به گزارش خبرگزاری هنر ایران، همدان در دامنهٔ کوه الوند واقع شده‌است و از شهرهای سردسیر ایران به شمار می‌آید. همدان قدیمیترین شهر ایران و از کهن‌ترین شهرهای جهان است. بنای شهر همدان را به دیا آکو پادشاه ماد نسبت می‌دهند. شهر همدان به نامهای اکباتان - هگمتانه -آنادانا یا همدانا معروف است. شهر همدان در زمان فرمانروایی بخت النصر ویران شد و بعدها داریوش بزرگ آن را مرمت کرد....
غار علی صدر همدان، یکی از عجایب طبیعی جهان در روستای علیصدر از توابع شهرستان کبودراهنگ و75 کیلومتری شمال غربی شهرهمدان یکی از عجایب طبیعی جهان و نمونه نادری از غارهای آبی قابل قایقرانی به نام غار علیصدرواقع شده است که به طول جغرافیایی 48درجه و 18دقیقه و عرض درجه و18دقیقه دارای ارتفاع 1900متر از سطح دریاست. غار علیصدر در ارتفاعات ساری قیه ( صخره زرد)به وجود آ مده است.در این کوه دو غار دیگر به نامهای سوباشی و سرآب وجود دارد که ترتیب 11و 7 کیلومتربا غارعلیصدر فاصله دارند به لحاظ گسترش زیاد لایه های سنگ آ هک متبلور در منطقه امکان ارتباط بین غارهای مذکور با غار علیصدر وجود دارد. تاریخ پیدایش : زمین شناسان قدمت سنگ های این کوه را به دوران دوم زمین شناسی یعنی دوره ژوراسیک ( 190 تا 136 میلیون سال قبل ) نسبت می دهند و شواهد به دست آمده از درون غار حاکی از آن است که این غار پناهگاه انسان های اولیه بوده است .
موزه آرامگاه ابوعلی‌سینا بنای جدید آرامگاه بوعلی سینا در سال ۱۳۷۰ ق. مطابق با ۱۳۲۰ ش. درمحل سابق آن با الهام از معماری گنبد قابوس (در دشت گرگان) ساخته شد. در موزه‌ای که در درون مقبره قراردارد، آثار باستانی، مردم‌شناسی و کتابهای بوعلی به نمایش گذاشته شده است. اهم این آثار عبارتند از:مجسمه‌های برنزی متعلّق به هزاره اوّل پیش از میلاد، قمقمه سکه، مهره و اشیای نقره‌ای متعلّق به دوره ساسانی.همچنین مقبره "عارف قزوینی" شاعر و سخن سرای نامی ایران نیز در این محل قرار دارد.
مناطق حفاظت شده استان همدان به دلیل کوهستانی بودن، از زیستگاه‌های انواع حیات وحش محسوب می‌شود. زیستگاه‌های حیات وحش استان چه در ارتفاعات و چه در جلگه و حواشی تالاب‌ها جزو مناطق حفاظت شده می‌باشند وشکار در آنها کاملاً ممنوع است. مناطق مهم حفاظت شده استان همدان عبارتند از: ارتفاعات اولدوز، خان گرمزسروه و آهنگران، بوقاطی و خرقان، اسد آباد، جیحون آباد (دشت) و نشر. انواع گونه‌های جانوری مناطق حفاشت‌شده استان همدان عبارتند از: کل، بز، قوچ، میش، روباه، راسو، خرس قهوه‌ای، کبک معمولی و انواع دیگرپرندگان.
مقبره استر و مردخای این بنا که از سنگ و آجر ساخته شده، در مرکز شهر همدان قرار دارد. این محل آرامگاه اِستر ملکه شوش و بانوی پادشاه ایران، خشایار شاه و مردخای عموی آن ملکه است. این بنا نخستین باردر حدود ۱۱ قرن پیش به دست کلیمیان و به یاد این دو شخصیت ساخته شده است. احتمالاً این ساختمان درقرن هفتم هجری بر روی ساختمانی قدیمی‌تر بنا شده است. بر بالای قبرهای استر و مردخای صندوق‌های عتیقه نفیسی نصب شده است. در قسمت بالای دیوار حرم کتیبه‌ای عبری بصورت برجسته گچبری شده است. این آرامگاه یکی از زیارتگاه‌های یهودیان است و مورد احترام مسلمانان می‌باشد.
گنبد علویان یکی از مهم ترین بناهای تاریخی همدان بنایی چهار ضلعی به نام گنبد علویان است که محل آرامگاه دو نفر از اعضای خاندان علویان است و در دوران مغول تزئین و مرمت شده است. این بنا به اواخر دوران سلجوقی تعلق دارد. داخل گنبد گچبریهای زیبا و فراوان دارد. گنبد این بنا طی قرون گذشته فروریخته و فعلاً بدون گنبد است. قبرها زیر گنبد سردابی قرار گرفته‌اند که با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ در ابعاد خشتی پوشیده شده‌اند. جبهه بیرونی بنا طاقنماهایی در طرفین دارد که به اشکال منظم بصورت لوزی‌های بزرگ و کوچک و با آجر، برجسته کاری شده‌اند. بقایای کتیبه آجری زیبایی به خط کوفی برجسته، مشتمل بر چند آیه‌از قرآن کریم بر بالای دیوارهای خارجی و ستون‌های جانبی جلو خان، به چشم می‌خورد. دروازه ورودی این آرامگاه بسیار جالب توجه است.
کتیبه گنجنامه کتیبه‌های گنجنامه که یادگاری از دوران داریوش و خشایار شاه هخامنشی است درفاصله ۵ کیلومتری غرب همدان و در انتهای دره عباس آباد حکاکی شده است. کتیبه‌ها هر کدام در سه ستون ۲۰سطری به زبان‌های پارسی قدیم، بابلی و عیلامی قدیم نوشته شده‌اند. متن پارسی در دست چپ هر دو لوح قرارگرفته است. متن بابلی در وسط هر دو کتیبه نوشته شده و متن عیلامی نیز در ستون سوم قرار دارد. لوح طرف‌چپ مربوط به داریوش بزرگ هخامنشی است. طول آن حدود 290 سانتی متر، ارتفاعش 190 سانتی متر و دارای متنی به شرح زیر است: « خدای بزرگ است. اهورا مزدا که این زمین را آفرید که آن آسمان را آفرید که مردم را آفرید که داریوش را شاه کرد، شاهی از بسیاری، فرمانروایی از بسیاری.» کتیبه خشایار شاه نیز در قسمت پایین همین کتیبه است به طول 270 سانتی متر و ارتفاه 190 سانتی متر و متن آن عبارت است از: « خدای بزرگ است اهورا مزدا بزرگ ترین خدایان است که این زمین را آفریده که آن آسمان را آفرید که مردم را خلق کرد که برای مردم شادی آفرید که خشایار شاه را شه کرد. یگانه از میان شاهان بسیار یگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بی شمار. من خشایار شاه، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشور های دارای ملل بسیار، شاه این سرزمین دور دست پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی»
تفرجگاه عباس آباد این تفرجگاه در دامنه کوه الوند قرار دارد. آبشار معروف عباس آباد، کتیبه‌های گنجنامه هخامنشی و دره زیبای عباس آباد که باغ وحش کوچکی نیز در آن ایجاد شده، در همین تفرجگاه واقع شده است.در پائین دست همین تفرجگاه، مجتمع تفریحی عباس آباد بر روی تپه‌ای مشرف به همدان احداث شده و درپائین دست آن نیز شهر بازی بزرگ همدان ایجاد شده است.
تپه باستانی هگمتانه تپه باستانی هگمتانه در ورودی شهر همدان واقع شده است. یکی از با ارزش ترین آثار باستانی ایران است. تاکنون حفاری های متعددی بر روی این تپه صورت گرفته است که علاوه بر آشکار شدن آثار خشتی دوران هخامنشیان آثار کشف شده از این تپه‌عبارتند از: لوح زرین آریارمنه پدر آرشام جام زرین منسوب به خشایار شاه (پسر داریوش) قرن پنجم پیش از میلاد، خنجر و ساغر حدود دوران هخامنشی نقش برجسته شیربال دار در حال جهش، مربوط به دوران هخامنشی. این آثار نشان می‌دهند که تپه هگمتانه احتمالاً محل خزانه پادشاهان هخامنشی بوده است.