سرویس معماری هنرآنلاین: هرچند شاهرخ، پسر دوستدار علم و ادب و هنر تیمور گورکانی، هرات را پایتخت خود کرده و آن شهر را مرکز هنرمندان و دانشمندان ساخت، اما شهرهای دیگر ایران نیز از حکومت این پادشاه بی نصیب نماندند.
مسجد امیرچخماق که در تاریخ‌های یزد به نام مسجد جامع نو و یا مسجد دهوک نیز خوانده شده است در دوره تیموری به همت امیرجلال‌الدین چخماق شامی حاکم یزد از امراء و سرداران و مقرب درگاه شاهرخ و همسرش ستی فاطمه خاتون احداث شده است.
این مسجد که پس از مسجد جامع یزد از حیث زیبایی و اعتبار بعد از مسجد جامع این شهر قرار دارد، بخشی است از مجموعه امیر چخماق که یکی از شاخص‌ترین مجموعه‌های تاریخی شهر یزد محسوب می‌شود و تقریباً در وسط بافت قدیمی شهر واقع شده است. این مجموعه با ارزش شامل مسجد، تکیه، بقعه ستی فاطمه، بازارچه حاجی قنبر، آب انبار ستی فاطمه، نخل و آب انبار تکیه امیر چخماق است.
این مسجد در ضلع جنوبی میدان امیرچخماق قرار دارد و در کریاس (ساختمان جلوی درب وروردی) مسجد که به میدان باز می‌شود، سنگی نصب گردیده که بر آن متن وقفنامه‌ای به خط نسخ نوشته شده است.
از زیبایی‌های این بنا می‌توان به شبکه‌هایی ظریف از کاشی‌های معرق در پنجره‌ها اشاره کرد. علاوه بر این‌ها، دور خارجی گنبد و بر کمربند آن عبارت «السلطان ظل الله....» به کوفی بنایی تکرار شده است. محراب صحنه اصلی از کاشی معرق است با ساختمانی مقرنسکاری و در وسط آن سنگ مرمر. سر در شرقی مسجد دارای کتیبه‌هایی از کاشی معرق به خط ثلث محمد الحکیم است و گنبد خمیده و ترک‌دار آن با کاشی سبز رنگ کاشی شده و پیرامون آن نیز کتیبه‌ای به خط کوفی قرار دارد.
در زمان فتحعلی شاه قاجار حاجی حسین عطار قسمتی بر شبستان مسجد افزود و قسمت‌هایی از مسجد را نیز تعمیر کرده است.
بانیان در شمال مسجد، میدانی ایجاد کردند که هم اکنون پابرجاست و مرکز شهر یزد است. در زمان شاه عباس برخی از این آثار احیاء شده، از جمله چهار سوقی بر روی کاروانسرا ساخته شده است. اوایل قرن سیزدهم هجری میدان جلوی مسجد و سردر بازار تبدیل به حسینیه شده است.
با ایستادن بر بالای مناره‌ها و یا حتی طبقه سوم امیرچخماق، کل بافت تاریخی یزد قابل مشاهده است و از فراز این بنا، بادگیرها و پشت‌بام‌های گنبدی، ساباط¬ها، دیوارهای خشت و گلی، گنبد مساجد و امامزاده‌ها و حتی مسجد جامع یزد نیز به خوبی پیداست.
مسجد امیرچخماق که قدمت آن به قرن نهم هجری باز می‌گردد در سال 1341 هجری شمسی و با شماره 247 و تکیه امیر چخماق در سال 1330 با شماره مستقل 383 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدند همچنین این بناها و دیگر الحاقات به عنوان مجموعه امیرچخماق نیز با شماره 2416 به ثبت ملی رسیده است.
انتهای پیام/