سرویس موسیقی هنرآنلاین: فصل، فصل آتش و خون است و کشور ما وارد ایام سوگواری سیدالشهدا و 72 تن از یاران باوفای ایشان می‌شود. موسیقی نیز به عنوان بخش تأثیرگذار هنر ایرانی، دو ماه را در عزای امام حسین (ع) می‌گذراند و در این مدت، قطعات تولیدی موسیقی، همه از قیام دشت نینوا می‌گویند.
مردم اهل ایمان هر ساله در این ایام، برای خالی کردن قلب‌های داغدارشان، روی به مداحی و موسیقی‌های مذهبی می‌آورند. طی دو دهه اخیر چندین قطعه موسیقی عاشورایی توسط برجسته‌ترین خوانندگان ایرانی خوانده شده که هر کدام به نوعی، احساسی و تسلی‌بخش روح مؤمنان هستند که در این گزارش به معرفی برخی از این آثار فوق‌العاده زیبا در حوزه موسیقی عاشورایی پرداخته‌ایم.
"ظهر عطش"، محسن چاوشی
محسن چاوشی یکی از محبوب‌ترین خوانندگان موسیقی پاپ کشور، طی چند سال فعالیت رسمی خود در حوزه موسیقی بارها ثابت کرده که ارادت خاصی به ائمه اطهار (ع) دارد و آثار متعددی را برای وقایع مذهبی خوانده است. چاوشی ابتدا در سال 84 که هنوز مجوز فعالیت حرفه‌ای در کشور را نداشت، قطعه‌ای به نام "راه کربلا" با ترانه امیر ارجینی ساخت و منتشر کرد که این قطعه بر محبوبیت وی افزود. او همچنین در سال 88، دو قطعه موسیقی را در آلبومی گروهی تحت عنوان "سلام آقا" منتشر کرد که این دو اثر در زمره برترین آثار عاشورایی موسیقی پاپ قرار گرفتند. محمود کریمی مداح اهل بیت در مورد اثر "ظهر عطش" محسن چاوشی که شعر آن سروده مرحوم آغاسی است، می‌گوید: "من اثر ظهر عطش محسن چاوشی را شش بار شنیدم و هر شش بار گریه‌ام گرفت. بعدها که با خود آقای چاوشی هم صحبت کردم، متوجه شدم که خود ایشان هم یک ماه بعد از خواندن ظهر عطش حال و هوای بسیار قریبی داشته است." قطعه دیگر این آلبوم با صدای محسن چاوشی "غدیر خون" نام دارد که به وقایع پس از ظهر عاشورا و به شام غریبان اشاره دارد. ترانه این اثر مذهبی را هم به مانند "راه کربلا"، امیر ارجینی ترانه‌سرا اکثر آثار مذهبی چاوشی سروده است.
"سجاده عشق"، علیرضا عصار
در زمستان سال 82، آلبوم اختصاصی "مولای عشق" برای واقعه عاشورا، با صدای علیرضا عصار و آهنگسازی فؤاد حجازی منتشر شد که در این آلبوم 9 قطعه‌ای، چند اثر مانند "حسرت دینار"، "مولای عشق" و "هجر یاران" با موفقیت بسیاری همراه شدند اما در این بین، اثر "سجاده عشق" با شعری از مهدی شریفی به سرعت در میان مردم شنیده شد و نماهنگ ویژه این قطعه بارها در تلویزیون پخش شد. در اواسط قطعه "سجاده عشق" که با تنظیم فؤاد حجازی منتشر شده، پاشا هنجی به نوازندگی نی می‌پردازد تا بر فضای سوزناک این اثر بیفزاید. البته عصار در این آلبوم به دکلمه‌خوانی هم روی آورده و اتفاقاً چند اثر خوب نیز با دکلمه و رجزخوانی خلق کرده است.
"بوی محرم"، بنیامین بهادری
بنیامین بهادری از جمله خوانندگانی است با اجرای چند اثر عاشورایی پا به عرصه موسیقی نهاد. این خواننده در سال 84 آلبومی را تحت عنوان "ماه مهربون" (بوی محرم) منتشر کرد که اکثر قطعات آن در ایام سوگواری آن سال در کوچه و خیابان‌ها شنیده می‌شدند و برخی از مداح‌ها نیز از ملودی‌های بنیامین و ترانه‌های فرید احمدی در این آلبوم، برای نوحه‌خوانی‌های خود استفاده می‌کردند. گرچه این آلبوم به صورت غیر رسمی و در قالب نوار در کوچه و بازارها پخش شد، اما تأثیر آن کمتر از آلبوم‌های رسمی منتشر شده در حوزه موسیقی عاشورایی نبود. در آلبوم "ماه مهربون"، قطعاتی مانند "بوی محرمش میاد"، "عموم ابوالفضل"، "آقام آقام" و "لالایی" در میان مردم بسیار محبوب هستند و همچنان نیز در ماه‌های سوگواری شنیده می‌شوند.
"غزل عاشورا"، محمد حشمتی
طرفداران موسیقی محمد حشمتی را با قطعه بسیار زیبای "اذان می‌گویند" می‌شناسند که این اثر پیش از اذان از شبکه‌های مختلف صداوسیمای کشورمان پخش می‌شود، اما او آبان ماه سال 92 یک آلبوم بسیار سوزناک تماماً عاشورایی هم با نام "غزل عاشورا" منتشر کرده که آثار بسیار زیبایی در آن گنجانده شد و هر کدام با دارای محبوبیت خاص خودشان هستند. حشمتی این آلبوم را با نام حضرت عباس (ع) آغاز کرده و با رجزی عربی، مرثیه‌ای آذری و چند شعر و مرثیه عاشورایی دیگر ادامه می‌یابد. آهنگسازی این آلبوم بر عهده فریدون خوشنود است که البته یک قطعه از این آلبوم را هم بهنام صبوحی ساخته و تنظیم کرده است. جالب‌ترین نکته این آلبوم، قطعه "شیعه" است که از لسان مبارک حضرت سیدالشهدا (ع) صادر گردیده و با آوای محمد حشمتی بسیار شنیدنی می‌شود. در این آلبوم قطعه "غزل عاشورا" نیز با اجرای سوزناک محمد معتمدی، بسیار شنیدنی است و شنیدنش جای لطف فراوان دارد.
"خدای احساس"، محمد علیزاده
آلبوم "سلام آقا"، به جز قطعات محسن چاوشی، آثار خوب دیگری را هم در خود گنجانده است. یکی از قشنگ‌ترین این آثار، قطعه "خدای احساس" با صدای محمد علیزاده است. این اثر با ترانه‌ای از محمد علیزاده و آهنگسازی خود او، در مدح حضرت ابوالفضل العباس (ع) سروده شده و جذابیت‌های معنوی جالبی دارد. علاوه بر "خدای احساس"، "حلالم کن" نیز به عنوان دومین اثر علیزاده در آلبوم "سلام آقا" وجود دارد که ترانه آن از سروده‌های فرزاد حسنی و تنظیم آن نیز مانند تنظیم قطعه "خدای احساس"، بر عهده میلاد ترابی بوده است. نکته قابل توجه در مورد محمد علیزاده و "سلام آقا" در این است که علیزاده پیش از این آلبوم، مجوز فعالیت رسمی در حوزه موسیقی را نداشت و "سلام آقا" به گونه‌ای نقطه آغاز فعالیت‌های رسمی علیزاده محسوب می‌شود.
"ساقی سرمست"، محمدعلی کریم‌خانی
محمدعلی کریم‌خانی خواننده و مداح اهل بیت (ع) است که اثر "قطعه‌ای در بهشت" را که با نام "ای حرمت" شناخته می‌شود، به ساحت مقدس امام رضا (ع) منتشر کرده و بیشتر با این اثر شناخته می‌شود. با این حال، کریم‌خانی در آبان سال 90 آلبومی را اختصاصاً با آهنگسازی آریا عظیمی‌نژاد در مورد واقعه غم‌بار کربلا منتشر کرد. آلبوم "ساقی سرمست" در 12 قطعه سوگ‌نامه‌ای بر شهیدان دشت نینوا است. در این آلبوم، آریا عظیمی نژاد، نیما عظیمی نژاد، مهدی باقری و علیرضا ملاحسینی با سه‌تار، گیتار الکتریک و آکوستیک، سه‌تار، کمانچه و کمانچه آلتو و دف به نوازندگی پرداخته‌اند. قطعه "ساقی سرمست" محبوب‌ترین قطعه این آلبوم است و قطعاتی دیگر مانند "این حسین کیست"، "خاک بهشت" و "عزای حالم" نیز از زیبایی‌های معنوی خاصی برخوردارند.
"قرص ماه خونی"، رضا صادقی
رضا صادقی از دیگر خوانندگان پرطرفدار موسیقی پاپ است که ارادت خاصی به سیدالشهدا (ع) و همین‌طور حضرت عباس (ع) دارد. صادقی در سال 92 تک آهنگ "قرص ماه خونی" را با شعری از امیرحسین الهیاری و تنظیم شجاعت شفایی منتشر کرد که با استقبال قابل‌توجهی مواجه شد. این قطعه در مورد شهادت حضرت عباس (ع) است و چندی پیش نماهنگی از آن با انیمیشن عاشورایی "ناسور" منتشر شد تا بر زیبایی آن بیفزاید. همچنین صادقی در آلبوم "سلام آقا" هم دو قطعه با نام‌های "مرثیه" و "امیر کائنات" ساخته و اجرا کرده است. شعر اثر "مرثیه" از بحرطویل قدیمی است که پیش‌تر با نغمه مداحان جنوبی نیز اجرا شده بود.
"گلچین"، محمد اصفهانی
آلبوم "گلچین" محمد اصفهانی، مجموعه‌ای مذهبی شامل 9 قطعه به مناسبت‌های مختلف نظیر شب قدر، شهادت امام علی، امام حسین و سوگواری برای حضرت ابوالفضل و حضرت علی‌اصغر به سفارش واحد موسیقی صداوسیما توسط فریدون شهبازیان، علی بکان، مجید اخشابی، محمد میرزمانی و شهریار فریوسفی ساخته و در سال 78 منتشر شد. اشعار این آلبوم سروده‌های حافظ، قیصر امین پور، سپیده کاشانی، فریدون مشیری، حسان، احمد عزیزی و سهیل محمودی هستند. آواز محمد اصفهانی در آلبوم گلچین، آواز سنتی ایرانی بوده اما موسیقی آن به فضای موسیقی غربی نزدیک شده است. ریتم موسیقی به ویژه در دو آهنگ "سوگ حیدر" و "سقای تشنگان" یادآور ریتم دسته‌های عزاداری در ماه محرم است. در اغلب آهنگ‌ها از نی و دف استفاده شده که حس حزن و اندوه را به شنونده القا می‌کند.
"غریبانه"، غلام‌رضا کویتی‌پور
مخاطبان موسیقی و مداحی، کویتی‌پور را با مجموعه‌های "خاموش" و "غریبانه 1 و 2" و همچنین آثارش در حوزه دفاع مقدس می‌شناسند، شخصی که شاید تاکنون بیش از هر نفر دیگری موسیقی‌های مذهبی‌اش در محافل عمومی پخش و شنیده می‌شود. آلبوم‌های مداحی "غریبانه 1" به آهنگسازی مجید رضازاده منتشر شد و در آن‌ها آثاری نظیر "سنگ می‌بارد"، "ملکوت" و "غریبانه" با برخورداری از تنظیم‌های ارکسترال و با چاشنی موسیقی الکترونیک، بسیار محبوب شدند. همچنین کویتی‌پور آلبوم دیگری را با نام "خاموش" منتشر کرد که در این آلبوم هم، قطعه "خاموش" بسیار شنیدنی است. آهنگساز این اثر عاشورایی که در سال 88 ساخته شده، فرزین قره گزلو بوده و ترانه آن نیز توسط میثم یوسفی سروده شده است.
"باغ بهار"، امیرحسین مدرس
امیرحسین مدرس خواننده و بازیگری است که در اواسط دهه 80 با خواندن چند تیتراژ تلویزیونی، در میان عموم مردم شناخته شد. این خواننده در فروردین‌ماه سال 85، آلبومی تمام عاشورایی با نام "ماه نِی" به آهنگسازی حمیدرضا صدر منتشر کرد که برخی از قطعات این آلبوم بسیار تأثیرگذار هستند. در این آلبوم که اکثر نغمه‌های آن، برگرفته از اشعار و نوحه‌های زنجیرزنی قدیمی تهران است، آثاری نظیر "باغ بهار"، "شام هجران"، "همه جا کربلاست"، "ماه نِی"، "گل یاسمن" و "قبله عشق" با صدا و تنظیم‌های بسیار سوزناک، حال و هوای هر عاشق اهل بیتی را کربلایی می‌کنند.
علاوه بر آلبوم‌ها و قطعات اشاره شده، خوانندگان دیگری در حوزه‌های مختلف موسیقی کشور نیز آثاری را با محوریت قیام امام حسین (ع) و شهادت جان‌گداز ایشان با 72 و تن از یارانش در واقعه عاشورا اجرا کرده‌اند، از جمله "تعزیه" با صدای قاسم افشار، قطعه "یا حسین (ع)" مهدی یغمایی، "گریه خون" با صدای حسام‌الدین سراج، آهنگ "روز نهم" با صدای علیرضا طلیسچی، "کربلا" با صدای محسن یگانه، "نشد" با صدای علی عبدالمالکی، "محشر کبری" با صدای علی اصحابی، آلبوم "شش گوشه" با صدای پویا بیاتی، "عطش و آتش" با صدای حاج صادق آهنگران، مجموعه "اهل ماتم 1 و 2" محسن شریفیان و قطعه "حس غریبی" با صدای احسان خواجه امیری و...
مینا آتشی