سرویس موسیقی هنرآنلاین: پرسا مقدس سابقه زیادی در حوزه ترانهسرایی موسیقی پاپ دارد. شروع فعالیت هنری او از سال 1382 با ترانه "ایرونی" بود که با همصدایی فرزاد فرزین، مهدی مقدم و بهزاد ابطحی بهعنوان تیتراژ شبکه ایران موزیک پخش شد.
او در دو دهه گذشته با خوانندههایی چون علیرضا قراییمنش (آلبوم "یه حالی دارم این روزا") و فریدون آسرایی (آلبوم "عشق یعنی")، جواد هنرمند، فردین ناجی، محمد لاری، بابک قدمایی و آهنگسازانی چون رضا تاجبخش، بهروز صفاریان، فرزاد فتاحی، مهران خالصی و انوش همکاری کرده است و در حال حاضر چند آلبوم شامل آلبوم جدید فریدون آسرایی را آماده انتشار دارد.
در ادامه، گفتوگوی هنرآنلاین با مقدس درباره موضوعاتی چون وضعیت امروز ترانهسرایی در ایران و نقش و تأثیر کارگاههای آموزش ترانه را میخوانید.
خانم مقدس، در ابتدای گفتوگو کمی از سابقه کاری خود در ترانهسرایی بگویید.
من کارم را در سن 18 سالگی آغاز کردم و نخستین قطعهای که از بنده بهعنوان ترانهسرا منتشر شد، "ایرونی" بود. این قطعه تیتراژ یک برنامه تلویزیونی به آهنگسازی بهزاد ابطحی و خوانندگی مشترک فرزاد فرزین، مهدی مقدم و بهزاد ابطحی بود. این قطعه مقدمه حضور من در بازار موسیقی بهعنوان ترانهسرا بود. پس از آن طی سالها بیشتر سعی کردم بیشتر ترانه بخوانم و یاد بگیرم. پس از این که از نظر نوشتن ترانه به پختگی رسیدم، با خوانندگانی که تازهکار بودند همکاری کردم. پس از آن نیز با خوانندگان نامآشنایی همچون علیرضا قراییمنش، فریدون آسرایی، هومن سزاوار و محمدرضا مقدم همکاریهایی را داشتم.
هنوز هم مانند گذشته در این حوزه فعال هستید؟
مدتی است که به دلیل مشغله کاری و به دلیل این که کار من تقریباً مرتبط با پزشکی است، حتی از نظر خودم هم کمکارتر و کمرنگتر شدم. ترانه و موسیقی شغل اول من نیست و بیشتر یک جور سلیقه و هنری در وجود من است. هر کسی دوست دارد هنرش را به نمایش بگذارد. من از کودکی تاکنون از این زاویه به ترانهسرایی نگاه کردهام، اما حدود 17 سال است شغل دیگری دارم. شاید یکی از دلایل کمکاری من در ترانهسرایی این باشد که وقتی شما هشت تا 10 ساعت از روز را مشغول کار دیگری باشید، کمکم آن کار برای شما پررنگتر خواهد شد. ضمن این که پیگیری نکردن کارها در موسیقی ضربههای بسیاری به عوامل یک قطعه میزند و اگر منِ ترانهسرا پیگیر نباشم، کمتر ترانه مینویسم و بهطبع کمتر کار به دست خوانندگان و آهنگسازان میرسانم و رفتهرفته کمکارتر میشوم. به هر حال از نظر نوشتن، ترانههای زیادی را مینویسم اما اگر منظورتان موسیقی شدن آن ترانه است، باید بگویم که شاید نداشتن وقت بیشتر برای پیگیری قطعات و همچنین مشغلههای کاری باعث این اتفاق شده است. گذشته از این در چند وقت گذشته نمیدانم چه اتفاقی در بازار موسیقی افتاده است که انتشار کارها مقدار زیادی به تعویق میافتد و هر دو یا سه سال یکبار فضای زبان و شعری ما در موسیقی تغییر میکند. به هر حال منتظر انتشار چند قطعه با ترانه بنده توسط خوانندگان مختلف هستم. متأسفانه شیوع ویروس کرونا باعث تأخیر چند ماهه در انتشار این قطعات شده است.
وضعیت امروز ترانه در کشورمان را چطور ارزیابی میکنید؟
شرایط امروز ترانه در ایران به نظر من از جهتی خوب و از جهت دیگر خیلی بد است. ما این روزها یکسری استعدادها، ایدهها و جهانبینیهای جدید میبینیم که شاید در دهه اخیر کمتر دیده و شنیدهایم یا تجربهاش کردهایم. درواقع با نسل جدیدی روبرو هستیم که جهانبینی جدیدتری دارند. بخش خیلی بد این است که مسیر ترانهسرایی به سمت تجاری شدن میرود و اینجا است که همه چیز خراب میشود و همه ما حس میکنیم مسیر ترانه و موسیقی ما به جاهایی میرود که نباید برود. فقط ما بهعنوان هنرمند یا موسیقی ایرانی تغییر نکردهایم بلکه جهان تغییر کرده است. به هر حال همه چیز تغییر میکند. زمانی که مدل حرف زدن افراد حتی در جامعه فرق میکند، ما چطور میتوانیم انتظار داشته باشیم که موسیقی و هنرمان تغییر نکند؟ و ما هستیم که باید موضوع تغییر نسل را بپذیریم و چون این تغییر نسل سریع اتفاق میافتد، نمیتوانیم آن را بپذیریم. البته این پذیرش به نظر من تنها در روند تغییر جهانبینی است و در روند خراب شدن ادبیات و گفتار ما نیست. نمیگوییم باید ادبیات، شعر، ترانه و روند موسیقی را به خاطر نسل جدید خراب کرد. اتفاقاً من اعتقاد دارم که ترانهسراها، موسیقیدانان و آهنگسازان خوب باید با سلیقه این نسل بسازند، اما درست بسازند. اعتقاد دارم اگر شاعران بسیار خوبمان در کشور برای این نسل به زبان درست اما به شیوهای که نیاز آنها است بنویسند، اتفاقاً موسیقی ما در یک سطح متعادل و خوبی میماند، اما زمانی که آن را رها کنند، ما احساس میکنیم که موسیقی بد میشنویم.
خانم مقدس، اعتقاد دارید در حوزه ترانه هم مانند خیلی حوزههای دیگر باندبازی نقشی برجسته دارد؟
باندبازی را نمیدانم، اما پارتیبازی چرا. البته این مسئله در تمام شغلها در جامعه ما صدق میکند. این که چه اتفاقی رخ میدهد که پارتیبازی به وجود میآید، به خودمان و جامعهمان مربوط میشود، به دلیل این که همیشه کار ما با پارتیبازی انجام شده است و عدهای در هر صنفی به دلیل نداشتن پارتی مظلوم واقع شدهاند و آدمهای خجالتی بودند. نمیدانم راه حل چیست، اما موضوعی که برای من جالب است این است که در صنف موسیقی و سینما این بپارتیبازی هر چند وقت یکبار میشکند و مهرهها تغییر میکنند و این میتواند برای آدمهایی که هنوز نتوانستند وارد آن پارتیبازی شوند، خوب باشد. به نظر من گاهی اوقات آدمها باید وارد پارتیبازی شوند و اگر این اتفاق رخ ندهد، به جایی نمیرسند. بهنوعی پارتیبازی را خودم هم انجام دادم و پیش آمده که ترانههای خوب ترانهسرایانی مأخوذبهحیا را که اصلاً نمیدانستند این کار را چگونه باید انجام دهند، برای خوانندهها و آهنگسازان فرستادم. شاید کمتر کسی باشد که این کار را انجام دهد، اما اعتقاد دارم خوب است که پارتیبازی به این شکل باشد و در جهت مثبت کار کنیم.
ترانهسرایان چقدر و تا چه حد باید بر موسیقی و جزئیات گونههای مختلف آن اشراف داشته باشند؟
ترانه باید با موسیقی تلفیق شود و در نتیجه کسی که ترانه مینویسد، باید موسیقی را هم بداند، اما اگر منظور شما این است که حتماً به نواختن ساز اشراف داشته باشد و آن را بلد باشد، نه به این صورت نیست. البته اگر آن را بداند، خیلی خوب است به دلیل این که روی وزن شعر خیلی میتواند به آن کمک کند.
ترانهسرایی در سالهای گذشته چه فراز و فرودهایی را پشت سر گذاشته است؟
ما فراز و فرودهای زیادی در موسیقی داریم و اضافه شدن خیلی از افراد و از طرفی از دست دادن خیلی از افراد مانند افشین یداللهی، ناصر عبداللهی، مرتضی پاشایی و ناصر چشمآذر تأثیر زیادی گذاشته است. از سوی دیگر، هر هنرمندی که از دست میرود، دهها برابر جایگزین او میشوند و بهطور مثال اگر 20 نفر را در ده سال اخیر در موسیقی از دست دادیم، از آن طرف 200 نفر به بازار موسیقی اضافه شدند. این مسئله تشویش و سردرگمی ایجاد میکند به دلیل این که هرکسی نمیداند که چه کاری میخواهد انجام دهد. ما خیلی از افراد را در موسیقی داریم که نمیدانند میخواهند چه کاری انجام دهند.
دوست دارید چه ملودی و چه تنظیمی بر روی ترانه شما کار شود؟
برای من هم مانند سایر ترانهسرایان بسیار اهمیت دارد که یک ملودی خوب با یک تنظیم خوب بر روی ترانهام قرار بگیرد. در کل خیلی از ترانهسراها دوست دارند یک موسیقی آرام، عاشقانه و کمی خلوت بر روی ترانههایشان قرار بگیرد که البته در 50 درصد مواقع این اتفاق رخ نمیدهد. در حال حاضر نیز قطعات آرام و غمگین کم شده است، به دلیل این که داریم به سمت موسیقیهای شاد میرویم. گرچه فکر میکنم بهزودی به همان سبک قطعات آرام و غمگین باز خواهیم گشت.
قصد برگزاری کارگاه ترانه ندارید؟
خیر فعلاً قصد برگزاری کارگاه ترانه ندارم و دلیلش هم این است که اعتقاد ندارم در سطحی هستم که بتوانم آموزش دهم. کسی که میخواهد کارگاه ترانه برگزار کند، علاوه بر تسلط بر این حوزه باید بسیار مطالعه کرده باشد. کسی که میخواهد به افرادی که در ابتدای راه هستند، آموزش دهد، باید خیلی دقت کند که خودش همه چیز را بداند و هیچ نقطه ابهامی برایش نباشد. من خودم را در این سطح نمیدانم. هنوز در حال یادگیری اصول ترانهسرایی هستم و هنوز مطالعه میکنم و از افرادی که علمشان در این موضوع بسیار بالاتر است، یاد میگیرم.
نقش این کارگاهها را در تربیت علاقهمندان به این حوزه از هنر را چطور میبینید؟
کارگاههای ترانه بهشرط این که بهدرستی انتخاب شوند خیلی میتوانند مؤثر باشند. زمانی که جوانان و نوجوانان در صفحات مجازی برای یادگیری اصول ترانهسرایی از من کمک میخواهند، سعی میکنم که به آنها کمک کنم و خطمشی به زندگیشان بدهم که بتوانند راه درستتری را انتخاب کنند. به هر حال حضور در کارگاههای ترانه اگر با هدف و مراحل مشخص و درست همراه باشد خیلی میتواند به یادگیری اصول ترانهسرایی کمک کند. این را نیز نباید فراموش کنیم که شعر و ترانه آموختنی نیست و شما باید استعداد و درونمایهای از شعر و ترانه داشته باشید که این کارگاهها بتواند به شما کمک کند.
چه راهکارهایی را به علاقهمندان به ترانهسرایی پیشنهاد میکنید؟
این سؤال را خیلی از افرادی که میخواهند وارد عرصه ترانهسرایی شوند از من میپرسند. راهکار نخست این که استعداد خودتان را کشف کنید. سپس باید این استعداد را پرورش دهید که این اتفاق میتواند با شرکت در کارگاههای ترانه یا جلسات شعر روی بدهد. از این طریق دایره جهانبینیتان را تقویت کنید و در کنار آن صبور باشید. یکی دیگر از راهکارها، پشتکار بسیار زیاد است. افرادی که این راه را شروع میکنند، نباید عجول باشند. راهکار بعدی این است که برای خودتان هدفهای کوتاهمدت تعیین کنید. راهکار دیگر این است که خودتان را بیشتر از چیزی که هستید در هنرتان نبینید و در این زمینه آگاهی داشته باشید.
قصد انتشار مجموعه ترانههای خود را دارید؟
انتشار مجموعه ترانهها هیچوقت جزو اهداف من نبوده است. البته نمیگویم انجام این کار را دوست ندارم و اتفاقاً خیلی هم خوب است که یک ترانهسرا مجموعهای داشته باشد که تمام ترانههایش در آن کتاب باشد.
در پایان بفرمایید که کرونا تا چه اندازه به کار شما لطمه وارد کرده است؟
متأسفانه کرونا نهفقط موسیقی بلکه به هر صنفی لطمه وارد کرده است. با تمام وجودم امیدوارم هرچه زودتر همه ما از این وضعیت خلاص شویم. همه باید تلاش کنیم که این ویروس ریشهکن شود.