به گزارش هنرآنلاین به نقل از آی سینما، اصغر فرهادی کارگردان "فروشنده" که بعد از اولین نمایش فیلماش در جشنواره کن، توانسته نظر مخاطبان و منتقدان سینما را با این فیلم به خود جلب کند، درباره آخرین ساخته خود در نشست خبری این فیلم گفت: سطح وقتی کنار میرود، همه چیز زندگی سنتی است. آدمها در ایران در موقعیتی قرار میگیرند که همان آدمهای "روشن" و "مدرن"، طور دیگری برخورد میکنند. دلشان میخواهد همهچیز را خراب کنند و از نو بسازند. این تغییر و این نو شدن ریشه سنت را خراب میکند.
فرهادی با اشاره به خصوصیات فرهنگی مردم ایران بیان کرد: در فرهنگ شهری و ایرانی ما، از کودکی چیزی وجود دارد به نام حریم، حریم بدن خودمان و خانواده مان. این مساله هر چه بزرگتر میشویم پررنگتر میشود. وجود غریبه در حریم خصوصی چیز مهمی است و این یک مسئله فرهنگی است. من در حال ارزشگذاری نیستم. اگر کسی در جای دیگری به دنیا بیاید قطعاً واکنش متفاوتی به این موضوع خواهد داشت. در کنار این چیزی به نام آبرو هست. قضاوت جمعی دیگران نسبت به ما. اگر اهالی یک شهر از چنین موضوع و اتفاقی (اتفاقاتی که در فیلم برای شخصیت رعنا رخ میدهد) خبر داشته باشند، این خودش میتواند منجر به فشارهایی باشد که به خانواده میآید. این باعث میشود فرد دست به کاری بزند که خشونتآمیز باشد.
ترانه علیدوستی یکی از بازیگران اصلی فیلم که در "فروشنده" نقش زنی به نام رعنا را بازی میکند، نیز درباره داستان این فیلم اظهار کرد: وقتی این فیلم را میساختیم قصه برای خود من ماهیتی فراایرانی داشت. آبرو و مانند آن چیز مهمی برای ماست. برخلاف نظر آقای فرهادی من فکر نمیکنم لزوماً یک فرد غربی در این مورد قضاوت دیگری میکرد. مساله این است که حریم شخصی یک فرد و یک زن همهجای دنیا به همین نسبت حساس است و نمیشود دربارهاش حرف زد. همیشه قربانی خجالت میکشد بگوید چه اتفاقی افتاده و فکر نمیکنم این فقط در ایران و برای ما باشد. این که مرد خود را روشنفکر و بازیگر تئاتر بداند هم نمیتواند باعث شود که قربانیبودن زن خودش را تعرض به حریم خودش تلقی نکند. در فیلم متاسفانه این مرد در مقابل فشار جامعه موفق نمیشود و به جای دفاع از زنش جلوی عرف سر خم میکند.
شهاب حسینی که برای بازی در فیلم "فروشنده" توانست مورد توجه برخی منتقدان قرار بگیرد، درباره موضع این فیلم عنوان کرد: تعرض یک مقوله جهانی است. ما داشتیم زندگیمان را میکردیم و یک آقایی آمد در خانه ما… همیشه کژراهیها و قانونشکنیها به خاطر این است که خودمان میخواهیم با موضوع برخورد کنیم. شاید اگر هر کس سرش به زندگی خودش بود و زیادهخواهی نمیکرد مشکلات بعدی پیش نمیآمد و راحت میتوانستیم زندگی کنیم.
کارگردان "فروشنده" بعد از صحبتهای بازیگران نقش اصلی این فیلم، گفت " وقتی در حال نوشتن فیلمنامه هستم به پیچیدگی موضوعات فکر نمیکنم. به نظر میرسد که من دارم قصهام را مهندسی میکنم و برای خودم جالب است چون موقع نوشتن این حساب کتابهای پیچیده را نمیکنم. تنها کاری که میکنم این است که اجازه میدهم ناخودآگاهم کارش را صادقانه انجام بدهد. بعد، به نظر میرسد ناخودآگاهم کارش را درست انجام میدهد."
فرهادی همچنین درباره شباهتهای "فروشنده" با "درباره الی" میگوید: به لحاظ سبک کاری، این فیلم ادامه "جدایی" و "درباره الی.." است اما تکرار آن نیست. موضوعات مشابهی است. تغییرات خیلی اساسی نکردهام که مسیر عوض کنم. سعی میکنم هر دفعه همه چیز پخته تر شود. فقط این دفعه بیشتر درباره خشونت صحبت شده است. مخصوصاً خشونتی که دلیل قانعکنندهای برای انجامش داشته باشیم. ما خشونتی داریم مثل رفتارهای تروریستی در دنیا. آنها به رفتار خود باور دارند. ما گاهی برای اعمال خشونت در حال جمع کردن دلیل هستیم. تهِ فیلم درباره الی روشنفکرانه است. به قدری این روزها روشنفکران بد گفتهاند و توهین کردهاند که امروز این یک اصطلاح بد و نوعی انگ شده و مناز این موضع خیلی ناراحت میشوم. ما باید به آقای شاملو و کیارستمی افتخار کنیم. این که روشنفکران در نقطه عاج نشستهاند یک تعبیر غلط است. اینکه از درباره الی تصور کنیم که آنها در نقطهای هستند که توانایی بیرون آمدن از آن ندارند غلط است.
فرهادی همچنین درباره وجود برخی از تعبیرات سیاسی که ممکن است در این فیلم به وجود آید، گفت: روشنفکر کسی است که از اندیشهورزی استفاده میکند. به نظر من روشنفکر کسی است که از زاویهای جدیدتر و زودتر از جامعه میتواند مسئلهای را تفسیر کند. روشنفکر در جامعه ما اهل کتاب و تئاتر است، ذهن روشنی دارد اما به عنوان روشنفکری که باید بشناسیم نیست. میشود گفت که تناقض و پارادوکس این است که این آدم (عماد) از آن آدم به این آدم میرسد. آدمی مهربان است، عاشق همسرش است، نگران بچه همسایه است و احساس مسئولیت میکند چه چیزی این آدم را از آن وضعیت مهربانی خارح میکند؟ سؤال این است که چه کسانی عماد را به آدمی تبدیل میکنند که این حد خشونت را چه در کلام و چه در رفتار از خود بروز میدهد؟ این یکی از سؤالات اصلی است. کار من نیست که این سفره را باز کنم، شما باید تصمیم بگیرید که فیلم چه میگوید.
فرهادی همچنین "فروشنده" را یک فیلم کاراگاهی معرفی میکند و درباره آن اظهار کرد: فیلم فروشنده را یک فیلم کارآگاهی میدانم که همه نوع مردم، چه منتقدان و چه مردم عادی با آن ارتباط برقرار میکنند. بخش مهمی از داستان آن معماگونه و کارآگاهی است. در حقیقت کارآگاه نمیبینیم اما خود تماشاگر با آن به عنوان یک کارآگاه برخورد میکند.
ترانه علیدوستی درباره ویژگیهای نقشه رعنا، گفت: ذهنیت من در زمان همکاری این بود که ممکن است رعنا و عماد و امثال آنها از احمد و الی فیلم "درباره الی" چندان دور نباشند، ممکن است آینده آنها باشند. اما اینجا ما مجبور به واکنش هستیم و شخصیت خودم را این طور میدیدم. واقعاً در نقشهایی که بازی کردهام کنشگری زیاد بوده اما وادار شدن به قربانی بودن در یک فیلم را برای اولین بار در "فروشنده" تجربه میکردم. تفاوت آقای فرهادی در اینجا با فیلمهای قبلیشان این است که هر روز وسواسیتر میشود و این نشانه رشد اوست. چیزی که باعث میشود به ایشان احترام بگذارم این است که آقای فرهادی در سینمای خودش بزرگترین منتقد، خودش است و روز به روز بیشتر به خودش گیر میدهد. این به نظرم خیلی قابل ستایش است.
شهاب حسینی با بیان نقل قولی از زنده یاد حمید سمندریان که میگفت اثر خوب اثری است که وقتی جلوی چشم تماشاگر تمام شد در ذهن تماشاگر شروع شود. درباره این فیلم گفت: در ۲۰ سال گذشته فیلمهای زیادی را در سینمای ایران و جهان دیدهام. ولی همیشه دنبال سینمایی بودم که بتواند این تفکر را بیش از پیش در مخاطبش به وجود آورد. آقای فرهادی در وهله اول یک متفکر است و فیلمسازی وسیلهای برای ابراز آن است. آقای فرهادی با مهارت بالا در طرح موضوعاتی کار میکند که بعد از تمام شدن فیلم، تازه در ذهن مخاطب آغاز میشوند. کار کردن با او به شخصه برای من جنبه آموزشی داشته و خوشحالم که در این تفکر شریک هستم. هر وقت که ایشان دوست داشتند که من بتوانم در کنارشان باشم همواره آمادهام، به این خاطر که واقعاً در فیلمهای آقای فرهادی چیزی یاد میگیرم که فکر میکنم نقطه اصلی تمرکز سینماست.
فرهادی همچنین درباره نتیجه خشونتی که در فیلم "فروشنده" به نمایش درآمد میگوید: جهان سرشار از خشونتهای ناشی از درگیریهای ایدئولوژیکی است. این فیلم در این زمینه یک مثال کوچک است. وقتی فیلمنامه را مینوشتم تصمیم نگرفتم به خاطر خشونتهای نگرانکننده دنیا فیلمی بسازم. من یک داستانی نوشتم که وقتی تمام شد دیدم چقدر همزمان است با اتفاقاتی که دارد در دنیا رخ میدهد.
فرهادی درپایان با ابراز قدردانی از اشخاصی که به او در ساخت این فیلم کمک کردهاند، گفت: این چندمین همکاری است که با دوستان فنی یا بازیگرها دارم. با تدوینگر، دستیارهایم، فیلمبردار و … به معنای واقعی از فیلمی که ساختیم لذت بردیم. یکی از کسانی که خیلی کمک کرد که امروز شما فیلم را ببینید تهیهکننده و دوست من الکساندر مالهگی (تهیهکننده و پخش کننده فرانسوی) است. او میتوانست من را مجاب کند که امروز در اسپانیا مشغول کار باشم اما از احترامی که به فرهنگ ما میگذارد و عشقی که به وطن ما دارد سپاسگزارم. از اینکه چقدر عاشق کشور من است و چقدر درباره کشور من با دیگران صحبت میکند آن هم در تمام این ۸ سال همکاری که از نزدیک با هم داشتهایم.