سرویس تجسمی هنرآنلاین : حدس می‌زنید به نظر من شگفت انگیز‌ترین و قوی‌ترین پدیده هستی چیست؟ به نظر شما چطور؟ در واقع هیچ اتفاق و موجودی تا به حال نتوانسته است اینقدر مرا به خودش مشغول کند که "زمان" توانسته است. "زمان" چیست؟ در برخورد اول پاسخ این سئوال آسان می‌نماید.
گویا در مقیاس‌های مختلف؛ نگاهی به ساعت و تقویم و تاریخ انگار کافی و قانع کننده باشد. اما هر چه بیشتر تأمل می‌کنیم، پیچیدگی و قدرت آن بیشتر ذهن و جان ما را فرا می‌گیرد. مهندسی امروز توانسته است جلوی جریان بزرگ‌ترین رودخانه‌ها را بگیرد. اما چگونه می‌شود زمان را مهار کرد؟! زمان آیا از نقطه‌ای معین شروع شده است؟ آیا زمان بی‌انتهاست یا به قدر نیاز برای هرآینده مفروضی بازتولید می‌شود؟ صبح، ظهر، عصر، شب و... اسم زمان است یا اسم مکان؟ زمان خطی است یا می‌تواند تکراری و منحی هم باشد؟ چطور در حالی که بخشی از زمین شب است، در جای دیگری میانهٔ روز است؟! چطور در حالی که غرب، دنیای قرن بیست و یکم را تجربه می‌کند، بومیان استرالیا هنوز به اوایل سده‌های میلادی هم نرسیده‌اند؟! زمان را می‌شود در هر نقطهٔ مفروض، به اجزاء مستقل متوالی قبلی و بعدی (مثل فریم‌های ۲۴گانه سینما) تقسیم کرد یا پیوسته است؟ زمان یا لحظه حاضر، می‌تواند مفهومی ملموس داشته باشد؟ درک زمان برای همه یکسان است؟ آیا زمان مخلوقی مستقل است و یا تالی و تابع پدیده‌های دیگری مثل توالی و حرکت است؟ و اگر زمان از جهان خلقت حذف شود؛ وقوع، ترتیب و توالی رویداد‌ها مختل می‌شود؟ می‌شود بدون زمان، حرکت فیزیکی و تاریخی داشت؟ یا تمام این مفاهیم متلاشی می‌شوند؟ زمان همان گردش زمین در مدار خورشید و یا ارتعاشات اتم سزیم ۱۳۳ است؟ حادثه‌ها زمان را می‌سازند یا این زمان است که امکان وقوع حادثه‌ها را فراهم می‌کند؟ زمان فرع است یا اصل؟ گمان نمی‌کنم این سئوالات را هرگز بتوان با پاسخی گویا و قطعی شرح داد. چندان که برخی از فلاسفه آن را چیزی در عالم وهم دانسته‌اند. زمان نیوتنی گره از کار این تردید باز می‌کند یا نظریات گوتفرید لایبنیتس و امانوئل کانت و...؟ به نظرم هیچکدام و اطمینان دارم؛ مراجعه به این آراء نتیجه‌ای جزء سرگردانی و گنگی بیشتر نخواهد داشت.
اعتراف می‌کنم آنچه مرا برای اولین بار به دنیای عکاسی وارد کرد، نه احساسات زیبائی‌شناختی، که غلبه بر همین معنای پیچیده و شگفت انگیز زمان بود. تصور غلبه بر قدرت مافوق حیات بود. احساس طعم پیروزی در جنگ دانائی و نادانی، درک و گیجی بود. انگار که با فشردن دکلانشور می‌شود تمام دانش بشری را در مشت گرفت و به مدعیانش، آرام و قهرمانانه لبخند زد. چرا که شاید بتوان گفت: "عکس" همان واقعه جاودانهٔ زندگی است وقتی زمان به سمت صفر (شما بخوانید حذف) میل می‌کند. آدمیزاد است دیگر، لذت می‌برد اگر جلوی قلدر محل را بگیرد. اگر جلوی طوفان، محکم بایستد. اگر زورش به ثانیه‌ها و سال‌ها برسد.
سعید فلاح فر