گروه فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: کتاب از دو بخش «سیاحت و سیاحان در ایران» و «در باب ایران (و/یا اروپا) از نگاه سیاحان» تشکیل شده است. فرهنگیها در ایران، در باب گرایش به سفر، در باب کارکرد و نقش سیاحان و موانع مادی پیش روی سیاحان، در باب دوربین تاریکخانهای سیاح، در باب پرده-حائل زبان، در باب پرده- حائل دینی- مذهبی و در باب پرده-حائل طبقاتی عناوین هشت فصل این اثر محسوب میشود.
«ایران در تاریکخانه غرب» پژوهشی است که حامد فولادوند زیرنظر فرنان برودل، پییر ویلار و علی مظاهری، مورخان مکتب تاریخنگاری فرانسه (آنال)، انجام داده است. این اثر به نگرش سیاحان غربی پرداخته و جنبه کاذب برداشت آنان را در مورد ایران آشکار کرده است.
در بخشی از مقدمه کتاب بهقلم داریوش شایگان، میخوانیم: «رویدادهای سیاسی- مذهبی که جهان امروز ما را متناوبا به چالش میکشد و پایههای فرهنگی و اجتماعی جوامع کنونی را به لرزه میاندازد، محتوای این رساله دانشگاهی را دوباره به موضوع روز بدل میکند؛ زیرا پژوهش حاضر با محوریت مساله «آن دیگر»، به روابط اسلام و غرب و نیز عدم درک متقابل این دو تکیه دارد.
این نوشته تاملبرانگیز همچنین مساله «پرده حائلهای میان فرهنگی» را مطرح میکند، همان موانعی که جلوی گفتگو و شکوفایی آنچه را که من «آگاهی متکثر» نامیدهام، میگیرد در حالی که دنیای امروز نیازمند آن است چون چنین آگاهی از عوامل زاینده چندگونگی، رواداری و گشودهبینی محسوب میشود. در ادامه آنچه میآید، سوی سخنم به سمت پرده حائل دین و مذهب است، تاریکخانهای_ اگر بخواهم از استعاره خود مولف این نوشته استفاده کنم_ که کمابیش چیزها را «وارونه» نشان میدهد و بازنمودهای ما از امر واقع را اغلب اشتباه جلوه میدهد و گرایش دارد تا زندگی روزمره ما و دیگران را «ایدئولوژیک» کند.
بنابراین نویسنده با ظرافت به موضوع دشواری میپردازد: نگاه درهمتنیده سیاحان اروپایی از ایران دوره صفوی (اواخر قرن ۱۶)، شیوه درک ایرانیان از حضور آنها و نحوهای که آنان را در میان خودشان پذیرا شدند. وی با مهارت تمام مشکل «پردهحائل مذهبی» و پیشداوریهای ناشی از آن برای برقراری ارتباط را نزد هر دو طرف، نشان میدهد. برای هر دو طرف مذهب نقش خود را بازی میکند اما آنچه امروز به نظرمان عجیب میرسد این است که در مقایسه با هیاتهای غربی، ایرانیان آن دوره مدارا و گشایش بیشتری از خود نشان میدادهاند.
کتاب «ایران در تاریکخانه غرب» نوشته حامد فولادوند با ترجمه گلنار گلناریان در نشر تاریخ ایران با قیمت ۹۰ هزار تومان منتشر شده است.