سرویس تئاتر هنرآنلاین: نمایشنامه "مصاحبه" را محمد رحمانیان در سال 1373 نوشت و سال 1376 در جشنواره تئاتر فجر اجرا کرد و دو سال بعد توانست آن را به اجرای عمومی درآورد.

نگارنده این سطور آن اجرا را ندیده، اما از شنیده‌ها می‌شود اینطور نتیجه گرفت که اجرای کم‌نظیری با بازی مهتاب نصیرپور و حبیب رضایی از یک متن دراماتیک تحسین شده روی صحنه رفته است.

بعد از گذشت حدود 15 سال از آن اجرا، افشین هاشمی "مصاحبه" را با بازی خودش و عاطفه نوری از اویل تیرماه در تماشاخانه استاد مشایخی (تئاتر مان) روی صحنه آورده است. به بهانه اجرای نمایش "مصاحبه" با افشین هاشمی و عاطفه نوری گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:

این نمایش را چند بار در آمریکا اجرا کردید؟

افشین هاشمی: یک اجرا از این نمایش در دانشگاه استنفورد به زبان انگلیسی روی صحنه رفت و به زودی چند اجرای دیگر هم در آمریکا خواهیم داشت.

این اجرا چه بازخوردی در میان مخاطبان داشت؟

هاشمی: این نمایشنامه یک بار به زبان فارسی در همان منطقه توسط آقای حمید احیا اجرا شده بود. آن اجرا هم با استقبال مواجه شده بود. در اجرای ما هم مخاطبان فرنگی بودند و هم ایرانی. به نظرم آن‌ها هم ارتباط خوبی با اجرا داشتند؛ مخصوصا که آن‌ها بیشتر از طریق سینما با بازیگری ما آشنا بودند ـ اگر فیلمی از سینمای ایران دیده باشند ـ اما این‌جا ما ارتباط زنده آن‌ها با نمایش‌مان را دریافت می‌کردیم.

شما اجرای محمد رحمانیان را از نمایشنامه خودش دیده بودید؟

هاشمی: بله، دیدم.

به عنوان یک کارگردان که این متن را دوباره اجرا می‌کنید، خودتان چه نظری درباره‌اش دارید؟

هاشمی: نویسندگانی که خودشان کارگردان آثارشان هستند، حین نوشتن، تصوری تقریبی از اجرای‌شان دارند. اما بیرون از آن دنیا، باید روابط را کشف و جستجو کرد. نتیجه‌ این کاوش در آمیختگی با دیدگاه کارگردان، می‌تواند به تفاوت در اجرای دو کارگردان بیانجامد. متن خیلی اجازه تحرک یا جابه‌جایی روی صحنه نمی‌دهد در نتیجه در قیاس اجرای ما و اجرای آقای رحمانیان، جدای از بعضی جزییات در کارگردانی، تفاوت در بازی‌هاست که کاملا مشهود است.

ظاهرا تصاویری که از انقلاب الجزایر پخش می‌شود مربوط به اجرای شما است و در اجرای آقای رحمانیان نبوده است.

هاشمی: ما دو بازیگر هستیم و باید برای جابجایی فرصتی می‌داشتیم. ایده‌ی تصاویر از اینجا آمد؛ تصاویری از انقلاب الجزایر که می‌تواند مربوط به هر انقلابی در هر جای جهان باشد، اما این ایده در این حد باقی نمی‌ماند. خود تصاویر هم در پایان، کارکردی همسو با معنای نمایش می‌یابند.

اولین شب اجرای شما به خبرنگاران و البته همراه با مخاطبان دیگر اختصاص داشت، از اولین شب اجرا راضی بودید؟

هاشمی: اجرای اول خوبی بود.

چرا از اولین شب اجرا نباید خیلی انتظار داشت؟

هاشمی: من چنین چیزی نگفتم، اما به هر حال چیزهایی هست که مربوط به بخش فنی تئاتر است. تمرینات ما در خانه بود و تنها برای دو یا سه بار زیر نور و با دکور تمرین کردیم آن هم در شرایطی که پیش از ما یک نمایش در همین سالن اجرا دارد که ما تا شب اجرا درگیر چگونگی جمع‌آوری این دکورها بودیم. یا چیزهای دیگری مثلِ تهویه‌ سالن، پروجکشن و... چیزهایی که به جوهر نمایش ربط ندارد ولی به هم ریختن‌شان یعنی مخدوش شدن جوهر اصلی نمایش. و البته در تئاتر هر شبی به هر حال تمرین شب بعد است.

ظاهرا شما همزمان اجرای دیگری هم در همین سالن دارید.

هاشمی: بله. قبل از "مصاحبه"، نمایش "و آنک انسان..." را اجرا می‌کنم که نوشته و کار محمد رضایی‌راد است.

خانم نوری در "مصاحبه" شما نقش بسزایی در رسیدن به متن ایفا می‌کنید، در ابتدا درباره اجرای این نمایش در آمریکا و تک اجرایی که با برگردان شما به انگلیسی روی صحنه رفت بگویید.

عاطفه نوری: من در آمریکا سه نمایش بازی کردم، قرار بود قبل از سفرمان "مصاحبه" را در ایران اجرا کنیم ولی امکانش فراهم نشد. درنتیجه من ترجمه نمایشنامه را برای اجرا به زبان انگلیسی آغاز کردم و پس از یک ماه تمرین آن را در دانشگاه استنفورد اجرا کردیم.

با توجه به تسلط کامل شما به زبان انگلیسی، از تفاوت اجرا به زبان فارسی و زبانی دیگر بگویید.

نوری: این موضوع اصلا ربطی به میزانِ تسلط ندارد؛ عواطف واژه‌ها و جملات است که باید در زبان تازه عمق خودشان را نشان دهند. بابا و Father یک معنی دارد، اما احساس اجرای‌شان زمین تا آسمان فرق می‌کند. شاید به خاطر اینکه من بر واژه‌های زبان مادری‌ام فقط تسلط ندارم، 30 سال است با آنها خو گرفته‌ام و در ترکیبی از خودآگاه و ناخودآگاه، موجی را که باید، در درونت ایجاد می‌کنند. اما استقبالِ مخاطبان در همه‌ نمایش‌هایی که داشتم خیلی خوب بود و به گمانم آن‌ها از رویارویی با ادبیات نمایشیِ ما و تآترهای‌مان شگفت‌زده شدند.

با توجه به اینکه حدود 20 سال قبل اجرای موفق دیگری از این کار با بازی مهتاب نصیرپور و حبیب رضایی روی صحنه رفت، شما چطور به یک بازی شخصی از نقش‌تان رسیدید؟

نوری: در اینکه آن اجرا، اجرای درخشانی بوده جای هیچ تردیدی نیست؛ موضوع این است که متن آنقدر خوب است که می‌شود با رویکردهای مختلفی با آن مواجه شد. اگر شما هم یک بار متن را بدون تصویری از ما یا گروه دیگری بخوانید، شما هم به تصویر دیگری می‌رسید. می‌شود متن را از خلال پرسش و پاسخ‌ها گره‌گشایی کرد، و نشانه‌هایی را دریافت که با یکبار خواندن درکش میسر نیست.

شما آن اجرا را دیده‌اید؟ بازی خانم نصیرپور چه تاثیری روی شما داشت؟

نوری: خانم نصیرپور استاد مسلم در تئاتر است اما رویکرد افشین هاشمی با رویکرد آقای رحمانیان بسیار متفاوت بود در نتیجه می‌توانم بگویم بازی‌ها هم کاملا متفاوت است.

انتهای پیام/

فرین روحانیان