جشنواره فیلم فجر سی و دو سال پیش با این نیت که قرار است ویترین یک ساله سینمای ایران باشد تاسیس شد ، یکی از اهداف تاسیس این جشنواره بین المللی ارتقای سطح کیفی سینمای ایران و تشویق فیلمسازان به ساخت آثار استاندارد و مطلوب بود. به نظر شما جشنواره فیلم فجر توانسته پس از سی و دو سال به آن اهداف و چشم اندازهای اولیه خود دست پیدا کند؟
تصور می کنم جشنواره فیلم فجر را نمی توان با جشنواره های خارجی قیاس کرد . به خاطر اینکه علیرغم نام بین المللی این رویداد سینمایی ،ما با یک جشنواره کاملا ملی و بومی طرف هستیم . جشنواره های بین المللی اهداف خود را بر این پایه استوار کردند که فیلم هایی از سر تا سر جهان دریافت کنند و از بین آنها تعدادی فیلم را بر حسب سیاست ها و سلیقه خود انتخاب می کنند . این سلیقه ها چیز پنهانی نیست و در تمام جشنواره های معتبر جهان مثل برلین ، کن ، ونیز و غیره وجود دارد و بر اساس این سلیقه ها و سیاست ها فیلم ها را انتخاب می کنند . در واقع فیلمسازی که فیلمی را آماده نمایش می کند می داند فیلمش برای چه جشنواره ای مناسب تر است و اولویت حضور خود را در آن جشنواره خاص می گذارد . به نظر من نقطه ضعف جشنواره فیلم فجر نداشتن یک سیاست و سلیقه مشخص است . همین نداشتن یک سلیقه واحد سبب شده که من فیلمساز ندانم چه سرنوشتی در انتظار فیلم من است . شما بارها دیده اید که فیلم هایی که امید جشنواره فجر قلمداد می شوند به یک باره در بخش خارج از مسابقه نمایش داده می شوند و بر عکس، فیلم هایی که کسی تصوری از آنها نداشت به راحتی در بخش مسابقه حضور دارند. ما در دوره هایی شاهد این مسئله بودیم که بهترین فیلم جشنواره در نگاه داوران فیلمی شده که بدترین فروش و استقبال از جانب نخبه های سینمایی را داشته است.
داستان فیلم "برف" درباره چیست؟
برف روایتگر یک روز از زندگی خانواده ای است که درگیر برگزار کردن مراسم خواستگاری برای تنها دختر خانواده هستند . در این داستان با خانواده ای رو به رو می شویم که در گذشته از وضعیت مالی خوبی برخور دار بودند ولی امروز بنا به دلایلی به ورشکستگی اقتصادی رسیدند ، اما از آنجایی که خانواده با آبرویی هستند نمی خواهند مشت شان برای اطرافیان باز شود.
با مروری کوتاه به کارنامه سینمایی شما متوجه می شویم عنصر خانواده و توجه به آن در فیلم هایتان نمود خاصی دارد ، هر سه فیلم شما مضمونی خانواده محور دارد و دغدغه های این روزهای خانواده های ایرانی از طبقه های مختلف را روایت می کنید . آیا این توجه به صورت ناخواسته در فیلم های شما نمود پیدا می کند یا اساسا به این عنصر اجتماعی نگاه ویژه ای دارید؟
عمیقا اعتقاد دارم که خانواده یک بر آیند کلی از جامعه ای است که در آن زیست می کنیم و اصلا باور نمی کنم که ما خانواده ای آرام داشته باشیم در یک جامعه نا آرام. به نظرم جامعه و خانواده ارتباط ارگانیکی با هم دارند . تم خانواده جزو آن مواردی است که من همیشه به آن فکر می کنم و به شکل نا خود آگاه سلیقه هنری من را شکل داده است. جالب است به شما بگویم وقتی طرح ها و قصه ها در ذهنم شکل می گیرد نهایتا به همین عنصر خانواده می رسم که چگونه می توان یک قصه را با چنین مضمون خانوده محوری روایت کرد. در فیلم اولم "دیگری" ما همین مضمون را در دل یک فیلم جاده ای با محوریت رابطه یک کودک و پدر داریم و در فیلم دوم " پنهان" با قشر محدود تری به لحاظ اجتماعی رو به رو هستیم که دغدغه های خاص خودش را دارد . اما در "برف" با خانواده ای رو به رو هستیم که بخش عظیمی از جامعه ما می توانند با آن همذات پنداری کنند.
"برف" به لحاظ پیرنگ داستانی خیلی شبیه به "یه حبه قند" رضا میر کریمی است ، آنجا هم یک روز با خانواده ای طرف هستیم که درگیر برگزار کردن مراسم خواستگاری برای دختر کوچک خانواده هستند...
خیلی ها در تعریف یک خطی" برف" چنین احساسی را دارند و می گویند شباهت هایی میان این فیلم و کار آقای میرکریمی وجود دارد اما وقتی فیلم را می بینند می گویند اشتباه کردند و فقط این مراسم خواستگاری در دو فیلم مشترک است . اتفاقا "برف" به شدت فیلم قصه محوری است و ما یک روز پر تنش و پر قصه را در این فیلم روایت می کنیم.
فیلم قبلی شما " پنهان"یکی از پر ستاره ترین فیلم های اکران سال گذشته بود که افراد سر شناسی چه در پشت دوربین و چه در جلوی دوربین حضور داشتند . اما در "برف" به سمت استفاده از یک گروه جوان اما حرفه ای رفتید. کمی درباره انتخاب این گروه جوان صحبت کنید ، چه چیزی باعث شد بعد از ساخت فیلم "پنهان" با آن گروه حرفه ای و درجه یک به چنین گروه جوانی گرایش پیدا کنید؟
من در فیلم اولم " دیگری" هم با یک گروه جوان همکاری کردم .اما در فیلم دوم به سراغ یک ترکیب حرفه ای و شناخته شده رفتم.تجربه این دو فیلم به من نشان داد که الزاما همکاری با با یک تیم حرفه ای و یا جوان مطلوب نیست . به نظرم برای ساخت یک فیلم باید به سراغ یک مجموعه درست رفت . جاهایی را می بینید که باید از یک فرد جوان استفاده کنید و جاهایی هم از یک فرد با تجربه و پیشکسوت . من در فیلم سومم یاد گرفتم که چه کسی را برای چه چیزی استفاده کنم . در این فیلم دیگر دنبال اسم ها نبودم و دیگر ترسی هم از همکاری با یک گروه جوان نداشتم . الان فقط به این فکر می کنم که چه کسی می تواند برای فیلم من مفید باشد و به کار من اضافه کند.
فیلم شما جز کارهای شاخصی است که با بودجه بخش خصوصی و کاملا متکی به سرمایه شخصی تولید شده . فیلم های قبلی شما توسط ارگان های دولتی مثل فارابی و مرکز گسترش تولید شدند . به نظر می رسد از همکاری با نهاد های دولتی کمی خسته شده اید...
این هم از آن چیزهایی بود به مرور به آن رسیدیم . هم ساخت فیلم با بودجه دولتی و هم با بودجه بخش خصوصی دردسرهای خاص خودش را دارد. ولی در نهایت باید به یکی از آنها تن بدهید و با آن مسیر فیلمسازی خود را ادامه دهید.
حالا برای شما کدام جذاب تر بود؟
برای شخص من کار با بخش خصوصی بهتر و جذاب تر بود.
فیلمنامه "دیگری" را آقای مهران کاشانی نوشتند و پنهان را مشترکا با آقای مهدی شیرزاد نوشتید . در فیلم سوم به سراغ نویسنده ای شناخته شده مثل حسین مهکام رفتید و به اتفاق او "برف" را نوشتید . چطور تصمیم گرفتید با ایشان همکاری کنید؟
من با آقای مهکام هیچ آشنایی نداشتم و فقط نام ایشان را در تیتراژ فیلم های عبد الرضا کاهانی دیده بودم . دوست مشترکی ما را بهم معرفی کرد و این دوستی منجر به این شد که تصمیم بگیریم فیلمنامه برف را با هم کار کنیم.
در این فیلم با فیلمبردار جوانی همکاری کردید که یکی از امیدهای آینده سینمای ایران هستند و کارهای خوب ایشان را در فیلم بهنام بهزادی و مجید برزگر دیده بودیم . چگونه میان این همه فیلمبردار درجه یک به امین جعفری رسیدید؟
ما قرار بود در این فیلم به شیوه دوربین روی دست کار کنیم . طبیعتا برای این کار به سراغ آدم هایی رفتم که گزینه های خوبی در این زمینه بودند .جلساتی که با امین جعفری داشتیم منتهی به این شد که ایشان فیلمبرداری این کار را بر عهده بگیرند.
پلان سکانس در این فیلم زیاد دارید؟
خیلی نه اما پلان سکانس هایی که در هم خرد شده اند بسیار داریم.
شخصیت اصلی "برف" کدام یک از کاراکتر ها است ، چون آنگونه که توضیح می دهید بیشتر خانواده شخصیت اصلی است تا یک فرد خاص.
به نظر من هم فیلم کاراکتر اصلی ندارد ، می توان به شکل های مختلف آدم های این قصه را کاراکترهای اصلی این فیلم دانست . مثلا ورود ما به منزل با شخصیت پسر کوچک خانواده است . قرار است خواستگاری برای دختر خانواده بیاید پس دختر را هم می توانیم شخصیت اصلی بدانیم .در ادامه می بینیم مادر خانواده نقش کلیدی در سامان دادن ماجرای این خانه دارد پس او هم می تواند کاراکتر اصلی داستان ما باشد. در انتهای داستان می بینیم پسر بزرگ خانواده هم در این اتفاقات نقش کلیدی داشته پس او هم می تواند شخصیت اصلی ما باشد.
یک اتفاق تلخ هم برای بابک حمیدیان سر فیلمبرداری کار شما رخ داد که منجر به این شد که ایشان چند ماهی به دلیل آسیب دیدگی ستون فقرات چند ماهی از عرصه بازیگری دور بودند ، ماجرا از چه قرار بود؟ آیا بازی ایشان در "برف" آغاز شده بود؟
خیر. قرار بود دو الی سه روز بعد از آن حادثه بازی ایشان آغاز شود ، ما آن روز مثل همیشه در حال آماده سازی صحنه برای گرفتن پلان بودیم و همه گروه ها در تدارک آماده سازی صحنه بودند . بابک حمیدیان هم در حال تمرین نقش بودند و از یک درختی بالا رفتند و متاسفانه از ارتفاع سقوط کردند و آن اتفاقی که شما می گویید برایش رخ داد.
ترکیب بازیگران متفاوتی را در "برف" دارید. از خانم تیموریان و افشین هاشمی که بازیگران با تجربه و شناخته شده ای هستند تا آناهیتا افشار و محمد رضا غفاری که گام های اولشان را در بازیگری بر می دارند، چگونه به این ترکیب رسیدید؟
همانطور که گفتم قرار بود در این فیلم ما یک خانواده را ببینیم. پس باید به لحاظ رفتاری و گفتاری تشابه هایی بین اینها وجود می داشت .در واقع وقتی کنار هم قرار می گیرند هر کدام یک ساز جداگانه نزنند . ضمن اینکه فیلمنامه خیلی بر بازی ها استوار بود چون ما داشتیم داستان یک خانواده را از صبح تا شب بازگو می کردیم و باید راکورد حسی این بازیگران حفظ می شد بنابراین ما با فکر کردن بسیار به ترکیب فعلی رسیدیم.
فیلم های قبلی شما معمولا طیف نخبه تری را هدف قرار می داد. آیا "برف" با توجه به اینکه با بودجه بخش خصوصی ساخته شده می تواند روند فیلمسازی شما را بشکند و با مخاطبین انبوه تری ارتباط بر قرار کند؟
تصور می کنم این فیلم بیشتر از "پنهان" و "دیگری" در جذب مخاطب عام موفق عمل کند. چون قصه این فیلم داستان خانواده ای است که دغدغه هایش با بسیاری از خانواده های ایرانی مشترک است . فکر می کنم زبان فیلم با طیف گسترده تری ارتباط بر قرار می کند.
دو فیلم قبلی شما در جشنواره های متعدد و معتبری حضور داشته اند.فکر می کنید "برف" هم می تواند در جشنواره های جهانی موفق عمل کند؟ به نظر من هر چیزی که هویت جهانی داشته باشد و جهان شمول باشد مورد پسند افراد مختلف در جاهای مختلف دنیا قرار می گیرد.، به نظرم برف هم از این قاعده جدا نیست.
انتهای پیام/