هوشنگ جاوید، پژوهشگر در گفت و گو با خبرنگار موسیقی هنرآنلاین در پاسخ به این پرسش که مسائل مذهبی چقدر در حفظ موسیقی تاثیر داشته است، گفت:هنرهای آئینی در بخش مذهبی بهره‌های زیادی از موسیقی آوازی گرفته است و به کمک موسیقی آوازی به بیان حالات و زبان حال ائمه اطهار می‌پرداختند.همچنین در عاشورا از ملودی‌های زیبای موسیقی ایرانی و موسیقی آوازی بهره‌های زیادی برده ایم و در طول تاریخ استفاده‌های زیادی از موسیقی آوازی شده است.
این پژوهشگر در ادامه افزود: در گذشته موسیقی آوازی کاربردهای زیادی داشته است که شامل مرثیه سرایی از زبان حضرت زینب، مرثیه سرایی از زبان امام حسین برای حضرت علی اکبر، مرثیه سرایی از زبان حضرت ابوالفضل برای امام حسین و... است که این زبان حال‌ها با بهره گیری از گوشه‌ها و دستگاه‌ها و با بیان حالات ائمه در جامعه و اقشار مختلف رسوخ کرده است؛ به طوریکه حتی در ماه‌هایی به غیر از ماه محرم استفاده می‌شده است.
وی ادامه داد: به طور مثال در فرقه خاکساریه یک عده ذاکران دوره گرد بودند که با آداب و رسوم خاص در معابر عمومی‌در حالیکه قدم می‌زدند در ماه محرم ذکرها و مرثیه‌هایی را می‌خواندند که به مرور زمان در روزهای عادی نیز این ذکرها خوانده می‌شد.
جاوید با اشاره به اینکه در ماه محرم مداحان از مرثیه خوانی، رثا و مناقب خوانی استفاده می‌کردند، تاکید کرد: در بخش موسیقی آوازی و تحکیم این بخش مرثیه خوانی و مناقب خوانی نقش مهمی‌داشته است؛ به طوریکه موسیقی آوازی به کمک مرثیه خوانی رشد و پیشرفت کرده است. از دیگر مراسمی‌که در محرم اجرا می‌شد شبیه خوانی است که این شبیه خوانی‌ها به صورت سیار انجام می‌شده است وهر منطقه ای به شکل خاصی این کار را انجام می‌دادند.
این پژوهشگر در ادامه گفت: در گذشته آوازهای خاصی خوانده می‌شد که با شروع دوره صفویه این آوازخوانی به هنر شبیه خوانی تبدیل شد. همچنین بخش مهمی‌از موسیقی آوازی به کمک شبیه خوانی حفظ شده است و در کنار آن مناقب خوانی، ملودی خوانی و مرثیه خوانی بستری فراهم کردند تا موسیقی آوازی در طول تاریخ حفظ شود.
هوشنگ جاوید در ادامه با اشاره به اینکه در ماه‌های عزا از موسیقی سازی نیز استفاده می‌شده است، گفت: در گذشته بهره گیری از ساز آداب خاصی داشته است و بیشتر از سازهایی که حزن انگیز بود استفاده می‌شد .به طور مثال در بیشتر مواقع از نی استفاده می‌کردند؛ زیرا این ساز به خوبی حزن و اندوه را منتقل می‌کرده است . همچنین در "شبیه خوانی مجلس مسلم" بخش موسیقی توسط یک نی نواز انجام می‌شد . همچنین در بعضی از فرهنگ‌ها به دلیل اینکه داستان زندگی ائمه و واقعه عاشورا را روایت می‌کردند از سازهای دیگر نیز استفاده می‌کردند. به طور مثال در موسیقی بخشی‌های ترکمن از ساز دوتار استفاده می‌کنند و با دوتار زندگی حزن انگیز امام حسین را می‌نواختند به طوریکه داستان را از ابتدا تا انتها به کمک ساز بیان می‌کردند .
وی در ادامه افزود: در منطقه مروی خراسان رضوی با کمانچه نوعی نوحه گری انجام می‌دادند و معروف ترین کسانی که این کار را انجام می‌دهند شکر علی و حیدر علی هستند و در موسیقی مازندران "نغمه عباس خوانی " را با موسیقی سازی انجام می‌دادند .همچنین در استانهای یزد و اصفهان به ویژه در سوگواری‌ها از ساز طبل استفاده می‌کنند.
این پژوهشگر در پایان گفت: به طور کلی از گذشته تا امروز موسیقی آوازی نقش مهمی‌در مراسم سوگواری داشته است؛ زیرا به کمک موسیقی آوازی به راحتی حزن و اندوه را بیان می‌کردند.
پایان پیام/46