سرویس تجسمی هنرآنلاین: نقاشی به شیوه کودکانه آرزوی بسیاری از هنرمندان بزرگ بوده است. رهایی، حسن زیباشناسی و مفهوم نهفته آثار کودکان چیزی است که هنرمندان بسیاری از پیکاسو تا خوان میرو و دیگران را برآن می‌داشت تا در اوج تجربه‌گرایی خود بازگشتی به احساس کودکی خود برای خلق آثار هنری داشته باشند.
حالا شاگردان گلشن قربانی بدون هیچ ذهنیتی از این هنرمندان جهانی، آثار بی‌نظیر و پر مفهومی را خلق کردند که نا خودآگاه گمان می‌رود شاید این هنرمندان بزرگ از آنها الگو گرفته باشند. نقاشی‌هایی از جنس پاستیل، کولاژ و رنگ روغن که حکایت از گدان شیشه‌ای، معلم مهربان، زندگی، خانه رویایی، سفینه فضایی، باغچه، حافظ و سعدی، رویای من، پادشاه و بابا نوئل، دایناسورها، انسان و طبیعت بی‌جان را دارد.
"رابطه نقاشی کودکان با نقاشی مدرن"، عنوان نمایشگاهی شامل 15 اثر از گلشن قربانی همراه با سه کودک هنرمند ٧ ، ٨ و ٩ ساله در مجتمع هنری مارلیک، گالری ایماژ است که از ساعت ٩ تا ١٢ و عصر ها ١٦ تا ٢٠ برپاست و تا ٢٥ دی ماه ادامه دارد. در همین رابطه گفت‌و گویی با گلشن قربانی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
شما با چه شیوه‌ای به کودکان نقاشی آموزش می‌دهید؟
با توجه به اصول آکادمیک نقاشی به کودکان در مراکز آموزشی هنر باید تا سن ١١ تا ١٢ سالگی از شیوه (رئالیسم ذهنی) استفاده کرد و از سن ١٢ سالگی به بالا برای شروع آموزش (رئالیسم بینایی) توصیه می‌شود. منظور از رئالیسم ذهنی آن چیزی است که کودک آن را واقعیت می‌پندارد، به عنوان مثال کودک برای خورشید چشم و ابرو و دهان می‌کشد و در تمام دنیا همه کودکان آن را خورشید خانوم می‌گویند یعنی برای آن جنسیت مونث می‌آورند. تفاوتی نمی‌کند کودک در چه کشوری و یا در چه محیطی باشد. آنها گرما و روشنایی را که در آغوش مادر تجربه کرده‌اند در خورشید می‌بیندد و استواری و قدرت را با جنسیت مذکر (پدر) هماهنگ کرده و تصویر می‌کنند که با توجه به اصول اکادمیک به آن (جان دار پنداری) می‌گویند که یکی از ویژگی‌های اصلی نقاشی کودکان است.
خصوصیت دیگر نقاشی کودکان شفاف بینی است؛ مثلا درخت را با ریشه می‌کشند در حالی که ریشه درخت در زمین و خاک است اما کودکان آن را تصویر می‌کنند و یا خانه‌ای را می‌کشند که خانواده از پشت دیوارها مشخص است، ویژگی دیگر نقاشی کودکان عدم درک فضا و موقعیت است مثلا کودکی اثری را خلق می‌کند و وظیفه مربی این است که از او سوال کند حالا درباره نقاشی‌ات توضیح بده، کودک شروع می‌کند و با انگشت عناصر بصری نقاشی‌اش را نشان می‌دهد به عنوان مثال می‌گوید یک روز من با پدرم به جنگل رفتیم چند شیر به ما حمله کردند و پدرم که خیلی قوی است آنها را شکست داد.
مربی در این حالت وظیفه دارد تا به حرف‌های کودک به دقت گوش دهد یا حتی ضبط یا یاداشت نماید و به شجاعت کودک و از پدر که قهرمانانه از فرزندش حمایت می‌کند تبریک گوید و بخواهد که کودک دنباله داستان را توضیح دهد در این حالت کودک در همان لحظه ذهنیت خود را به کار می‌گیرد و شروع می‌کند به گفتن و خلق ماجرایی که در اصل وجود ندارد و به همین علت نام این شیوه را رئالیسم ذهنی گذاشته‌اند. گاه مربی متوجه عنصری خاص می‌شود به عنوان مثال در جنگل خلق شده توسط کودک مشاهده می‌کند که فرمی به شکل پاپیون در اسمان نقاشی کشیده شده است از کودک می‌پرسد این چیست و کودک می‌گوید این شکلات من است توجه داشته باشید-جنگل- شیر- جنگیدن و شکلات در آسمان باهم ارتباطی ندارند اما کودکان برای آنان ارتباطات عجیبی می‌آورند دیگر اینکه بعضی از آنها خانه را در محوری اریب تصویر می‌کنند و در آن سن کودک متوجه تعادل و اینکه خانه باید استوار باشد نیست که به این عمل او در نقاشی عدم درک فضا می‌گویند. کودکان تا زیر ٥ تا ٧سال هنگام کشیدن خانه پنجره‌ها را معمولا به گوشه دیوار می‌چسبانند و از ٧ سال به بالا برای پنجره خانه یک سطح ٤ گوش می‌کشند یعنی تشخیص می‌دهند که پنجره داری چهار ضلع است. اما بعضی از کودکان زیر ٥ سال متوجه می‌شوند برای پنجره از یک سطح چهار گوش باید استفاده کنند که مربی صد در صد می‌تواند نظر دهد که این کودک دارای ضریب هوشی بالایی است.
رابطه نقاشی کودکان با هنر مدرن چیست؟
پابلو پیکاسو پایه‌گذار سبک کوبیسم در اتوبیوگرافی خود می‌نویسد: "من شکست خوردم چون هرگز نتوانستم یک گربه را مانند یک کودک نقاشی کنم." همانگونه که قبلا ذکر شد رئالیسم ذهنی به معنای ان چیزی‌ست که کودک آن را واقعیت می‌پندارد اما در اصل وجود ندارد و سرچشمه‌اش ریشه در تخیل و ذهنیت کودک دارد. در سبک شناسی هنری به آثاری که فراتر از واقعیت و ورود به دنیای ذهنی، ضمیر ناخوداگاه، خواب، کابوس و رویا دارد؛ سوریالیسم می‌گویند یعنی فراتر از واقعیت که اگر بخواهیم عامیانه‌تر بگوییم بالاتر از دنیای محسوسات و احساس پنج‌گانه وجود خارجی ندارد و ورود به عالم‌های دیگر است عالم مثل و معقولات و ملکوت مثل موضوعات آثار نقاشان سور رئالیسمی مانند سالوادور دالی و رنه ماگریت. البته آثار دو هنرمند ذکر شده برخواسته از ذهن و تخیل است و آثار این کودکان را من بیشتر با کارهای خوان میرو مقایسه می‌کنم که این کار با حضور حضار در نمایشگاه انجام شد همه تعجب کرده بودند و حتی بعضی فکر می‌کردند که بچه‌ها از کارهای خوان میرو تقلید کرده‌اند. اما در اصل باید بگوییم میرو این هنرمند جهانی از آثار کودکان زمان خود وام گرفته است.
در هنر چه شیوه آموزش برای نقاشی وجود دارد؟
عینی، ذهنی و عرفانی یا کودکانه که آخرین مرحله آموزش نقاشی شیوه نقاشی عرفانی یا کودکانه است که ما می‌توانیم به هنرمندانی چون پل کله، میرو و ... اشاره کنیم، بنابراین هنرمندان بزرگ می‌خواهند از دنیای عینی (رئالیسم- ناتورالسیم- کلاسیک- نیوکلاسیسم و فتورئالیسم و...) خارج شوند و به دنیای ذهنی و تخیل راه یابند و بعد از پختگی وارد هنر کودکانه که غایت پیشرفت است برسند. تشابه آثار نقاشی تمام کودکان جهان بدون ان که اموزش دیده باشند ٩٥ درصد است همه آنها در یک سن خاص خط می‌کشند و در سنی دیگر از خطوط منحنی استفاده می‌کنند و... این نشان آن دارد که انسان‌ها فطرتا از یک ریشه سر چشمه گرفتند.
تکنیک بکار رفته در آثار کودکان این نمایشگاه چیست؟
برای آموزش نقاشی کودکان باید از تکنیک رنگ‌های روحی استفاده کرد مثل آبرنگ یا اکرولیک با مقواهای بزرگ به ابعاد پنجاه در هفتاد اما استفاده از این تکنیک احتیاج به فضای بزرگ و امکانات زیادی دارد که معمولا رعایت نمی‌شود اما ما در کارگاه‌های خود از تکنیک کلاژ، پاستل روغنی، آبرنگ و حتی رنگ و روغن استفاده کردیم. مدرس باید با توجه به روحیه کودک و علاقه او ابزار کار را مشخص کند در کارگاه باید از تکنیک‌های متنوعی استفاده شود تا کودک خسته نشود و باید کارگاه تنوع داشته باشد، زیرا هدف ارتقاء سواد بصری و ذهنیت و آرامش روانی کودکان است.
موضوعات کار ذهنی با بچه‌ها چیست؟
سوژه‌های کارگاه باید توسط مربی بسیار زیرکانه انتخاب گردد به عنوان مثال از خواب و کابوس گرفته تا جشن تولد و بازی‌های کودکانه حتی مسایل خانوادگی مثل پدر، مادر، برادر و خواهر می‌تواند استفاده شود و بعد از آنکه آنان آثار خود را تمام کردند درباره کارهایشان صحبت بررسی و تحلیل کرد.
برای خانواده‌ها چه پیامی دارید؟
به آنها متذکر می‌شوم همانگونه که به جسم کودک‌تان اهمیت می‌دهید به روح و درون آنها نیز باید نگاه ویژه‌ای داشته باشید. اگر در کودکان‌تان استعداد هنری مشاهده می‌کنید به متخصصین این امر رجوع کرده تا میزان خلاقیت آنها بررسی شود. از آموزشگاه‌ها انتظار نداشته باشید کودکان‌تان مانند میکلانژ نقاشی کنند و یا آنچه را که شما دوست دارید بکشند اگر کودکان‌تان را به کلاس نقاشی می‌فرستید فکر نکنید باید چهره و گل و اسب و خروس بکشند توجه داشته باشید از آثار و تصاویر دیگران کپی‌برداری نکنند در کل کپی کردن برای کودکان صد در صد غلط است و باعث می‌شود خلاقیت آنها از بین برود هدف از آموزش نقاشی به کودکان نه زیبا کشیدن است بلکه پرورش قدرت خلاقیت و ذهنیت آنان است، آموزش هنر به کودکان تخصص ویژه‌ای می‌خواهد و کلاس نقاشی برای سرگرمی و تفریح و بازی نیست هدف آن ارتقاء رشد ذهنی و احساس آرامش در فرزندان است.
نظرتان را درباره اینگونه نمایشگاه‌ها بفرمایید.
بدون شک استان فارس حداقل بیش از ٢٦٠٠ سال سابقه هنری مکتوب دارد، اما امروزه تعداد سوپر مارکت‌ها را با تعداد کتابخانه‌ها، موزه‌ها، گالری‌ها، سالن‌های تئاتر و... مقایسه کنید و این مشکل نبود خدمات فرهنگی و هنری حقیقی یک جامعه، باعث فقر فرهنگی می‌شود که بسیار مخرب است، بنابراین نبود چنین مکان‌هایی در بازخورد افراد جامعه نسبت به خود و دیگران به وضوح آشکار است به همین علت وظیفه ارگان‌ها و سازمان‌های فرهنگی و هنری کشور مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، حوزه هنری و... است. بکه به این موضوعات توجه بیشتری داشته باشند.
لازم به یادآوری است نمایشگاه "رابطه نقاشی کودکان با نقاشی مدرن"، نقاشی‌های کودکان هنرمندی چون، مریم سرکوبی، آنیتا پرویزی، متین فرجی همراه با ١٥ اثر از استاد گلشن قربانی تا ٢٥ دی ماه در مجتمع هنری مارلیک، گالری ایماژ میزبان علاقمندان است.