سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: لیلا لعلمی (لالامی) نویسنده مراکشی که از سال 2000 تابعیت کشور آمریکا را پذیرفته، پیش از آغاز رقابت‌های انتخاباتی در آمریکا، در آخرین کتابش "شهروندان مشروط" روایتی تکان‌دهنده از وضعیت مهاجران آمریکا را به تصویر می‌کشد.
کتاب "شهروندان مشروط" لعلمی، هفته گذشته نامزد کسب مدال کارنگی برای کتاب مستند در سال 2021 شده که از سوی اتحادیه زبان‌شناسی آمریکا (ALA) با همکاری اتحادیه کتابفروشان آمریکا (ABA) برگزار میشود. او در این کتاب تجربه زندگی 20 ساله خود در ایالات متحده را روایت می‌کند تا تصویری دقیق از آمریکا و نگرش یکسان جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها به یک مهاجر را نشان دهد.
لیلا لعلمی کتاب "شهروندان مشروط" را با وعده شهروندی در ایالات متحده آغاز می‌کند؛ جایی که او در یک روز گرم سال 2000 به نمایشگاه پومونا فیرپلکس، جایی که میزبان نمایشگاه شهر لس‌آنجلس است، می‌رود و به عنوان یک شهروند آمریکایی سوگند یاد می‌کند.
لعلمی که متولد مراکش است، برای تحصیلات تکمیلی در رشته زبان‌شناسی به ایالات متحده می‌رود و قصد بازگشت به خانه خود را داشته، اما او با یک مرد آشنا و عاشق میشود و در آمریکا می‌ماند.
او در این کتاب روایت می‌کند که در آن روز پرچم‌های مینیاتوری آمریکا را به او و صدها مهاجر دیگر که ایده‌های کلان کشور آمریکا را مطالعه و بر آن مسلط شده‌اند را می‌دهند تا به ایالات متحده، قانون اساسی و قوانین آن سوگند یاد کنند. این مراسم می‌تواند برای برخی هیجان‌انگیز باشد اما لعلمی، داستان‌نویسی است که غالباً در مورد بیگانه بودن در جهان امروزی می‌نویسد، با این وجود او هم متقاعد میشود که اکنون یک شهروند برابر در کشوری است که همه در آن دارای ارزش‌های مشترک هستند.
لعلمی در کتاب "شهروندان مشروط" می‌نویسد: "اعتراف می‌کنم من تا حدودی ساده‌لوحانه، تصور کردم که بین من هیچ تفاوتی با سایر آمریکایی‌ها نخواهد بود".
وی در پیوستن به 22 میلیون شهروند آمریکایی، تصور می‌کرده که کلید سرزمین موعود را بدست آورده و حامل گذرنامه آمریکایی است. اما طولی نمی‌کشد که او به عنوان یک مهاجر، زن، عرب و مسلمان؛ فاصله بین ایده‌آل‌های آموزش داده شده در درس‌های مدنی برای گرفتن حقوق شهروندی و واقعیت زندگی آمریکایی را درک می‌کند. او در "شهروندان مشروط" از بسیاری جهات، استدلال می‌کند که یک شهروند مشروط است. لعلمی کسی است که خیلی زود می‌فهمد "یک کشور اگر شما را با یک بازو در آغوش بگیرد با دست دیگر شما را بدرقه می‌کند..." چگونه است.
به گفته لعلمی، شهروندان مشروط مجاز به مخالفت و انتخاب گزینه‌های دولت خود نیستند. اگر چنین کنند با سوظن به آنها نگاه میشود و وفاداری آنها به کشور جدیدشان زیر سوال می‌رود. حتی شهروندان مشروط، آزادی حرکت کمتری در کشور دارند، زیرا مأموران گشت مرزی حداقل، 136 ایست بازرسی (تعداد کل موجود این ایستگاه‌ها در هر زمان در دسترس عموم قرار ندارد) که تا 100 مایل در داخل مرزهای ایالات متحده هستند، آنها را متوقف می‌کنند و از آنها سوال می‌پرسند. این در حالی است که ایالت متحده به طور بالقوه، دو سوم جمعیت این کشور را گرفتار می‌کند و هر ساله صدها شهروند آمریکایی به اشتباه در زندان‌های مهاجرتی نگهداری می‌شوند.
لعلمی نشان می‌دهد که چگونه سیستم آمریکایی، اسکیزوفرنی برای ملت خود نسبت به مهاجران ایجاد کرده است. مهاجران بیماری، جرم و جنایت می‌آورند و شغل‌ها را از آمریکایی‌ها می‌گیرند. می‌توانید به شهروندان مشروط شلاق بزند، زیرا آنها به طور همزمان بهترین امید آمریکا و بزرگترین تهدید آن محسوب می‌شوند؛ ترکیبی از سوظن و رد که آسیایی‌ها، ایتالیایی‌ها، ایرلندی‌ها و دیگران با آن روبرو شده‌اند.
لعلمی وقتی افق دیدش را گسترش می‌دهد، استدلال می‌کند که همه اقلیت‌ها در ایالات متحده؛ از جمله افرادی که در این کشور متولد شده‌اند اما از نژاد، مذهب یا جنسیتی که با اکثریت مسلط، مشترک نیستند؛ توسط دولت خود و دیگران مورد تبعیض قرار می‌گیرند و درباره آنها بحث و جدل میشود. مردم سیاه و کشورهای لاتین با پلیس و مجازات بیشتری روبرو هستند و به احتمال زیاد زندانی می‌شوند. طبق یک مطالعه، افراد سیاه‌پوست کمتر از نیمی از سفیدپوستان با شرایط مشابه جریمه می‌شوند و کودک سیاه‌پوست درگیر تخلف در مدرسه، بیشتر از کودک سفیدپوست از تحصیل معلق میشود.
دولت ایالات متحده، شهروندان مشروط را به صورت سیستماتیک از رأی دادن باز می‌دارد؛ از طریق نظرسنجی مالیاتی یا قوانین شناسنامه رأی‌دهندگان که توسط مجالس قانون‌گذاری ایالتی تحت کنترل جمهوری‌خواهان تصویب میشود تا فقرا و اقلیت‌ها را برای سرکوب آرا دموکرات‌ها، باز دارد.
کتاب لعلمی نشان می‌دهد که پس از تجزیه و تحلیل پیروزی دونالد ترامپ در سال 2016، چگونه انگیزه از دست دادن شغل بخاطر مهاجران موجب ترس سفیدپوستان میشود که ممکن است سلطه و امتیازات گروهی آنها از بین برود، زیرا آنها به یک اقلیت جمعیتی تبدیل خواهند شد. او در این کتاب به یک نظرسنجی استناد می‌کند که رأی‌دهندگان سفیدپوست طبقه کارگر، سه و نیم برابر بیشتر از ترامپ حمایت کردند زیرا آنها احساس می‌کردند "مانند یک غریبه در سرزمین خود می‌شوند".
لعلمی وقتی در "شهروندان مشروط" به درونیاتش روی می‌آورد، بهتر زوایای رویای آمریکایی را ترسیم می‌کند. او در بخش‌های میانی کتاب نشان می‌دهد که چگونه رفتار دولت آمریکا و همشهریانش با او ایده‌آل نبوده است. اولین تعامل وی با دولت فدرال پس از شهروندی، شامل یک مامور مرزی در فرودگاه لس آنجلس است که از شوهرش می‌پرسد: "چند شتر مجبور شدید برای او بپردازید؟". او ترسیم می‌کند که بعد از 11 سپتامبر، چگونه ذهنیت "شما یا با ما هستید یا مخالف ما هستید" باعث میشود حتی همکارانش به او سوظن داشته باشند. وقتی او مخالفت خود را در مورد جنگ‌های این کشور در خاورمیانه ابراز می‌کند و استثنایی بودن ایالات متحده را زیر سوال می‌برد، وفاداری او به آمریکا مورد حمله قرار می‌گیرد.
اما منتقد روزنامه نیویورک تایمز، سونیا نازاریو در معرفی کتاب "شهروندان مشروط" پا را فراتر از روایت تکان‌دهنده لیلا لعلمی می‌گذارد و می‌نویسد: "اما ای کاش لعلمی، نویسنده چهار رمان از جمله "حساب مور" که نامزد نهایی جایزه پولیتزر شد، خیلی عمیق‌تر نشان می‌داد که این نابرابری برای او که در کتاب‌های داستانی‌اش هم آن را نشان می‌دهد، در همه سیستم آمریکا جریان دارد، زیرا من هم که به عنوان یک استاد انگلیسی در سانتا مونیکا، کالیفرنیا در میان ثروتمندترین و دموکرات‌ترین آمریکایی‌ها زندگی می‌کنم، آیا از بدترین نابرابری‌هایی که توصیف میشود، مصون هستم؟. برای نشان دادن اینکه این نابرابری‌ها به طور روزمره چگونه انجام میشود، لازم نیست به دورتر از لس آنجلس، جایی که من نیز در آن زندگی می‌کنم و 34 درصد از ساکنان آن در کشور دیگری متولد شده‌اند، نگاه کرد. لعلمی می‌توانست شبکه روایت گسترده‌تری برای بیان این داستان‌ها از طریق دوستان و آشنایانش ایجاد می‌کرد. زیرا هنگامی که من و شوهر سفیدپوستم، 24 سال پیش به ساحل منهتن، کالیفرنیا نقل مکان کردیم، پلیس‌های محلی سال اول سه بار مرا متوقف کردند که چرا برای گردش به چپ از راهنمای ماشین استفاده نکرده‌ام، اما همان‌ها شوهر آلمانی-آمریکایی من را که موهای سفید دارد و هیچ‌وقت این کار را انجام نمی‌دهد را هرگز متوقف نکرده‌اند. یا یک دختر قهوه‌ای هرگز نمی‌تواند در ساحل منهتن عدالت را پیدا کند.
در حالی که کتاب "شهروندان مشروط" به طور متقاعدکننده‌ای نابرابری در بین شهروندان آمریکایی را بیان می‌کند، اما لعلمی به سختی در مورد راه‌حل‌ها و ایده‌های خاص برای دستیابی به تغییر، کوتاهی می‌کند. مثلا چگونه رای‌گیری در این کشور برای همه قابل دسترسی میشود؟"
اما نکته تکان‌دهنده کتاب "شهروندان مشروط" این است که وقتی دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده انتخاب میشود، لیلا لعلمی در سوال دخترش رعب و وحشتی را می‌شنود: "مادر ما را ترک نمی‌کند، درست است؟"
سونیا نازاریو می‌نویسد: "اینکه این سوال حتی برای دختری که در ایالات متحده متولد شده نیز به ذهن خطور می‌کند، فاجعه‌آمیز است و لعلمی از ما می‌خواهد که بهتر شویم تا هیچ کودک آمریکایی احساس نکند این سوالی است که باید بپرسد."