانادایی ساخته شده و یک درام زنانه متمرکز بر سرنوشت و پیچیدگی گناه است. "خولی‌یتا" (با نام قبلی "سکوت") سی سال از زندگی خولی‌یتا را به تصویر می‌کشد. داستان از 1985 آغاز می‌شود، زمانی که به نظر می‌رسد اوضاع خیلی بهتر از زمان حال است، 2015، زمانی که انگار دیگر نمی‌توان چیزی را درست کرد و او در آستانه جنون قرار دارد. این فیلم اولین بار در دنیا ماه مه پیش در بخش مسابقه اصلی شصت و نهمین جشنواره فیلم کن روی پرده رفت و با واکنش متفاوت منتقدان روبرو شد. شرکت سونی پیکچرز کلسیکس حق پخش فیلم آلمودوار در آمریکای شمالی را در اختیار دارد.

برای ششمین بار است که فیلمی از آلمودوار به نمایندگی از اسپانیا به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی معرفی شده است. او در 2000 برای "همه چیز درباره مادرم" برنده اسکار فیلم خارجی‌زبان شد و در 1989 هم برای "زنان در آستانه فروپاشی عصبی" نامزد دریافت این جایزه بود. تا پیش از این، آخرین فیلمی که از آلمودوار به اسکار معرفی شد، "بازگشت" بود که سال 2007 به فهرست کوتاه نامزدهای این بخش راه پیدا کرد، اما در نهایت نامزد نشد.

کمدی سیاه "تونی اردمان" به کارگردانی مارن آده از آلمان در رقابت بخش فیلم خارجی‌زبان حضور دارد. این فیلم یک مطالعه عمیق درباره شخصیت انسان‌هاست. داستان درباره یک معلم موسیقی است که می‌‌کوشد با رگباری از شوخی‌ها، ماهیت بیش از حد جدی دخترش را که موقعیت کاری بیش از هر چیز دیگر برایش اهمیت دارد، اصلاح کند. سومین فیلم بلند داستانی مارن آده، اولین بار در دنیا ماه مه پیش در بخش مسابقه اصلی جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد و با استقبال منتقدان روبرو شد. "تونی اردمان" تنها فیلم آلمانی بخش مسابقه اصلی این دوره جشنواره کن بود و هرچند نتوانست در این بخش جایزه‌ای دریافت کند، اما از سوی فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم (فیپرشی)، به عنوان بهترین فیلم بخش مسابقه اصلی جشنواره کن انتخاب شد. مارن آده 39 ساله، هفت سال پیش برای فیلم "هر کس دیگر" برنده جایزه خرس نقره‌ای جشنواره برلین شد.

ایتالیا با مستند "آتش در دریا" به کارگردانی جانفرانکو رزی در اسکار حضور دارد. این فیلم فوریه پیش جایزه خرس طلای شصت و ششمین جشنواره فیلم برلین را دریافت کرد. "آتش در دریا" درباره بحران پناهندگان است و زندگی روزمره ساکنان جزیره‌ مدیترانه‌ای لامپدوسا را به تصویر می‌کشد.

"او" اولین فیلم فرانسوی‌زبان پل ورهوفن کارگردان هلندی و سازنده فیلم‌هایی چون "غریزه اصلی" و "دختران نمایش"، نماینده فرانسه در اسکار است. ایزابل هوپر در این فیلم نقش مدیر ارشد یک شرکت تولید بازی‌های ویدیویی را بازی می‌کند که در خانه‌اش مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد و بعد از این اتفاق در پی انتقام است. "او" اولین بار در دنیا ماه مه پیش در بخش مسابقه رسمی جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد و با نقدهای بسیار مثبت روبرو شد.

لهستان با "پس‌تصویر" آخرین ساخته آندری وایدا کارگردان کهنه‌کار که یکشنبه شب در 90 سالگی درگذشت، در بخش فیلم خارجی‌زبان رقابت می‌کند. این فیلم درباره یک هنرمند آوانگارد است که مورد آزار و اذیت مقامات عصر کمونیسم قرار می‌گیرد. لهستان تا پیش از این هشت فیلم وایدا را به نمایندگی از خود به آکادمی معرفی کرده بود. او چهار بار با فیلم‌های "سرزمین موعود" (1975)، "دوشیزگان ویلکو" (1979)، "مرد آهنین" (1981) و "کاتین" (2007) نامزد اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان شد.

کانادا فیلم "فقط پایان دنیاست" به کارگردانی زاویه دولان کارگردان 27 ساله را به اسکار فرستاده است. این فیلم ماه مه پیش جایزه بزرگ شصت و نهمین جشنواره فیلم کن را از آن خود کرد و برنده جایزه داوران کلیسای جهانی هم شد. "فقط پایان دنیاست" با بازی ماریون کوتیار، لیا سیدو، ونسال کاسل، ناتالی بای و گاسپار یویل، درباره نویسنده‌ای (یویل) است که بعد از 12 سال غیبت بدون توضیح، به خانه بازمی‌گردد تا خبر مرگ قریب‌الوقوع خود را به خانواده اعلام کند. دولان در 2014 با درام خانوادگی "مامان" به طور مشترک با "خداحافظی با زبان" ساخته ژان لوک-گدار جایزه داوران جشنواره کن را برد و فیلم او نماینده کانادا در اسکار فیلم خارجی‌زبان بود، اما نتوانست نامزد شود. سال 2009 نیز "من مادرم را کشتم"، اولین فیلم دولان نماینده کانادا در اسکار بود.

روسیه با فیلم "بهشت" به کارگردانی آندری کونچالوفسکی بخت خود را در اسکار امتحان می‌کند. داستان این فیلم در جنگ جهانی دوم روی می‌دهد و درباره یک مهاجر روس از خانواده‌ای اشرافی و عضو نیروی مقاومت فرانسه است که راهش با یک فرانسوی همدست نازی‌ها و یک افسر رده بالای اس‌اس یکی می‌شود. کونچالوفسکی 79 ساله اخیراً برای این فیلم در هفتاد و سومین دوره جشنواره فیلم ونیز برنده جایزه شیر نقره‌ای بهترین کارگردان شد.

فیلم زندگی‌نامه‌ای "نرودا" به کارگردانی پابلو لارین نماینده شیلی در اسکار است. این فیلم اولین بار ماه مه پیش در بخش دو هفته کارگردانان جشنواره کن نمایش داده شد. "نرودا" درباره پابلو نرودا (1973-1904) شاعر شیلیایی برنده جایزه نوبل ادبیات است و زندگی او را در قالب یک هنرمند، افسانه و یاغی سیاسی به تصویر می‌کشد. شیلی سال گذشته نیز فیلمی به کارگردانی لارین را به آکادمی معرفی کرد: "کلوب" است که سال 2014 در بخش مسابقه بین‌الملل شصت و پنجمین جشنواره برلین به نمایش درآمد و جایزه بزرگ هیئت داوران را دریافت کرد. فیلم "نه" به کارگردانی او با بازی گائل گارسیا برنال سال 2013 نامزد جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان شد.

آرژانتین فیلم "شهروند ممتاز" به کارگردانی ماریانو کان و گاستون دوپرا را به اسکار فرستاده است. این فیلم درباره یک نویسنده برنده نوبل ادبیات به نام دانیل مانتووانی (با بازی اسکار مارتینس) است که پس از سه دهه زندگی در اروپا به سالاس، شهر کوچک محل تولد خود برمی‌گردد تا بالاترین نشان شهر یعنی مدال شهروند ممتاز را دریافت کند. "شهروند ممتاز" اولین بار در دنیا ماه پیش در بخش مسابقه بین‌الملل هفتاد و سومین دوره جشنواره فیلم ونیز به نمایش درآمد و اسکار مارتینس جایزه کوپا ولپی بهترین بازیگر مرد را دریافت کرد. فیلم در لیدو با استقبال فراوان تماشاگران روبرو شد و بیشتر نقدهای نوشته‌شده بر آن مثبت بود.

فیلم ونزوئلایی "از دور" به کارگردانی لورنزو ویگاس که سال گذشته جایزه شیر طلای هفتاد و دومین جشنواره فیلم ونیز را دریافت کرد؛ "سی‌یرانوادا" به کارگردانی کریستی پویو فیلمساز رومانیایی که اولین بار در دنیا ماه مه پیش در بخش مسابقه اصلی به نمایش درآمد؛ فیلم ایسلندی "گنجشک‌ها" به کارگردانی رونار رونارسون که سال گذشته برنده جایزه صدف طلایی شصت و سومین جشنواره بین‌المللی فیلم سن سباستین شد؛ "شوالیه" به کارگردانی آتینا ریچل سانگاری از یونان که سال گذشته جایزه بهترین فیلم پنجاه و نهمین جشنواره فیلم لندن BFI را دریافت کرد و فیلم بوسنیایی "مرگ در سارایوو" به کارگردانی دنیس تانوویچ که در 2002 برای فیلم "سرزمین بی‌طرف" برنده اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان شد؛ از دیگر رقبای مطرح این دوره جایزه اسکار فیلم خارجی‌زبان هستند.

همین‌طور، فیلم فلسطینی "آیدل / بت" به کارگردانی هانی ابو اسعد که برای فیلم‌های "عمر" (2013) و "اینک بهشت" (2005) دو بار نامزد اسکار بخش خارجی‌زبان شده است؛ فیلم مکزیکی "صحرا" به کارگردانی خوناس کوارون، پسر آلفونسو کوران کارگردان صاحب‌نام مکزیکی با بازی گائل گارسیا برنال که سال گذشته در جشنواره فیلم تورنتو جایزه فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم (فیپرشی) را دریافت کرد؛ فیلم "Ma' Rosa" تازه‌ترین ساخته بریلانته مندوزا فیلمساز مؤلف فیلیپینی که در شصت و نهمین جشنواره فیلم کن برنده جایزه بهترین بازیگر زن (جاکلین خوزه) شد و فیلم فنلاندی "شادترین روز زندگی اولی ماکی" به کارگردانی یوهو کوسمانن که امسال در جشنواره کن جایزه اصلی بخش نوعی نگاه را دریافت کرد؛ شانس زیادی برای نامزد شدن و دریافت جایزه دارند. بجز اصغر فرهادی، یک فیلمساز ایرانی دیگر نیز بخت راه‌یابی به فهرست نامزدها و در نهایت دریافت جایزه اسکار فیلم خارجی‌زبان امسال را دارد: بابک انوری فیلمساز ایرانی ساکن بریتانیا که بریتانیا فیلم "زیر سایه" به کارگردانی او را به آکادمی معرفی کرده است.

افغانستان هم "رفتن" به کارگردانی نوید محمودی سینماگر ایرانی را به آکادمی معرفی کرده بود، اما نام این فیلم در میان فیلم‌های واجد شرایط رقابت در بخش فیلم خارجی‌زبان دیده نمی‌شود. مهلت معرفی فیلم‌های خارجی‌زبان به آکادمی سوم اکتبر 2016 (12 مهر) به پایان ‌رسید. فیلم‌هایی می‌توانند در این بخش رقابت کنند که در فاصله 1 اکتبر 2015 تا 30 سپتامبر 2016 در کشور معرفی‌کننده اکران عمومی شده باشند.

نامزدهای بخش اسکار فیلم خارجی‌زبان در دو مرحله انتخاب می‌شوند. در مرحله اول اعضای داوطلب از همه شاخه‌های آکادمی، به عنوان اعضای کمیته عمومی بخش فیلم خارجی‌زبان، هر یک حداقل بین 18 تا فیلم 20 را می‌بینند و بر مبنای امتیاز 6 تا 10 به فیلم‌ها نمره می‌دهند.

شش فیلمی که بالاترین امتیاز را توسط کمیته عمومی کسب کرده‌اند، به فهرست کوتاه نامزدهای بخش فیلم خارجی‌زبان راه پیدا می‌کنند. سپس یک کمیته اجرایی پس از اطلاع از شش فیلم انتخاب‌شده، تشکیل جلسه می‌دهد و سه فیلم را دیگر انتخاب می‌کند. به این ترتیب 9 فیلم فهرست کوتاه انتخاب می‌شوند. در مرحله بعد، سه کمیته‌ ویژه در نیویورک، لس آنجلس و لندن، فیلم‌های فهرست کوتاه را می‌بیند و درباره پنج نامزد نهایی تصمیم می‌گیرد. در نهایت برنده اسکار فیلم خارجی‌زبان با رأی اعضای فعال و دائمی آکادمی انتخاب می‌شود.

اسامی نامزدهای هشتاد و نهمین دوره جوایز اسکار 24 ژانویه 2017 (5 بهمن) اعلام می‌شود. مراسم اعطای جوایز 26 فوریه (بامداد دوشنبه 9 اسفند به وقت ایران) در دالبی تیه‌تر در لس آنجلس برگزار خواهد شد.

سال گذشته جایزه اسکار فیلم خارجی‌زبان به درام هولوکاستی "پسر شائول" به کارگردانی لاسلو نمش از مجارستان رسید.

فهرست فیلم‌های معرفی‌شده به شرح زیر است:

علی افتخاری