سرویس تئاتر هنرآنلاین: بیش از 40 هنرمندان شناخته شده و مطرح تئاتر متولد مهرماه هستند. هنرمندانی که اگرچه تعدادی از آنها از جمله اکبر رادی، احمد آقالو، مرشد ولی‌الله ترابی و رضا کرم‌رضایی امروز در میان ما نیستند ولی بی‌تردید یاد و خاطرشان همیشه در دل و ذهن جامعه تئاتری باقی خواهد ماند.
جامعه تئاتری در این ماه تنها یکی از هنرمندان مطرح خود را از دست داده است. مهین دیهیم بازیگر نامدار و شناخته شده تئاتر، سینما و تلویزیون پس از مدت‌ها رنج بردن از بیماری دیابت در هفتمین روز مهرماه سال 1380 چشم از جهان فروبست. زنده‌یاد دیهیم متولد 1304 در تهران بود و یکی از چهره‌های محبوب و شناخته شده دنیای بازیگری محسوب می‌شد و نقش‌آفرینی‌هایش در تئاترها، فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی مختلف در بیش از 50 دهه حضور مستمر در عرصه هنر هیچ گاه از یادها نخواهد رفت.
اکبر رادی؛ نمایشنامه‌نویسی برای تمام فصول
زنده‌یاد اکبر رادی، نمایشنامه‌نویس برجسته و تاثیرگذار معاصر، 10 مهرماه سال 1318 در یکی از محله‌های غربی رشت (پیرسرا) پا به صحنه زندگی گذاشت.
او از زمره کسانی است که کوله بار چند دهه نمایشنامه‌نویسی ایران را بر دوش می‌کشد و از فرزند سوم خانواده‌ای بازاری و مرفه بود که دو خواهر و سه برادر داشت. کودکی رادی در امنیت، آرامش و رفاه سپری شد. رادی چهار کلاس اول ابتدایی را در دبستان عنصری رشت گذراند و تا حدود یازده سالگی در این شهر زندگی کرد اما در سال 1329 که واپسین شراره‌های جنگ به خاموشی می‌رفت، وضع مالی کساد شد و پدر خانواده، خانه و زندگی و مغازه و هر آنچه داشت را به حراج گذاشت و به طلبکاران پرداخت و با دست خالی به همراه خانواده به تهران کوچ کرد. پدر در اداره دخانیات شغل کم درآمدی یافت و رادی در همان اوان نوجوانی طعم تلخ تنگدستی را چشید. دو سال آخر ابتدایی را در دبستان صائب تهران خواند و دوره متوسطه را در دبیرستان رازی به اتمام رساند. البته یکبار در سال سوم متوسطه با سه تجدید، مردود شد و در همان سال‌ها بود که با آثار صادق هدایت آشنا شد و شروع به داستان نویسی کرد.
رادی در سال 1335 اولین داستانش با عنوان "موش مرده" را در روزنامه کیهان به چاپ رساند. در همان سال داستان بلندی به نام "مسخره" را نوشت که البته منتشر نشد. "افسانه دریا" داستان دیگری از اوست که در سال بعد نگارش یافت و به سرنوشت "مسخره" دچار شد. پیش‌نویس اولین نمایشنامه جدی رادی "روزنه آبی" در همین سال نوشته شد که در سال 1341 به چاپ رسید. پیش از "روزنه آبی" او نخستین نمایشنامه‌اش را با عنوان "از دست رفته" قلم زد که خود آن را خام می‌انگارد. در سال 1338 "باران" اولین داستان برجسته او برنده جایزه اول مسابقه داستان نویسی مجله اطلاعات شد. در همین سال در کنکور پزشکی موفق شد اما سال بعد در رشته علوم اجتماعی پذیرفته شد و همزمان مجموعه داستان‌هایش با عنوان "جاده" را در مجله اطلاعات جوانان و نیز "کوچه" را در ماهنامه سخن به چاپ رساند.
پس از چاپ "جاده" در سال 1349 داستان نویسی را رها می‌کند و در مسیر شکوفایی حقیقی گام برمی‌دارد. بدین ترتیب با شاملو آشنا شد که او را به شاهین سرکیسیان معرفی کرد. در سال 1340 دوره یک ساله تربیت معلم را گذراند و با حکم رسمی وزارت خانه معلم شد. سال بعد کارش را با تدریس در کلاس سوم دبستان بامشاد و ششم دبستان شهرام در جنوب تهران آغاز کرد. در همین سال به عضویت گروه ادبی "طرفه" درآمد. در همین سال بود که با جلال آل‌احمد در دفتر "کتاب ماه" آشنا شد و جلال چاپ "روزنه آبی" را مشروط به اصلاحاتی کرد که از سوی رادی مقبول نبود و در نتیجه این نمایشنامه در "کتاب ماه" چاپ نشد، "روزنه آبی" شکاف عقیدتی بین دو نسل قدیم و جدید را بیان می‌کند و از تاریخ چاپ این اثر، رادی به عنوان نمایشنامه‌نویس مطرح شد و این تولدی دوباره در عرصه نمایشنامه‌نویسی گیلان بود که حکایت "پیله آقا" بازاری خشکی است که از ثروت مناسبی برخوردار است و با بزرگان شهر، رفت و آمدی دارد و باقی داستان او با اعضای خانواده‌اش است.
رادی در سال 1343 از کارشناسی علوم اجتماعی دانشگاه تهران به کارشناسی ارشد آن ارتقا می‌یابد. او نمایشنامه "افول" را در همین سال منتشر می‌کند. او در آستانه فارغ‌التحصیلی از مقطع کارشناسی ارشد انصراف داد. در سی‌ام تیرماه 1344 با حمیده عنقا از خانواده عارفان اویسی و از نوادگان مولانا ابوالفضل عنقا (پیر اویس) ازدواج کرد.
اکبر رادی با سابقه سی‌ودو سال تدریس در رشته ادبیات سال چهارم دبیرستان، ادبیات نمایشی انستیتو مربیان امور هنری، نمایشنامه‌نویسی مقطع کارشناسی دانشگاه تهران و نمایشنامه‌نویسی کارشناسی ارشد دانشگاه هنر، در سال 1373 از تدریس بازنشسته شد.
آثار رادی از مردم و برای مردم می‌نویسد. قلم او سرشار از جوهر درد مردمی است که نفس می‌کشند و حقیقت دارند. سبک رئالیستی او برگرفته از مشاهدات عینی اوست و هیچ‌یک از شخصیت‌ها او واقعی نیستند. شخصیت‌های داستان‌های او آمیزه‌ای از واقعیت و خلاقیت او هستند و قدرت و اعتبار رادی در آفرینش و خلق شخصیت‌های آثارش است.
زنده‌یاد اکبر رادی در حالی در 5 دی ماه سال 1385 چشم از جهان فروبست که در طول حیات خود بیش از 35 نمایشنامه به رشته تحریر درآورد. نمایشنامه‌های"ملودی شهر بارانی"، "آهنگ‌های شکلاتی"، "هملت با سالاد فصل"، "شب روی سنگفرش خیس"، "لبخند باشکوه آقای گیل"، "ارثیه ایرانی"، "آهسته با گل سرخ"، "آمیز قلمدون"، "تانگوی تخم مرغ داغ" و... از جمله نمایشنامه‌های زنده‌یاد رادی هستند.
هما روستا؛ از رومانی تا دانشکده هنرهای دراماتیک و ازدواج با حمید سمندریان
جهارم مهرماه سال 1325 هما روستا مترجم و بازیگر برجسته و نام آشنای تئاتر، سینما و تلویزیون در تهران چشم به جهان گشود.
پدر هما روستا (رضا روستا) از رهبران وقت حزب توده ایران بود و چندی پس از تولد هما، با خانواده به اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مهاجرت کرد. هما روستا که فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای دراماتیک بخارست در مقطع فوق‌لیسانس است، درباره دوران کودی‌اش و علاقه‌اش به تئاتر می‌گوید: "از کودکی و دوران مدرسه علاقه زیادی به تئاتر داشتم. من در مسکو تحصیل کردم؛ تئاتر در آن کشور خیلی پیشرفته بود و در واقع من با تئاتر بزرگ شدم چون در مدرسه این هنر خیلی جدی دنبال می‌شد. ما را به تئاترهای مخصوص کودکان می‌بردند. مرتب تئاتر اجرا می‌کردیم. برای ساعت‌های فوق برنامه رشته‌های مختلف داشتیم و من تئاتر را انتخاب کرده بودم و کم کم دنیای نمایش از بازی‌های کودکانه و ادا درآوردن مقابل آینه با کفش‌ها و لباس‌های مادر، تبدیل شد به یک خواسته درونی و انتخابی برای آینده اما پدرم مثل خیلی‌های دیگر، مخالف بود و دوست داشت من پزشک یا مهندس بشوم و بعد هم می‌گفت، می‌توانی در کنار اینها به تئاتر هم برسی. دو سال را به همین دلیل از دست دادم. به اصرار پدرم رفتم دانشگاه و یک سالی داروسازی خواندم و بعد باز هم با توصیه پدرم رشته شیمی آلی را انتخاب کردم. با وجود اینکه درسم خیلی هم خوب بود و نمره‌های خیلی خوبی می‌گرفتم و استادهایم خیلی راضی بودند اما خودم حال خوبی نداشتم، عشق نمی‌ورزیدم و خسته‌ام می‌کرد."
اولین حضور او در سینما با فیلم "دیوار شیشه‌ای" به کارگردانی ساموئل خاچیکیان در سال ۱۳۵۰ رقم خورد. در ۱۳۵۱ هما روستا که در دانشکده هنرهای دراماتیک مشغول تدریس بود، نمایش "باغ وحش شیشه‌ای" تنسی ویلیامز را با بازی دانشجویان آن دانشکده کارگردانی کرد.
او درباره آشنایی‌اش و ازدواج با حید سمندریان می‌گوید: "آقای شنگله و سمندریان به دیدن نمایش "باغ وحش شیشه‌ای" ما آمدند. آن موقع آقای سمندریان همسر من نبود. بعد از دیدن تئاتر از کارم تعریف کرد و حتی گفت بهتر و ظریف‌تر از من کار کردی. حالا نمی‌دانم یقه‌اش گیر کرده بود یا اینکه واقعا از نمایش خوشش آمده بود...... در این موضوع که دانشجوها خیلی دوست دارند با استادشان ازدواج کنند تردیدی نیست، به همین خاطر در آن دوران سایر بچه‌ها دوست داشتند کاری بکنند که من و حمید با هم ازدواج کنیم، برای همین پیش من همیشه تعریف او را می‌کردند و می‌گفتند استاد بهترین مرد دنیاست، خوش تیپ و مهربان و اصلا حرف ندارد و جلوی سمندریان هم تبلیغ مرا می‌کردند. این تعریف‌ها باعث شد که همدیگر را ببینیم و نسبت به هم کنجکاو شویم ولی هنوز به فکر ازدواج نبودیم. به هر حال من و ایشان در جشنواره‌ای در شیراز با هم آشناتر شدیم اما محدودیت خانوادگی نمی‌گذاشت خیلی راحت با هم رفت و آمد داشته باشیم. من حتما باید سر یک ساعتی خانه بودم و مادرم خیلی سخت‌گیری می‌کرد و نگرانم بود. هنوز آن موقع‌ها به او، آقای سمندریان می‌گفتم؛ پس خواستم که به دلیل این مشکلات ارتباط‌مان را قطع کنیم. سمندریان دو سه روزی فکر کرد و بعد برای خواستگاری پیش مامانم آمد اما سپرد که ماجرای ازدواجمان را به کسی نگویم. خلاصه ازدواج کردیم."
هما روستا در سال ۱۳۶۵ در فیلم "گزارش یک قتل" به کارگردانی محمدعلی نجفی ایفای نقش نمود. در سال ۱۳۶۶ در فیلم "پرنده کوچک خوشبختی" پوران درخشنده بازی کرد و نامزد دریافت لوح زرین بهترین بازیگر نقش اول زن از ششمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در همان سال گردید. در ۱۳۶۸ در فیلم "تمام وسوسه‌های زمین" به کارگردانی حمید سمندریان ظاهر شد و نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن از هشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر گردید. در ۱۳۶۹، جایزه بهترین بازیگر زن را از جشنواره فرهنگی و هنری روستا به خاطر بازی در فیلم "ملک خاتون" به کارگردانی حسن محمدزاده دریافت نمود.
هما روستا دهه ۷۰ را با بازی در فیلم "مسافران" بهرام بیضایی آغاز نمود و در ۱۳۷۱ در فیلم به یاد ماندنی "از کرخه تا راین" ابراهیم حاتمی‌کیا به ایفای نقش پرداخت و بار دیگر نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن از یازدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر گردید. در ۱۳۷۴ به خاطر بازی در تله‌تئاتر "شعبده باز" جایزه بهترین بازیگر را از جشنواره سیما کسب نمود.
در ۱۳۸۰ در مجموعه "خاک سرخ" به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا بازی کرد. در ۱۳۸۳ نمایش "زمستان"، نوشته امید سهرابی را به روی صحنه برد و در ۱۳۸۴ نیز نمایش "سانتاکروز" ماکس فریش را با ترجمه‌ای از خودش کارگردانی کرد. دیگر نمایش او "آنتیگون در نیویورک" نام دارد که در ۱۳۸۶ آنرا بر روی صحنه برد.
احمد آقالو؛ بازیگری با صدایی ماندگار
احمد آقالو در 9 مهرماه سال ۱۳۲۸ در قزوین به‌دنیا آمد. او که دانش‌آموختگان تئاتر در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران بود با بازی در فیلم "دادشاه" در ۱۳۶۲ به عنوان بازیگر به سینما وارد شد. یکی از به یادماندنی‌ترین نقش‌های آقالو، بازی در نقش کاتب در مجموعه تلویزیونی "سلطان و شبان" به کارگردانی داریوش فرهنگ بود. آقالو در دوبلاژ، رادیو، بازی در تئاتر و مجموعه‌های مختلف تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی فعالیت داشت. صدای گرم و دلنشین او از پویانمایی گرفته تا دوبله انواع برنامه‌ها و مجموعه‌ها، یکی از برتری‌های این هنرمند بود.
او هنرمند سرشناس تئاتر و رادیو بود و در چند فیلم سینمایی و مجموعه تلویزیونی هم بازی کرد. دو بار نامزد جایزه جشنواره بین‌الملی فجر شد. یک بار در سال ۱۳۸۱ به‌عنوان نقش اول مرد در "گاهی به آسمان نگاه کن" و "یک بار هم" در سال ۱۳۶۸ به عنوان نقش دوم مرد در "تمام وسوسه‌های زمین".
آخرین فیلم سینمایی‌اش "پاداش" بود که در سال ۱۳۸۷ بازی کرد. او در سحرگاه ۳ آذر ماه سال ۱۳۸۷ در سن ۵۹ سالگی بر اثر بیماری سرطان مغز استخوان در منزل خود درگذشت.
دیگر هنرمندان مهر ماهی‌های تئاتر
ولی‌الله ترابی 1315 نقال، حمید جبلی 1337 بازیگر و کارگردان، مهدی ثانی 1324 بازیگر و کارگردان، مسعود موسوی 1337 منتقد و کارگردان، غلام اورازانی 1335 بازیگر و کارگردان، حسین اقبالیان 1339 کارگردان، محمدعلی پیر سبزی 1349 کارگردان، امیرحسین نوروزی 1349 کارگردان، کوروش زارعی 1350 بازیگر و کارگردان، علی دانش 1350 بازیگر، علی سلطانی 1353 پژوهشگر، لیلا خرمایی‌پور 1358 بازیگر، سیامک احصایی 1336 طراح صحنه و لباس، محسن سلیمانی فارسی 1348 نمایشنامه‌نویس، بازیگر و کارگردان، علی نرگس‌نژاد 1359 کارگردان، فردوس کاویانی 1320 بازیگر، سعید کشن فلاح 1335 کارگردان، حسن دادشکر 1326 کارگردان و بازیگر، آزاده پورمختار 1333 کارگردان و طراح عروسک، خسرو پایاب 1322 نمایشنمه‌نویس و کارگردان، داریوش مودبیان 1338 کارگردان و مترجم، تصرت الله سپهر 1343 نمایشنامه‌نویس، تولد رضا کرم رضایی 1316 مترجم، بازیگر نمایشنامه‌نویس و کارگردان، ایرج محرمی 1355 گارگردان، ناصر عرفانیان 1339 عکاس، جمشید شاه محمدی 1316 بازیگر، صفر روحی نامقی 1332 بازیگر، افشین هاشمی 1354 بازیگر و کارگردان، کاظم بلوچی 1335 بازیگر و کارگردان، حسین راضی 1323 بازیگر، شهریار تیمورپور 1335 چهره‌پرداز، ماندانا کریمی 1347 کارگردان، انوشیروان ارجمند 1320 بازیگر و کارگردان، ناصح کامکاری 1342 کارگردان، چیستا یثربی 1347 نمایشنامه‌نویس، حمیدرضا افشار 1334 مترجم و کارگردان، حسین محب اهری 1335 کارگردان و بازیگر و صدیقه شریف‌پور 1326 نویسنده و منتقد از دیگر هنرمندان تئاتری متولد مهرماه هستند.
انتهای پیام/