گروه سینمایی هنرآنلاین: یکی از کارآمدترین جلوه‌های رسانه‌ای نقش استعاره‌هاست. اگر برنامه‌های رسانه را به عنوان غذا در نظر بگیریم، سازمان صداوسیما بزرگ‌ترین آشپزخانه تهیه غذای فکری و فرهنگی ایران است. صداوسیما برای جذب مخاطب در این سال‌ها اقدام به اضافه کردن چاشنی‌های مختلفی برای جذب بیننده کرد اما جز اندک برنامه‌هایی، دیگر آثار چندان موفق نبودند.
برنامه‌سازی و تولید محتوا، درست مثل آشپزی است. مدیر رسانه باید بداند مردم مشتاق چه محتوایی هستند و از آن مهم‌تر چه غذای فکری و فرهنگی برای مردم لازم و مفید است. بی‌توجهی به ذائقه مخاطب سال‌هاست رسم بسیاری از مدیران شده و گاه برای جبران عوارض ناشی از آن بر اساس سیاست‌های دستوری یا الگوبرداری از برنامه‌های موفق جهانی بدون بومی‌سازی دست به تهیه و تولید محتوا زده‌اند که اغلب این کارها چون از دل برنیامده، بر دل ننشسته و بی‌مخاطب مانده است.
در این میان، گاهی روی میز پر از بشقاب‌های رنگارنگ و گران و مملو از آشپزباشی‌های صداوسیما، عطر و طعم واقعی بعضی از برنامه‌ها نیز به مشام مخاطب خوش آمده است. برنامه‌هایی که بی‌هیاهو، با تمرکز بر روی نیاز مخاطب و بر اساس فلسفه‌های ارزشی محتوا پیش رفته‌اند. برنامه‌هایی که با کمی دقت می‌توان رد پای تفکر، تشخیص درست و احترام به ذائقه‌ی مخاطب را در آن دید و لازم است تا حکمرانان محتوایی کشور بیشتر با این جنس برنامه‌های تفکر مبنا آشنا شوند.
بزرگداشتی برای مادران؛ از فرم تا محتوای مسابقه تلویزیونی «آشپزی با مامان»
«آشپزی با مامان» یکی از جدیدترین برنامه‌های شبکه پنج و از جمله برنامه‌هایی است که تلاش کرده بر مبنای تفکر جلو برود. چراکه مادرها رکن اصلی این برنامه هستند و همراه با یکی از فرزندان خود برای طبخ یک غذا با گروه دیگر رقابت می‌کنند. این برنامه به ظاهر یک مسابقه‌ی آشپزی است ولی با کمی دقت متوجه می‌شویم، آشپزی و اساسا رقابت در آن با وجود پیکربندی مسابقه گونه‌ای که دارد، لایه رویی کار است و هدف از ساخت آن چیز دیگری است. مادر در تمامی باورهای انسان‌های سالم، محور و رکن هستی انسانی است و این جایگاه مهم در دین مقدس اسلام و در آراء عرفی پیش از اسلام در ایران بسیار ستوده و تقدیس شده است.این نخ تسبیح محکم خانواده اعلاترین دیدگاه معرفتی و فلسفی برای خانواده دوستی و خانواده گرایی در این عصر اعواج باورهای انسان ساز و سبک زندگی تعالی بخش است.
اگر از بذله گویی‌های عمدا سطحی مجری و کارشناس که قبل از تیتراژ پخش می‌شود چشم پوشی کنیم، تیتراژ ابتدایی برنامه از اتفاق‌های تازه‌ای است که می‌تواند نظر مخاطبان را به خود جلب کند. چراکه برنامه‌ساز از تصاویر خاصی برای ساختن تیتراژ استفاده نکرده، بلکه بر اساس ماموریت برنامه، به جای نوشتن نام عوامل سازنده برای معرفی جایگاه شغلی همچون صدابردار، تصویربردار، مجری یا کار شناس و... نام مادر آنها را نوشته است. در واقع ما بعد از تماشای برنامه متوجه می‌شویم که چرا برنامه‌ساز همکارانش را این‌گونه به مخاطب معرفی کرده است. چون آشپزی با مامان برای پرداختن به «مادر» ساخته شده و نه برای نمایش غذاهای رنگارنگ و رقابت‌های تنگاتنگ و حسودانه!
مصاحبه‌هایی به سبک مستندگونه برای ارائه تصویری واقعی
در بخش دیگری از این برنامه، گفتگویی با افراد نمایش داده می‌شود که در رابطه با مادر آنهاست. این در حالی‌ست که افراد نمی‌دانند مادر آنها در اتاق دیگری در حال تماشای این گفتگو هستند. مخاطب با دیدن این گفتگوها و عکس‌العمل‌ها به آن به رفتار خود با مادرش فکر می‌کند. در بسیاری از گزارش‌های تلویحی از درون خانواده‌ها این تحریکات مبتنی بر علوم شناختی رسانه، نقش مهمی در اصلاح ارتباط و رفتار سایر افراد خانواده با جایگاه مهم مادر داشته است.
بعد از پایان گفتگو مصاحبه‌کننده از فرد می‌خواهد تا پیش مادر خود برود. اتاق مادر در انتهای راهروی متصل به اتاق فرزند بوده و وقتی شرکت‌کننده در اتاق را باز می‌کند، مادر خود را می‌بیند، که در مقابل نمایشگری نشسته است و همین موضوع وضعیت عاطفی را بین مادر و فرزند ایجاد می‌کند. تمام این لحظه‌ها به صورت مستند به تصویر کشیده می‌شود. در واقع در این بخش تمام تلاش تیم سازنده معطوف به این موضوع بوده که خالی از هر گونه شعارزدگی و نمایش، تنها به ارائه تصویری مستند از مواجهه مادر و فرزند را ارائه دهد.
درباره دکور این برنامه نیز باید بگوییم که تیم سازنده در راستای تکریم مقام مادر در این بخش نیز تلاش کرده تا ورود مادرها به صحنه‌ی مسابقه با پرداختی متفاوت باشد. مادرها بعد از کنار رفتن نمایشگر بزرگ از پله‌های پوشیده از مه پایین می‌آیند و با تشریفاتی خاص وارد می‌شوند و مورد تشویق حاضرین قرار می‌گیرند و در کنار فرزندان خود قرار می‌گیرند. این درحالی است که ورود مجری و داور مسابقه و فرزندان از حاشیه‌های دکور است.
هدایت شرکت‌کنندگان توسط مادر آنها
اساس رقابت نیز همچون سایر ارکان برنامه بر محوریت مادر است. داور برنامه یک ماده اولیه برای هر گروه در نظر می‌گیرد تا با توجه به آن هر گروه غذایی را تهیه کند. فرزندان باید با هدایت مادر به جمع‌آوری مواد مورد نیاز و طبخ غذای انتخابی مادر در زمان مشخصی بپردازند. مادر پشت زنگ قرمزی می‌ایستد و فرزند خود را که سر رشته‌ای از آشپزی ندارد با هیجان و شور مادرانه هدایت می‌کند و فقط هنگامی اجازه مداخله در آشپزی و کمک به فرزند خود را دارد که زنگ قرمز را فشار دهد. با ورود مادر که استاد است، زمان برای آماده‌سازی غذا سریع‌تر می‌شود و همین امر به بالابردن هیجان مسابقه کمک می‌کند.
در واقع تاکید این بخش روی این موضوع بوده که آشپزی بچه‌ها خیلی اهمیت ندارد بلکه این شیوه متفاوت مادران برای هدایت فرزندان است که دارای اهمیت است. بعضی از مادران با آرامش خاصی و بعضی با هیجان سعی می‌کنند فرزند بی‌تجربه خود را هدایت و راهنمایی کنند تا غذایی قابل ارائه به داور تهیه کند. نکته جالب توجه در این میان پیدا شدن الگوهای تربیتی و فرهنگی در رفتار و گفتار است که مادران را از یکدیگر متمایز می‌کند و نتیجه این تمایز در تعامل میان فرزند و مادر به خوبی دیده می‌شود.
از دیگر تفاوت‌های این برنامه کمک رقبا به یکدیگر است! یعنی با وجود اینکه دو گروه شرکت‌کننده در برنامه قرار است برای برنده شدن رقابت کنند ولی برای تهیه غذا به یکدیگر کمک می‌کنند. این کمک گاهی با دعوت مجری و گاهی به صورت خود جوش رخ می‌دهد که اتفاق جالبی است.چراکه فضای کشور ما بیش از اینکه نیاز به فضای رقابتی داشته باشد نیاز به همدلی و همکاری دارد. در وضعیت اجتماعی امروز نوعی بی‌تفاوتی عمومی نسبت به اتفاقات مختلف خرد و کلان دیده می‌شود، چه رسد به کمک و همکاری بین رقبا برای سیدن به یک محصول ایده‌آل! بعد از آشپزیِ دو گروه، یک غذا به عنوان برنده انتخاب می‌شود و به هر دو گروه جوایز و هدایایی اهدا می‌شود.
جدیدترین خوراک شبکه ۵ به گفته کارشناسان مبتنی بر دانش علوم شناختی در رسانه شکل گرفته و از چهره‌های سرشناس به عنوان مجری، کارشناس یا مهمان استفاده نکرده است. به همین دلیل کار سختی در پیش دارد. در واقع این برنامه تلاش کرده تا روی محتوا تمرکز کند. محتوا کلید واژه‌ی مهمی است که پیمان جبلی به عنوان رئیس جدید صداوسیما نیز در اولین سخنرانی‌های خود به آن اشاره کرد و بر روی این عنصر مهم در تولید خوراک فرهنگی تاکید کرد. حال باید دید آیا برنامه‌های محتوا محور از این دست می‌توانند تلویزیون را به دوران اوج خود برگردانند؟
مسابقه «آشپزی با مامان» به تهیه‌کنندگی علیرضا سلطانی، کارگردانی محمد رجایی و اجرای الهه پرسون روزهای شنبه، دوشنبه ، چهارشنبه هر هفته ساعت ۲۰:۵۵ از پنج پنج سیما پخش می‌شود و علاقمندان خانم یا آقا در گروه سنی ۱۵تا ۳۵ سال با مراجعه به بخش این برنامه در سایت شبکه پنج می‌توانند برای شرکت در آن اقدام کنند.