گروه تجسمی هنرآنلاین: بیست و نهمین جشنواره هنرهای تجسمی جوانان ایران در اردوگاه شهید باهنر در حال برگزاری است. این جشنواره که هر سال در یکی از استانهای ایران برگزار میشود و در دوسال گذشته به دلیل شیوع کرونا به صورت مجازی برگزار شده بود، این بار به تهران رسیده است و اردوگاه شهید باهنر میزبان هنرمندان جوانی است که از سراسر کشور برای شرکت در جشنواره آمدهاند.
جشنواره هنرهای تجسمی جوانان ایران در ۱۱ رشته ارتباط تصویری(پوستر)، خوشنویسی(نستعلیق)، سفال و سرامیک، عکاسی، کاریکاتور(کارتون)، مجسمهسازی، طراحی، نقاشی، نگارگری(نقاشی ایرانی، گل و مرغ، تذهیب) و رسانههای هنری جدید (ویدیو آرت، چیدمان، هنر محیطی) برگزار میشود و هر کارگاه حال و هوای خاص خود را دارد. از شور و هیجان و رفت و آمدهای فراوان کارگاه سفال و سرامیک تا آرامش و سکوت کارگاه نگارگری، هر کدام فرصتی است تا هنرمندان جوان در تعامل با اساتید خود به خلق آثار هنری بپردازند.
در میان فضای سبز انبوه اردوگاه بخش مسطحی وجود دارد که در آن غرفههایی به عنوان کارگاه تدارک دیده شده است تا هنرمندان و اساتید بتوانند در فضای باز مشغول آموزش و کار شوند و تعدادی از کارگاهها نیز در کلاسها برگزار میشود. برخلاف دورههای گذشته جشنواره که در هر کارگاه یک استاد راهنما حضور داشت و دو استاد دیگر در روز داوری آثار به او ملحق میشدند، امسال به دلیل رقابتی نبودن جشنواره و حذف داوری پایانی کارگاهها، داورها نیز به عنوان استاد راهنما در کارگاه حضور دارند و به این ترتیب در بعضی از رشتهها دو یا سه استاد در حال راهنمایی هنرجویان هستند.
رویکرد این دوره از جشنواره حذف رقابت هنرمندان بوده و علاوه بر آن قرار نیست که همانند سالهای گذشته هنرمندان در پایان روز سوم کارگاهها اثر نهایی خود را تحویل دهند. بلکه قرار براین است که جشنواره تا آذرماه امتداد پیدا کند و در این مدت تعامل اساتید و هنرجویان ادامه داشته باشد تا در نهایت آثاری که در این مدت خلق شده است به نمایش گذاشته شوند. همین مسأله باعث شده است در بعضی از کارگاهها بیشتر به ایدهپردازی و مسائل نظری پرداخته شده و ساخت آثار به روزهای پس از جشنواره موکول شود.
یکی از نکات قابل توجه جشنواره امسال اضافه شدن رشته سفال و سرامیک است. در فضای مقابل کارگاه سفال سه کوره قرار گرفته و شرکتکنندگان به سه گروه تقسیم شدهاند که هر کدام با راهنمایی اساتید خود صادق باقری، رسول جدیدی و مرضیه تقی خانی مشغول کار هستند. در این کارگاه بیشتر به پختهای آلترناتیو و به ویژه پخت راکو توجه میشود که به گفته هیربد همت آزاد یک تکنیک منحصر به فرد و یک مؤلفه زبانی برای رسانه سرامیک است. در تکنیک راکو محصول نهایی محصول مشترک هنرمند و طبیعت است و عواملی که خارج از احاطه کامل دانش هنرمند است در اثر نهایی نقش دارد.
عدهای از هنرجویان از بالای کوره به کارهایی که درون آتش قرار گرفته است نگاه میکنند و در انتظار هستند تا لحظه بیرون آمدن سفالها از کوره فرا رسد. در گوشهای دیگر تعدادی از هنرجویان تعدادی آجر را مانند یک ستون بلند روی هم چیدهاند و قطعات سرامیکی را در سوراخ آجرها قرار میدهند که مانند شاخه درخت یا شاخ حیوان دیده میشود، تا در نهایت فرمی در ارتباط با کانسپت محیط زیست شکل بگیرد. با توجه به اینکه سرامیک متریالی برگرفته از محیط زیست، سازگار با محیط زیست و بازگشتپذیر به محیط زیست است، هنرجویان در کار خود نوعی رویکرد به طبیعت دارند و در آثار آنها مسائلی مانند انقراض گونههای جانوری و گیاهی مورد توجه قرار گرفته است.
تایمری که به کوره متصل است کم کم زمان خارج شدن قطعات از کوره را نشان میدهد و شور و هیجانی در کارگاه به وجود میآید. برادههای چوب و کاغذ به شکل تودههایی روی زمین قرار میگیرد و پس از اینکه تایمر زمان خارج کردن سفالها از کوره را اعلام میکند، قطعات از کوره خارج میشود و پس از پاشیدن الکل بر روی آنها روی تودههای چوب قرار میگیرد و ناگهان شعله آتش قطعه سفالی را در بر میگیرد. پس از آن سطل فلزی روی آن گذاشته میشود تا انتظار برای دیدن شکل نهایی اثر آغاز شود.
بهزاد اژدری رئیس انجمن سفال و سرامیک نیز که در این کارگاه حضور داشت درباره اضافه شدن این رشته به جشنواره گفت: رشتههای هنری با یکدیگر تفاوت ماهوی دارند و از نظر شکل اجرایی، فرایند خلق اثر و انتظاراتی که از نتایج آنها میگیریم و امکاناتی که میخواهند، با یکدیگر متفاوت هستند. در سالهای گذشته بستر مناسب برای حضور رشته سفال و سرامیک در جشنواره وجود نداشت اما امسال با رایزنیها و گفتگوهایی که انجام شد قرار بر این شد که پیش از شروع جشنواره ارتباط اساتید و هنرجویان آغاز شود و بخش زیادی از کار و ساخت سفالها در کارگاههای اساتید انجام گرفت تا در نهایت فرایند نهایی کار در کارگاههای جشنواره انجام شود. ساخت سفال و سرامیک بسیار وقت گیر است و امکانات زیادی میخواهد و نمیتوان در یک کارگاه سه روزه به آن پرداخت. اما فکر میکنم اگر این رویداد سالهای آینده در شهرستان برگزار شود دشواریهای زیادی برای این رشته وجود خواهد داشت زیرا تجهیزات و پیش نیاز بیشتری نیاز است.
در کارگاه تصویرگری سکوت حاکم است و هنرجویان در آرامش با دفترها و لپ تاپهای خود مشغول کار هستند. به گفته عاطفه ملکی جو، استاد این کارگاه، با توجه به اینکه کانسپت جشنواره محیط زیست است، شرکتکنندگان در کارگاه در اولین جلسه صحبتهای فراوانی درباره این موضوع داشتند و گستردگی آن باعث شد هر کدام از هنرجویان با بخشی از موضوع ارتباط بیشتری بگیرند و موضوع خاصی را از این کانسپت کلی خارج کنند. در این کارگاه هنرجویان مشغول کار رویایدههای خود هستند تا بعد از پایان کارگاهها، برای اجرای نهایی آنها اقدام کنند.
اگرچه تصویرگری معمولاً بر اساس داستان انجام میشود اما در این کارگاه داستان خاصی در نظر گرفته نشده است و هر کدام از هنرجویان بر اساس ذهنیت یا داستان ساخت خود کار میکنند. هنرجویان به مسائلی مانند انقراض حیوانات، از بین رفتن طبیعت، ظلمی که انسان به حیوانات میکند، آلودگی محیط زیست و... میپردازند و هرکدام بر اساس تجربیاتی که قبلاً داشتند، با تکنیکهای مختلف پیش میروند.
ملکی جو با تأکید بر اینکه در مرحلهایده پردازی و اتود زدن اتفاقات خوبی در این کارگاه رخ داده است گفت: نکته مثبت در این کارگاه آن است کهایدههایی که بچهها داشتند در جمع مطرح میشد و همه درباره آن نظر میدادند. نظرات و پیشنهادات مطرح میشد و نهایتاً جمع به نتیجه میرسید که هر کار با چه نوع ارائهای مناسب است. دانشجویان رشته نقاشی و گرافیک در این کارگاه شرکت کردهاند و با توجه به اینکه این افراد پس از یک داوری اولیه به جشنواره راه پیدا کردهاند، آمادگی خوبی برای شرکت در کارگاه داشتند.
در کارگاه مجسمهسازینگار نادری پور و روح الله شمسیزاده بر کار هنرمندان نظارت دارند. دفترها مقابل هنرجویان گشوده است و طرحهای کوچک و بزرگ با تغیرات متعدد در آنها دیده میشود. بر روی میزها حجمهای کوچکی دیده میشود که با شاخهها نازک، گِل، پارچه و... ساخته شدهاند و نمایی ساده و اولیه از طرح مورد نظر هنرمند را نشان میدهند.
نادری پور عقیده دارد هنرمندان این کارگاه بسیار خلاق و به کار مجسمهسازی مسلط هستند. این مجسمه ساز میگوید: این هنرمندان جوان برای یادگیری تکنیک و مهارت به اینجا نیامدهاند بلکه کنار هم هستیم تا راجع بهایدههایمان حرف بزنیم و نحوه برخورد با مسألهای که دغدغه ما است را باهم تمرین کنیم. ببینیم چطور میتوانیم از دغدغه خود بیان هنرمندانه خارج کنیم و آن را به یک اثر هنری تبدیل کنیم و نسبت خود با جهان را در کارمان مطرح کنیم.
او با بیان اینکه هنر محیطی، هنر بازیافت، کار کردن با دور ریزها و مسائلی از این دست که به محیط زیست توجه دارند توسط مجسمهسازان پرورانده شده است، گفت: مدت این کارگاه برای مجسمهسازی کوتاه است بنابراین در این سه روز یک مسیر را آغاز میکنیم که در سه ماه آینده دنبال میشود و هر کدام از بچهها فرصت دارد کار خود را سازماندهی کند تا پس از سه ماه یک نمایش خوب از کارها و یا حتی نمایش خیلی خوبی از ایدههایی داشته باشیم که شاید فعلا اجرایی نباشند اما میتوانند معرفی شوند و راجع به آنها صحبت شود. امسال کارهای شرکتکنندگان در قالب پروژه و روند شکلگیری آنها بررسی میشود، یعنی از لحظهای که شروع به فکر میکنند تا لحظهای که ممکن است به محصول نهایی برسند یا نرسند مورد توجه قرار میگیرد.
کارگاههای حضوری بیست و نهمین جشنواره هنرهای تجسمی جوانان ایران ۱۰ شهریورماه به پایان میرسد و بخش مجازی و نمایشگاهی این جشنواره به دبیری محمد مهدی رحیمیان تا آذر ماه سال جاری ادامه دارد.