به گزارش خبرگزاری هنر ایران، در این بخش از معرفی مکان های دیدنی کشورمان می پردازیم به دریاچه ارومیه، دریاچه ای که از طبیعت به تاریخ می گراید.
دریاچه ارومیه با توجه به شرایط خاص آن به عنوان شناسنامه، هویت و سرمایه جمهوری اسلامی ایران و به ویژه آذربایجان‌غربی و سایر استان‌های همجوار این دریاچه شناخته میشود.
دریاچه ارومیه درشمال غرب ایران، بین استانهاى آذربایجان شرقى و آذربایجان غربى واقع شده است. این دریاچه با مساحتى بالغ بر5822 کیلومتر مربع دررقوم ۸۸/۱۲۷۷ بیستمین دریاچه جهان از لحاظ وسعت محسوب میگردد. طول دریاچه از 130 تا 146 کیلومتر متغیر بوده و عرض دریاچه در پهن ترین قسمت 58 کیلومتر و در کم عرض ترین قسمت آن که در محلى بین کوه زنبیل وجزیره اسلامى واقع شده است، 15 کیلومتر مربع میباشد. وسعت حوضه آبریز دریاچه 52355 کیلومتر مربع میباشد که از این مقدار حدود 5822 کیلومترمربع وسعت خود دریاچه مستقیما با ارتفاع آب دریاچه رابطه داشته و با افزایش یا کاهش آن تغییر پیدا میکند.
دریاچه ارومیه داراى 102 جزیره کوچک و بزرگ است که جزیره کبودان یا قویون داغى بزرگترین جزیره دریاچه با ۳۰/۲ کیلومترمربع وسعت تنها جزیره اى است که در آن آب شیرین یافت میشود. از دیگر جزایر مهم دریاچه میتوان اشک، آرزو و اسپیر را نام برد.
دریاچه ارومیه با پهنه فعلی 2 هزار و 700 کیلومتر مربع و دارا بودن 102 جزیره در نقاط مختلف یکی از بزرگترین دریاچه‌های شور جهان شناخته میشود که از 19 رودخانه سیراب میشود.
پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی از جالب ترین و نغزترین زیستگاه های طبیعی جانوران در ایران به شمار می رود که در حال حاضر گونه های پستاندار، پرنده، خزنده، دو زیست و گونه ماهی، حیات وحش این دریاچه را تشکیل می دهد. کاهش تدریجی و بدون بازگشت آب دریاچه ارومیه نه تنها دوستداران محیط زیست را نگران کرده بلکه مجموعه تصمیم گیران کشور را به تکاپو واداشته است که چه باید کرد؟ کارشناسان محیط زیست از چند سال پیش وضعیت دریاچه ارومیه را بحرانی اعلام کرده اند و معتقدند در صورتی که اقدامات لازم برای احیای این دریاچه انجام نشود، دریاچه ارومیه خواهد مرد!
اهمیت زیست محیطی دریاچه ارومیه دریاچه ارومیه یکی از مناطق حفاظت شده مهم جهان است که در مقیاس جهانی در تداوم چرخه حیاتی تعدادی از پرندگان مهاجر نقش تعیین‌کننده ای ایفا می نماید و شاید در دنیا درکمتر جایی بتوان یافت که به اندازه دریاچه ارومیه مورد توجه متولیان محیط زیست خارجی قرار گرفته باشد.
دریاچه ارومیه و حریم آن به عنوان یکی از ۱۴پارک ملی مشمول محدودیتهای ویژه است.
یونسکو در برنامه جهانی (انسان و بیوسفر) یا (انسان و زیستکره) ۹نقطه را برای حفاظت انتخاب کرده که یکی از آنها دریاچه ارومیه میباشد.
کنوانسیون رامسر نیز که درسال ۱۳۴۹برگزار گردید و ۱۲۰کشور جهان به آن پیوسته‌اند ۲۰تالاب پراهمیت را در دنیا برای حفاظت موکد برگزیده‌اند که دریاچه ارومیه یکی از آن جمله است.
پس از کنفرانس سازمان ملل متحد درباره "توسعه زیست محیطی" که با شرکت ۱۸۰کشور تحت عنوان (مجمع سران زمین) در شهر ریودوژانیرو در سال ۱۹۹۲ برگزار و با صدور اعلامیه‌ای در سال ۱۹۹۴به نتیجه انجامید موجب فعال شدن طرح تسهیلات زیست محیطی جهان در چارچوب GEF گردید.
براساس بازدید کارشناسان GEF از دریاچه ارومیه، اولین منطقه‌ای که مناسب تشخیص داده شد و قابل حفاظت دانسته شد حوضه دریاچه ارومیه بود که موجب برگزاری کارگاهی در شهر ارومیه نیز تحت عنوان "راه حل اکوسیستمی برای مدیریت دریاچه ارومیه " در سال ۱۳۸۰شد.
ارزش‌های مهم اکولوژیکی دریاچه ارومیه
تالاب دریاچه ارومیه باداشتن آب شور و به‌دلیل ویژگی‌های طبیعی و اکولوژیکی منحصر بفرد از مهمترین و با ارزش‌ترین اکوسیستم‌های ایران است.
این تالاب دارای دو نوع اکوسیستم آبی و خشکی بوده که اکوسیستم آبی آن شامل آب شور دریاچه و اراضی باتلاقی حاشیه آن است در داخل آب شور این دریاچه یکنوع جانور آبزی بنام آرتمیا ارومیانا و ۱۲گونه از جلبکها زیست می‌کنند که از منابع غذایی عمده پرندگان آبزی و کنار آبزی است. اکوسیستم خشکی نیز شامل ۱۰۲جزیره بزرگ و کوچک میباشد که هر یک تامین کننده بخشی از نیازهای حیاتی دریاچه به شمار می‌رود.
بزرگترین این جزایر به ترتیب کبودان (قویون داغی) با داشتن قوچ و میش ارمنی و اشک با داشتند گوزن زرد ایرانی ، اسپیر و آرزو با داشتن پوشش گیاهی غنی دارای اهمیت ویژه‌ای است.
جزایر نه گانه (دوقوزلر) از جزایر کوچک دریاچه هستند که مکان بسیار مهمی برای جوجه آوری پلیکان سفید، فلامینگو، تنجه و کاکایی صورتی است.
از پرندگان شاخص دیگر حاشیه تالاب که ارزش فوق‌العاده زیستی نیز برخوردار است میتوان به "باکلان کوچک" و "خروس کولی سینه سیاه" اشاره کرد.
این دریاچه به همراه تالابهای حاشیه خود ( بخصوص تالابهای حاشیه جنوبی) از مهمترین مکان‌های پذیرای پرندگان مهاجر میباشد.
از پرندگان تاکنون ۱۸۶گونه متعلق به ۲۲خانواده بومی و مهاجر در این دریاچه شناسایی شده‌اند که این تنوع زیستی در یک محدوده در جهان کم نظیر است. بررسی‌هایی که به منظور آشنایی با زندگی این پرندگان با حلقه‌گذاری انجام می‌گیرد اهمیت جهانی این زیستگاه را نشان داده و حاکی از آنست که این پرندگان در سطح وسیعی از کره زمین به این دریاچه مهاجرت می‌کنند.
در آب شور دریاچه نیز چند نوع جلبک بنام (آنترومورفا)زندگی می‌کنند که غذای سخت پوستانی بنام آرتمیا شده و این سخت پوستان نیز خود مورد تغذیه پرندگانی از جمله فلامینگو قرار می‌گیرند. این روند و چرخه حیات در طی اعصار و قرون ممادی چنان نظمی یافته است که چرخه حیات این زیستمندان را تداوم بخشیده‌است و بطور بدیهی بهم خوردن چرخه زندگی هریک از این آبزیان می‌تواند چرخه زندگی سایر زیستمندان را مختل سازد.
عوامل تهدیدکننده دریاچه ارومیه اغلب کارشناسان از مهار وسیع و بدون کارشناسی جریان‌های آبهای سطحی حوزه آبریز این دریاچه در طی یک دهه اخیر به عنوان مهمترین عامل تهدید کننده حیات دریاچه ارومیه نام می‌برند. طی سالهای اخیر این نکته کاملا روشن شده که اغلب سدهای احداث شده، محیط های پایین دست خود را تحت تاثیر قرار داده‌اند و دریاچه ارومیه بارزترین نمونه از این دست است.
با توجه به آنکه در حوزه آبریز دریاچه ارومیه و اغلب رودخانه‌های منتهی به این دریاچه تعداد زیادی سد ساخته شده که برخی مورد بهره‌برداری قرار گرفته و برخی نیز در حال احداث هستند شوری آب این دریاچه به شدت افزایش یافته و از حد اشباع گذشته و به اعتقاد کارشناسان هم اکنون به مرحله‌ای رسیده که خطر مرگ دریاچه را به دنبال دارد.
کارشناسان بخش های مختلف از جمله آب در استان معتقدند بارندگی ماه های اخیر چندان تاثیری در بهبود وضع آب دریاچه ارومیه نداشته و همچنان وضع دریاچه بحرانی و رو به خشک شدن است. در ماه های اخیر با افزایش میزان بارندگی ها، امیدهای زیادی برای مردم و مسوولان در زمینه بهبود شرایط بحرانی دریاچه ارومیه ایجاد شد ولی کارشناسان با اعلام اینکه این بارندگی ها تاثیری در وضع دریاچه ندارد، آب پاکی را روی دست همه ریختند تا نگرانی ها همچنان به قوت خود باقی بماند.