رضا خدادادی؛ نقاش ، مجسمهساز و عضو هیات علمی دانشگاه هنر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار تجسمی هنرآنلاین، درباره طراحی و اجرای یک اثر دیواری در زیرگذر میدان حسنآباد که به زودی افتتاح خواهد شد، گفت: سابقه کار روی این طرح به 3 یا 4 سال پیش بازمیگردد. به توصیه دوستانی که به محورهای تاریخی تهران حساس بودند کار روی پروژه زیرگذر حسنآباد آغاز شد. نگاه ما این بود که با روند کنونی دیوارنگاری در تهران ممکن است برای این مسیر که در بخش تاریخی تهران قرار دارد طرح نامناسبی انتخاب و اجرا شود.
وی درباره مراحل کار روی این طرح افزود: در مرحله نخست مطالعات میدانی هویت مکانی این زیرگذر را انجام دادم. لازم است یادآوری کنم که هویت مکانی شامل تمامی عناصر کالبدی دیداری و عناصر غیر کالبدی غیر دیداری مانند خاطرات ،حافظه تاریخی ، فرهنگ مردم یک محل و منطقه خاص، و همچنین نوع فعالیت ها وتعاملات انسانی است. درمورد میدان حسنآباد همه این نکات از اهمیت خاصی برخوردارند لذا در زیرگذر این میدان طرح و اجرا می بایست به شیوهای باشد که هماهنگی و ارتباط کاملی میان همه عناصر ایجاد شود. این هنرمند همچنین با بیان اینکه با توجه به همه این داده‌ها ،ایده اولیه کار روی زیرگذر حسنآباد شکل گرفت، ادامه داد: به این ترتیب متوجه شدم که برای کار در جداره های این زیرگذر به هیچ عنوان نباید خودم را مطرح کنم و یا سراغ سبک شخصی خودم بروم. در واقع از خودم عقب نشینی کردم ، تا بتوانم بر اهمیت این موضوع تاکید کنم که : در طراحی و اجرای آثار شهری باید بیش از هرچیز هویت مکانی مد نظر باشد. خدادادی، با ذکر این نکته که در فرآیند خلق یک کار هنری ایدهپردازی از هرچیزی پیچیده تر و مهمتر است اظهار کرد: بسیاری از آثار هنری خوب، ایده های خلاق داشته‌اند و این نکته به خصوص درباره دیوارنگاری بسیار قابل تامل است. من تلاش کردم ایدهای را طراحی کنم که با هویت تاریخی مکانی که هم اکنون از یک محور سواره رو بر خوردار است ، هماهنگی لازم ایجاد شود .افزون بر این ، باید دیگر ملاحظات دیداری و زوایای بصری مانند سرعت خودروها ، فاصله و زاویه دید عابرین پیاده ی روی زیر گذر که به طور همزمان هشت گنبد میدان را نیز مشاهده می کنند رعایت میکردم.
وی با بیان اینکه از تکنیک کاشی-نقاشی ایرانی در دیوارنگاره ی زیرگذر استفاده کرده است، گفت: اگر میخواستم از تکنیکهای امروزی استفاده کنم به هویت مکانی تا حدودی خدشه وارد میشد. این هنرمند و پژوهشگر هنر دربار تکنیک کاشی نقاشی یا کاشی هفت رنگ توضیح داد: پیشینه کاشی کاری هفت رنگ به هزاران سال و به تمدن بین النهرین و ایران باستان بازمی گردد.که از سده های پیش بخصوص از دوره صفوی به بعد رواج بیشتری یافت .پیش از آن برای تزیینات بیرونی بناها عموما"از کاشی معرق استفاده می شد .که در این شیوه کاشی های تک رنگ به شکل های مختلف برش خورده و در کنار هم جور جین شده و یک کل واحد را می سازند. اما در کاشی هفت رنگ داخل طرح با فام های مختلف رنگ آمیزی شده ، سپس درون کوره قرار گرفته و پخته می شود. ما در دیوارنگاره ی زیر گذر حسن آباد این تکنیک را نه روی کاشی بلکه روی سرامیک اجرا کردیم تا قطعات دوام بیشتری داشته باشند .زیرا جذب آب کاشی بسیار بیشتر از سرامیک است و به دلیل جذب آّب حاصل از بارندگی احتمال شوره زدگی و تخریب لعاب در کاشی نسبت به سرامیک نیز بیشتر است. خدادادی در ارتباط با طرح افزود: در تکنیک متداول و سنتی این نوع کاشی معمولا"توجه به جزییات طرح زیاد است و برای طرح دیوارنگارهای که قرار است در یک زیرگذر اجرا شود چندان مناسب نیست ، به همین دلیل من از وارد ساختن جزییات بی مورد پرهیز کردم زیرا در سرعت بالای تردد خودروها عملا" مخاطب این جزییات را نخواهد دید. در مجموع میخواستم با ایجاد رنگ وزیبایی و هماهنگی طرح با مکان فضای خشن و بتنی زیر گذر را تلطیف کنم ، به همین علت برای عدم جلب توجه رانندگان از جزییات و پیام خاص دوری کردم. هماهنگی، اصالت، زیبایی و نبودن هیچ پیام و مفهوم خاصی هدف اصلی من در این کار است .زیرا شهروندان حق دارند با دیدن یک اثر و فضای زیبا احساس نشاط کنند.
وی درباره طرحهای انتخاب شده برای این کاشیها نیز گفت: وفاداری به سنت ها و اصالت ها دلیل انتخاب و استفاده از طرح های سنتی در این دیوارنگاره است ، بدین منظور تنها سراغ یک دوره تاریخی نرفتم. طرح و نقش، و رنگهای استفاده شده در این دیوارنگاری آمیختهای از روش کاشیکاری و تزیینات صفوی، قاجار و پهلوی است. البته میشد از کاشیهای تک رنگ در این فضا استفاده کرد اما همانطور که گفتم نمیخواستم کار حالت مدرنیستی پیدا کند. این هنرمند ادامه داد: جداره وسطح این کار از قبل آماده بود و من تنها قابهای فرو رفته با عرض حدود 90 سانتی متر در یک فضای آجری و بتنی در اختیار داشتم و بر اساس همین فضا، ایده پردازی کرده و طرح و رنگ را انتخاب کردم. در فاز نخست داخل این قاب‌ها دیوارنگاری می شود و احتمالا" در فازهای بعدی برای بخش های دیگر جداره تصمیم گیری خواهد شد. ریتم طرح و رنگ هماهنگ با این ریتم قاب‌ها به صورت مجموعههای سه تایی با زمینه‌های آبی و زرد پوشش داده شده که با قابهای روبهروی خود در طرف دیگر زیرگذر قرینه هستند. انتهای پیام/65