سرویس تجسمی هنرآنلاین: آیین رونمایی از مجموعه هشت‌جلدی مقالات آیدین آغداشلو، نقاش معاصر عصر جمعه 14 اسفندماه در موزه هنرهای معاصر و با حضور آیدین آغداشلو، محمود دولتآبادی، مسعود کیمیایی، مجید ملانوروزی، ناهید طباطبایی، هورا یاری، نادر اردلان، منوچهر انور، جهانگیر هدایت، محمود بهمنپور، علی دهباشی و دوستداران پرشمار آیدین آغداشلو برگزار شد.
آغداشلو شعله‌ای است که تباهی ندارد
در این مراسم که در سینماتک موزه هنرهای معاصر برگزار شد و اجرای آن را علی دهباشی بر عهده است، محمود دولتآبادی در سخنانی درباره آیدین آغداشلو گفت: بسیار خرسندم که آغداشلو از سفر برگشته است و ما میتوانیم او را ببینیم. او درباره این کتابها نوشته است: "مجموعه مقاله‌ها حوزه گستردهای را در برمی‌گیرد، از نقد و یاد و نقاشی و نگارگری و خوشنویسی و سینما و تاریخ و باستان‌شناسی و هنر و هنرمندان گذشته و معاصر ایران و جهان و ادای دین و احترام به بزرگانی که از دیرباز تا به امروز از فردوسی تا نیما روح و فرهنگ ایرانی را مراقبت کردهاند. و اگر کسی بگوید که این‌همه مورد و موضوع گوناگون به تو چه مربوط می‌گویم حتماً مربوط است. چون شصت سال است که کار کرده و حضور داشته‌ام و همیشه ستاینده ارزش‌ها بوده‌ام."
وی ادامه داد: فکر می‌کنم جمع شدن ما در این مکان به این جهت است که ما هم به نوبه خود بگوییم ارزش و قدر شخصیتی به نام آیدین آغداشلو را می‌شناسیم و به او احترام میگذاریم. اگر آیدین آغداشلو فقط یک نقاش بود و قرار بود درباره نقاشی او صحبتی به میان آید، مطمئناً من تنها شنونده بودم تا هنرمندان نقاش درباره آثار او صحبت کند، اما همان‌طور که اشاره شد آقای آغداشلو دارای چندین وجه مختلف در حوزه‌های گوناگون هستند، من هم لازم دانستم در ستایش این انسان پویا و خستگی‌ناپذیر چند کلامی به زبان آورم تا اذعان کرده باشم که قدرشناس آدمیانی هستم و خواهم بود که در کارزار این سرزمین ارزشهایی ساخته بودند که بخشی از روانشناسی ملی ما را تشکیل میدهد. این نویسنده معاصر با بیان اینکه یک ملت به اعتبار ارزشهایی که می‌آفریند اهمیت دارد اظهار کرد: این ارزش‌ها در تکاپوی کسانی پدید می‌آید که غالباً نه درگذشته و نه امروز از دولت حقوق نمیگیرند. این مجموعه کتاب آقای آغداشلو که من دو روز و دو شب است با آن درگیرم به ما میگوید که او یک دائره‌المعارف در طول زندگی خود پدید آورده است که این معارف همه به خاطر آن عشقی است که او به این کشور و مردم به فرآوردههای خلاقه این مردم داشته و دارد و این مسیر را خیلی خوب پیموده است.
دولتآبادی همچنین درباره نمایشگاهی که آبان ماه سال گذشته در گالری اثر از آثار آیدین آغداشلو پس از 40 سال برگزار شد، گفت: این نمایشگاه که من دو بار برای دیدن آن به گالری اثر رفتم "انهدام" نام داشت. نخستین بار برای تماشای همه آثار به این نمایشگاه رفتم. اما از آنجا که شخصاً آدم سمجی هستم و فقط نمیدانم در برابر مرگ، چه خواهم کرد؛ بار دوم برای دیدن انهدام نرفتم، بلکه برای دیدن گلدانی رفتم که وجه هنری استادی مثل آیدین خلق کرده و در هیچ کتاب نقاشی وجود دارد. اینجا همان وجه شخصیت آیدین آغداشلو در مقام هنرمند و خردمند است، در جایی که او به عنوان خردمند نقاشی می‌کند استاد فن است ولی در جایی که به هنر میپردازد، آن تابلو است که در ذهن من مانده است و اگر قدرت خرید داشتم یک لحظه نمیگذاشتم روی دیوار گالری بماند. معتقدم هرکس که آن تابلو را به دست آورده است یک الماسی را در اختیار دارد که هیچ بهایی برابر آن نیست.
وی ادامه داد: به علاوه میخواهم به نظرگاه ویل دورانت درباره هنرمندان اشاره کنم. او میگوید: "عاطفه و نفسانیات بر انسان غالب شده و هنر خلق می‌شود، اینجا درخشش رخ میدهد ولی این درخشش زود خاموش می‌شود. نقطه دیگری هست که هنرمند این افروزش را با خرد پیوند زده و این شخصیتها شعله خود را ادامه میدهند. این افراد در هنر هستند که می‌توانند به پیری برسند." کسانی که هنر را با خرد میآمیزند قانون حرکت را می‌شناسد، نه می‌سوزند و نه تباه می‌شوند. حکمتی که من در آیدین آغداشلو شناختهام از ابتدا به اعتبار کار و زحمت و روند منطقی بودن پدید آمده است. او شعله وجود هنرمندی خود را با حکمت خردمندی در هم آمیخته و ما اکنون هفتاد و پنج سالگی او و البته خودم را جشن بگیریم.
آغداشلو: کارنامه اعمالم را مشخص کردم
همچنین آیدین آغداشلو نیز در این مراسم در سخنان کوتاهی خطاب به علاقهمندان خود گفت: من قرار نبود سخنرانی کنم. وقتی صحبت‌های فوقالعادهای که اکنون گفته شد، گوش میکردم، فکر کردم که درباره کسی دیگر صحبت میکنند و این‌ها به من ربطی ندارد.
وی ادامه داد: ظاهراً من هشت جلد کتاب نوشتهام. این برای یک نقاش زیاد است. من نقاشی هستم که می‌نویسد. بنابراین فکر می‌کنم کارم را انجام داده‌ام. یک سال قبل نمایشگاهی بعد از 40 سال برگزار کردم، کسی از من پرسید نمایشگاه بعدیتان کی است؟ گفتم خوب قاعدتاً 40 سال دیگر است. اکنون هم این هشت جلد کتاب منتظر شده است و کتابهای دیگری وجود ندارد.
او با بیان اینکه وقتی این کتابها را ورق میزنم خجالت میکشم، اظهار کرد: در نوشته‌هایم معمولاً یک منتقد بسیار سختگیر را در ذهن دارم که دوست قدیمی و همیشگیام شمیم بهار است. هرچه مینویسم را ابتدا به او می‌دهم تا بخواند و موقع نوشتن مدام به خودم می‌گویم این را قرار است شمیم بخواند و این برایم خوب است. به جز این وسوسه خاصی برای نوشتن ندارم، من مثل استادم دولتآبادی نویسنده نیستم اما اینکه مینویسم به این معناست که سعی می‌کنم موضوع خودم را روشن کنم، در نقاشی هم موضعی وجود دارد اما پیچیده‌تر است، نوشته‌ها اما روشنتر هستند.
آغداشلو با تأکید بر اینکه آمدهام جواب پس بدهم گفت: من هیچ‌گاه خودم را بالاتر از بازخواست ندانستهام. خیلی خوشحالم که امشب اینجا هستم و شما اینجا هستید. لطف بسیار ارزشمندی است چون بسیار صادقانه است. با خودم فکر کردم که اکنون بسیار آسودهتر هستم، من نامه اعمال نقاشی‌هایم را سال قبل در یک نمایشگاه به صاحبان اصلی آن‌ها که مردم هستند عرضه کردم. این نوشته‌ها هم قبلاً بودند اما بعضی‌ها دیگر پیدا نمیشد، فکر کردم اگر یکجا همراه هم باشند بلافاصلهتر معلوم می‌شود که من در نوشته‌هایم چه گفتهام در نتیجه نامه اعمال نوشته‌هایم هم همینهاست. اکنون خیلی راحت می‌توانم تنبلی کنم، کم کار کنم و ملزم نباشم که هر چیزی که کسی ننوشته است را ننویسم. این شب و این نقطهای که در آن هستم بسیار مهم است چون نه با غرور که با فروتنی می‌توانم بگویم همین است که هست. ملانوروزی: آغداشلو سرمایه نمادین فرهنگ ماست
مجید ملانوروزی مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی نیز در این مراسم گفت: برای موزه باعث افتخار است که میزبان کتاب آقای آغداشلو و مراسم رونمایی از آن است. این مجموعه کتاب نشان از آگاهی و دانش گسترده ایشان در زمینه تاریخ و هنر ایران بزرگ دارد. من سراغ ندارم هنرمندی را که هم اجرای هنری دارد و هم بتواند درباره تاریخ هنر و نقد هنری مطالعاتی این اندازه وسیع داشته باشد.
وی با بیان اینکه آقای آغداشلو دورههای تاریخی را با دقت بررسی کرده و آثار او برای ما همانند سندی ارزشمند است افزود: بیشتر هنرمندان تک‌ساحتی هستند، اما این‌گونه درباره همه رشته‌های هنری نوشتن کاری کارستان است و به این جهت آقای آغداشلو پژوهشگر و هنرمندی چند ساحتی و سرمایه ملی ما است. به قول پیر بوردیو: "آن‌ها که پا را از مرز آگاهیهای عمومی فراتر میگذارند جامعه برای آنان احترامی کاریزماتیک قائل است. آن‌ها سرمایههای نمادین هستند و اگر روزی تنها سرمایه هنری بودند امروز فراتر هستند" متأسفانه ما توانستهایم سرمایههای نمادین خود را حفظ کنیم.
مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی ادامه داد: آغداشلو واقعاً یک استثناست، او هم گذشته را می‌شناسد هم معاصر را درک می‌کند و نگاهش تک‌ساحتی نیست. برای شناخت آثار او نیز باید چند ساحت را بشناسیم تا بتوان آثار او را نقد کرد. آثار او جای بررسی بسیار دارد او در جایی به ترمیم و احیا میپردازد و در جای دیگری دل در گرو انهدام دارد او به این ترتیب انسانی حقیقتاً معاصر است. در کنار آثار او، هشت کتاب درباره موضوعات مختلف هنری با کارشناسی درست نوشته شده است و ما امیدواریم بتوانیم این سرمایه نمادین فرهنگمان را حفظ کنیم. ناهید طباطبایی نویسنده معاصر و نماینده انتشارات آبان نیز در این مراسم در سخنان کوتاهی گفت: این مراسم به بهانه هشت مجموعه مقالات آیدین آغداشلو، نقاش بزرگ کشورمان و در واقع به خاطر تجلیل از او برگزار شده است، او که برآمده از دهه چهل قرن معاصر است در همان محیطی به خودآموزش و پرورش پرداخته است که احمد شاملو، جلال آل احمد، غلامحسین ساعدی و بهرام بیضایی از ثمره‌های آن هستند. آیدین آغداشلو هنرمندی چندوجهی، باهوش و ذوقی سرشار است، او نه تنها در زمینه نقاشی صاحب اثر و تأثیرگذار است بلکه با ممارستی شگفتانگیز به هنرهای اسلامی، خوشنویسی و نیز نقاشی غرب دست یافته و از کارشناسان بنام آثار هنری است.
وی افزود: او همچنین به وجه آموزش هنر نقاشی توجه داشته و بیش از پنج هزار هنرآموز را تعلیم داده است. در کنار همه این‌ها او بیش از 500 مقاله درباره نقاشی، هنرهای اسلامی، خط و سینما نوشته است که همگی از ارزیابی دقیق، منصفانه و مشفقانه او بهره بردهاند. این مقالات که بخش بزرگی از ادبیات هنرهای تجسمی را شکل میدهد از نثری شیوا و دلنشین برخوردارند که مخاطب را به خود مشغول میدارد. انتشارات آبان و انتشارات دید به خود میبالند که این مجموعه را انتشار داده و درز قدم بعدی مجموعه آثار بهرام بیضایی را در هفت منتشر خواهند کرد.
پس از این سخنرانیها و همچنین نمایش فیلمی از گفتوگویی با آیدین آغداشلو مجموعه کتاب هشت‌جلدی آیدین آغداشلو شامل از خوشی‌ها و حسرت‌ها، سال‌های آتش و برف، از پیدا و پنهان، گفتارها و گفت‌وگوهای دیگر، زمینی و آسمانی، از دور و نزدیک، این دو حرف و نیمه دیگر با حضور آیدین آغداشلو، محمود دولتآبادی، مسعود کیمیایی، مجید ملانوروزی، جهانگیر هدایت و محمود بهمن پور روی سن رونمایی شد. این مجموعه را دو انتشارات آبان و دید منتشر کردهاند.