به گزارش خبرنگار مد و لباس هنرآنلاین، این نشست با حضور مهلا زمانی، طراح و سردبیر نشریه لوتوس، معصومه فهیم نیا، طراح و سردبیر نشریه پیچا، جواد حسینی نصر سردبیر نشریه مکث و شریف رضوی مدیر موسسه بهپوشی و نماینده نشریه اشراق در خبرگزاری هنر ایران برگزار شد.
کمبود خبرنگار تخصصی مد در ایران
هنرآنلاین: هنوز به صورت مشخص چارچوب نشریات مد و لباس در ایران شکل نگرفته است به نحوی که نشریات حوزه خیاطی با مد و لباس هر دو در یک راستا حرکت می‌کنند. این در حالی است که نشریات مد در تمام دنیا دارای طبقه بندی تخصصی هستند که آن‌ها را از عرصه خیاطی جدا می‌کند. به نظر شما عمده‌ترین تفاوت یک نشریه خیاطی با مد در چیست؟
رضوی: صنعت مد دو بال اصلی دارد. تولیدکننده و طراح در کناررسانه‌ها دو بعد این بخش هستند. همه می‌دانیم که تا چند سال پیش شرایط قانونی و اجتماعی این حیطه وجود نداشت اما خوشبختانه این بخش در حال شکل گیری است. بحث تامین محتوا یکی از عمده مسائل در حوزه رسانه است که باید به آن پرداخت. اما نیروی متخصص روزنامه نگاری مد در ایران بسیار کم است و به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد. تفاوت اصلی درباره نشریات این بخش بحث مخاطب است زیرا مخاطب نشریات خیاطی با مد متفاوت است. یعنی مجلات خیاطی بحث‌های عرصه دوخت را دنبال می‌کنند و مخاطبان تخصصی خود را دارند اما یک مجله مد مخاطبان گسترده تری دارد. در حالت عادی عموم مردم اخبار این حوزه را دنبال می‌کنند و حتی مصرف کنندگان نیز به آن علاقمند هستند اما هنوز در ایران این عرصه شکل نگرفته است. بحث‌های نشریات در ایران را عموما متخصصان این بخش دنبال می‌کنند و برای عموم مردم چندان جذابیت را ندارد. فشن ترنت یا جریان مد در حیطه‌های مختلفی نظیر: زنان، مردان، کودکان و صنعت جانبی مد مطرح می‌شود و نیاز اطلاعاتی جامعه مخاطب را برآورده می‌کند. دلیل کار نشدن در این عرصه مختلف است اما یکی از عمده دلایل آن عدم تعریف مد نویسی در ایران است. یعنی هنوز مد نویسی مانند کشورهای دیگر در ایران تعریف نشده است و خود مد به عنوان یک پدیده اجتماعی - فرهنگی تعریف جامعی پیدا نکرده است. این در حالی است که متخصصان نیز در این حیطه کار نمی‌کنند. باید متخصصانی باشند تا مثلا: روال مد جاری را شناسایی و تحلیل کنند یا انتقادات لازم را به لباس‌های جاری داشته باشند؟ یعنی از این طریق بتوان نمونه‌های ترکیبی ارائه داد یا روال مد آینده را پیش بینی کرد. اما تعداد این افراد بسیار انگشت شمار است. به طور حتم روی بحث مد و جریان ترنت یا همان شکل عامه مد در ایران کار نشده است. برخی از مجلات در این زمینه مطالبی را ارائه می‌کنند که بیشتر ترجمه است. یعنی مواردی مانند: رنگ سال، مد فصل و... ترجمه است و مربوط به شرایط داخلی کشور نیست.
فهیم نیا : واقعیت این است که در این مدت زمان کم که مساله مد به عنوان یک باور و نیاز دیده می‌شود جامعه پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته است یعنی انگار یک انرژی پتانسیلی در سطح کشور آزاد شد. در شرایط حاضر نیاز و محیط عرضه و تقاضا به شدت با هم همراه است. به نحوی که هم مردم می‌خواهند بدانند و هم مسئولین می‌خواهند این آگاهی ارائه شود. نکته مهم این است که اطلاعات این عرصه تا زمانی که درخواست و مکتوب نشود معتبر نیست و حالا ما از متخصصین می‌خواهیم که وارد این حوزه شوند. در صورت ورود متخصصان، بعد از یکسال شاید در کشاکش اصطحکاک این اندیشه‌ها و مسائل به مسیر خوبی در صورت نبود موانع برسیم. برای رسیدن به چنین مسیری از نظر من باید سه مورد را پیگیری کرد. اینکه در گذشته چه بودیم؟ الان چه هستیم و چه باید باشیم و در آینده چگونه باید باشیم؟ مهم‌ترین محورهای این بخش است. اینکه چه بودیم بسیار مهم است و اصل فراموش شده‌ای است که مشکلات امروز را رقم زده است. وقتی شلوار بلوچ ایرانی در ایتالیا به عنوان مد غربی مطرح می‌شود بسیار تاسف برانگیز است. به همین خاطر باید ابتدا یک اصل را پیدا کنیم و سپس به تحلیل آن بپردازیم. یعنی باید بدانیم معیار سنجش ما چیست؟ اگر تحلیل می‌کنیم که لباسی زیباست باید چارچوب زیبا‌شناسی و منطق آن زیبایی را بدانیم. یعنی به دنبال چه هستیم؟ در کشوری مانند انگلیس مثلا: برای عروسی ملکه یک چارچوب مشخص وجود دارد یعنی نوع پوشش یک قالب دارد و نمی‌توان در کلیت طرح دخالت کرد. باید اساسا متوجه باشیم برای چه لباس می‌پوشیم و اهداف ما چیست؟ و چه اتفاقاتی پشت این ماجرا وجود دارد. پرچم ما که امروز بر تن ما است به دنیا چه می‌گوید؟ الان زمان آن نیست که با نظر یک برشکار زیرپله‌ای مد را تعیین کنیم. البته بخشی از جوابگویی به این سوالات وظیفه نشریات است. به شخصه تلاش بسیاری کرده‌ام و سعی کردم در نشریه پیچا به مسائل علمی بپردازم اما بسیاری از افراد معتقدند که این نشریه خریدار ندارد و تنها دانشجویان برای تحقیق به آن مراجعه می‌کنند البته تا حدودی حق با ایشان بود. متاسفانه وقتی در فضای اینترنت لباس ایرانی را جستجو می‌کنیم، تنها یک خانم عشایر یا یک تی شرت سفید دیده می‌شود که با این تنوع پوشش جای تاسف دارد. واقعیت این است که برخی از مجوز‌ها و مواردی مانند آن دست و پاگیر نشریات می‌شود. شدیدا با این در حالی است که مردم ما هنوز نشریات مد را با بوردا اشتباه می‌گیرند. باید بر این روند نظر درست داشته باشیم. باید سعی کنیم به این سوالات در شکل عملی جواب بدهیم و هدف خودمان را این قرار بدهیم که سطح اطلاعات عمومی مردم را افزایش بدهیم.
حسینی نصر: واقعیت این است که در کشوری مانند: ایالات متحده آمریکا ۶ هزار عنوان مجله منتشر می‌شود. در این میزان مجله مد نوجوان نیز به دسته‌های دختر و پسر تقسیم می‌شود اما در ایران برای تعریف یک مجله نمی‌توان شاخه تخصصی را تعیین کرد. زیرا این تقسیم بندی باعث می‌شود که مخاطب اندک خود را نیز از دست بدهیم. یعنی اگر نشریه مد ما مطالب مربوط به مد، حوزه لوکس، اطلاعات عمومی، علمی و... داشته باشد شاید دو هزار مخاطب را جذب کند. البته این مشکل تنها مختص نشریات مد نیست و تماما ساختار رسانه در ایران مشکل دارد. ما در ایران عناوین قابل توجهی داریم مثلا ۳۶ روزنامه روزانه و چند صد عنوان مجله به صورت ماهانه منتشر می‌شود اما به صورت ساختاری ماهیت رسانه در ایران مشکل دارد. در بخش دولتی دغدغه بازگشت هزینه‌ها و مسائلی از این دست نیست اما وقتی در بخش خصوصی قرار است یک نشریه به شکل مکتوب راه اندازی کند این دغدغه‌ها بسیار پررنگ می‌شود. یعنی من فعال این حوزه می‌بینم که ۷۰ درصد هزینه را باید صرف چاپ کنم. واقعیت این است که صنعت مد و برندسازی هنوز در ایران شکل نگرفته که بتوان حمایت مالی از آن دریافت کرد. چند دهه است که مد وارد ایران شده اما هنوز صنعتی نشده است. مد صنعت وارداتی است که هنوز هیچ تعریفی نشده است. در این میان نه صنعت به رسانه احساس نیاز دارد و نه رسانه به صنعت نگاه می‌کند. فهیم نیا: حق با شماست. متاسفانه این نیاز شناخته شده نیست. البته یکی از اهداف مهم رسانه تشخیص، تعریف، توجیه، تغذیه و نقد این عرصه است.
حسینی نصر: از آنجایی که این صنعت هنوز نوعی زیرزمین و مخفی مانده این مشکلات طبیعی است. این در حالی است که ما به عنوان رسانه در حال تلاش هستیم تا مد رسما در جامعه نمود پیدا کند. به شخصه از برگزاری شو زنده لباس بعد از مدت‌ها بسیار خوشحال شدم زیرا این حرکت را یک قدم مثبت می‌دانم که به دیده شدن این صنعت کمک می‌کند. زیرا بعد از دیده شدن این بخش گسترش می‌یابد.
هنرآنلاین: همانطور که در صحبت‌ها ذکر شد شاید بازاریابی یکی از عمده دلایل صنعتی نشدن مد و عدم مطرح شدن طراحان باشد، آیا ناشناخته ماندن نشریات مد نیز به دلیل عدم مخاطب‌شناسی فعالان این عرصه و روزنامه نگاری آن نیست؟ یعنی به نوعی ما روزنامه نگار‌ها هم مخاطب‌شناسی نداریم؟
حسینی نصر: تا حدودی همینطور است. یعنی ما خبرنگار تخصصی را برای این حوزه تربیت نکرده‌ایم. بعد از خبرنگار حوزه‌های دیگر خواسته‌ایم که با ما کار کند. خود من سال ۹۱ در یک مجله ساختمانی سردبیر بودم اما سال ۹۲ به یک نشریه مد دعوت شدم و شاید سال ۹۳ در یک بخش متفاوت باشم. یعنی متاسفانه ثبات کاری در حوزه مطبوعات ایران وجود ندارد. به همین خاطر حوزه‌ها تخصصی نیست ضمن اینه آموزشی وجود ندارد. چه اشکالی دارد اگر برای رشد این عرصه در کنار تربیت طراح و برنامه‌های اینچنینی از یک روزنامه نگار معروف مد دعوت کنیم تا یک کارگاه ده روزه بگذارد و آموزش بدهد. تا در این حوزه علمی کار کنیم نه اینکه با آزمون و خطا پیش برویم. فهیم نیا: این پیشنهاد بسیار خوب است و من هم می‌خواهم این گفته به صورت یک درخواست از سوی ما مطرح شود. زیرا بسیاری از ژورنالیست‌ها تخصص کافی ندارند و باید از طریق آموزش به توانایی لازم دست پیدا کنند.
هنرآنلاین: در کشورهایی که از آن نام بردید، صنعت مد یک شکل کامل از فرهنگسازی و درآمدزایی اقتصادی پیدا کرده است. به نحوی که یک طراح یا مانکن به اندازه سوپراستارهای سینمایی مطرح است. این در حالی است که ما هنوز صنعت مدی نداریم و صد البته چهره‌های شاخص در این بخش شناخته شده نیستند. چطور می‌توان در شرایطی که یک خبر کوتاه سینمایی تقاضای بیشتری دارد، صرفا روی آموزش خبرنگاری تکیه کرد؟ آیا همه چیز بر پایه تخصص شکل می‌گیرد؟
فهیم نیا: مشکل همه فعالان این عرصه یکسان است یعنی ما مطلب ارائه می‌کنیم اما مخاطب نداریم. در این حالت باید مانند یک مادر دارو را در قالب یک غذای خوشمزه به خورد جامعه داد. یعنی ارائه آگاهی در قالب محتوای جذاب وظیفه ماست. در قرن نهم مردان ایرانی لباسی داشتند که لبه‌های آن از سمت چپ روی سمت راست قرار می‌گرفت. صد سال طول می‌کشد تا این لبه‌ها ده سانت عقب بیاید و دویست سال طول می‌کشد تا لباس به شکل زمان قاجار شود و دکمه‌ها وسط بسته شود. امروز اگر هنرپیشه‌های ما کمی روسری خود را جا به جا کنند لباس جامعه صبح تغییر می‌کند. وقتی ما یک چنین پتانسیلی را می‌شناسیم باید از آن‌ها بخواهیم که مد ما را ارائه کنند. ما باید از این جذابیت‌ها استفاده کنیم نه اینکه در سایه باشیم. این ضعف انتخاب نکته سنجی‌هاست زیرا هنوز بازاریاب‌های خوبی نیستیم.
رضوی: مسلما آن چیزی که عموم مردم می‌خواهند با قشر متخصص متفاوت است کما اینکه در بحث هنر یک متخصص تابلو را از دید خود بررسی می‌کند اما عموم مردم صرفا زیبایی را نگاه می‌کنند. نیاز و احتیاج مخاطب بیشتر در روند مد شناخته می‌شود. محتوای جذاب برای مخاطب عام در مورد روال مد است که به صورت جاری و آتی وجود دارد. البته پوشش خبری رویداد‌ها نیز بسیار مهم است. متاسفانه این بخش رویداداد‌ها تا امروز وجود نداشته یعنی اخباری وجود نداشته که پوشش داده شود. اخبار بخش خارجی نیز مشکلاتی داشت. اما حالا به واسطه بحث‌های مرتبط به اجرای زنده و نمایشگاه‌ها و... می‌توان رویداد‌ها را پوشش داد که برای همه گروه مخاطبان جذاب است. اثری که رسانه‌ها روی بحث پوشش به عنوان مد می‌گذارند بسیار بزرگ و ارزشمند است تا یک مواردی ده تا دوازده سال طول می‌کشد تا این تغییرات دیده شود. مهلا زمانی ده سال پیش در نشریه لوتوس لباس‌هایی را منتشر کرد که اثر آن امروز بعد از یک دهه دیده شده است. ژورنال ده سال پیش لوتوس الان در وی‌ترین مغازه‌ها وجود دارد یعنی در زمانی که ارائه می‌شدند شاید به دید عموم مردم و مسئولین غیر ملموس بودند اما پذیرفته شده‌اند. یعنی طرح‌هایی که در مجلات ارائه می‌شود الزاما کاربردی نیست اما روی هنر اثر می‌گذارند که در آینده مشخص می‌شود. بحث علمی چرخه‌های مد نیز اینگونه است که چندین سال برای ورود یک طرح به بازار زمان می‌برد. برای تعریف مد باید کالای این عرصه را تعریف کنیم. کالایی که خریدار به واسطه مد بودن حاضر است مبلغی بیشتر از ارزش برای آن پرداخت کند، تعریفی ساده از این عرصه است. اما اگر بخواهیم مد را از دید فرهنگی و ترویجی نگاه کنیم باید بگوییم این روند همیشه وجود داشته است. یعنی در زمان انقلاب نیز تیپ افراد انقلابی نوع مد زمان خود بوده است.
زمانی: باید برای کسانی که در عرصه مد مطرح می‌شوند معیار مشخص داشته باشیم و به صرف ادعای افراد آن‌ها را مطرح نکنیم. یعنی کسانی که ادعای داشتن طرح بر‌تر و یا برنامه‌هایی نظیر نمایش زنده را دارند باید از فیل‌تر بنیاد ملی مد و لباس بگذرند و آثارشان داوری شود لذا به صرف ادعا نمی‌توان به آن‌ها اعتماد کرد.
فهیم نیا: متاسفانه داوری‌ها در برنامه‌های اخیر دولت نشان داده است که چندان قابل اعتماد نیست و مشکلات تازه واردین را دامن زده است. ضمن اینکه نباید به عنوان اینکه کسی جوان است و پیشینه چندانی ندارد حذف شود.
زمانی: مد طی سه سال گذشته به شدت پیشرفت کرده است و به سرعت جایگاه خود را می‌یابد. به همین خاطر امیدارم طراحان جوان جایگاه خود را پیدا کنند ضمن اینکه ما خلاقیت بسیار زیادی داریم که قابل قیاس با هیچ کجای دنیا نیست. در حال معرفی ایران به عنوان مرکز مد اسلامی هستیم و اقدامات این عرصه در حال انجام است. من با جوانان زندگی کرده‌ام و از آن‌ها برای این موضوع استفاده می‌کنم. اوضاع در حال پیدا کردن مسیر اصلی خود است و جایگاه ما می‌تواند سریع ارتقا پیدا کند. تا جایی که شاید مانند یک فنر به شدت این پتانسیل آزاد شود. خدا را شکر که قیمت دلار بالا رفت تا واردکنندگان لباس ترک و چین نتوانند این عرصه را مدیریت کنند و جوانان بتوانند خودی نشان دهند.
ادامه دارد...
انتهای پیام/