به گزارش هنرآنلاین، به نقل از روابط عمومی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، در این مراسم علاوه بر سخنرانی‌های علمی درباره ماه مبارک رمضان ، به برخی از آداب و رسوم مردم شیراز و استهبان نیز اشاره شد . در ابتدای مراسم محمود عالیشوندی، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، ضمن اشاره به ضرورت توجه به مبانی فرهنگ عامه گفت: حکمت گمشده فرهنگ عامه امروز است . وی افزود: اینکه در جامعه برخی فرهنگ‌های وارداتی جای فرهنگ‌های اصیل را گرفته و ذائقه مردم امروزی را تغییر داده می‌تواند زنگ خطری برای تغییر فرهنگ عامه مردم باشد . عالیشوندی در ادامه اضافه کرد : می‌توان گفت که این فرهنگی تجاری است که در یک سطح انبوه برای بازاری وسیع تولید شده است و رشد این فرهنگ به معنی آن است که فرهنگ‌هایی که پول‌سازنیستند و نمی‌توانند برای بازار انبوه تولید انبوه داشته باشند نظیر هنر و فرهنگ بومی جایی برای ادامه حیات ندارند . عالیشوندی تاکید کرد: بسیاری از آیین‌های گذشته که امروزه تبدیل به فرهنگ شده باید دوباره مورد توجه قرار گیرد و حکمت‌های آن‌ها مورد بررسی قرار گیرد . سخنرانی دکتر مصطفی ندیم عضو هیات علمی دانشگاه شیراز درباره مردم شناسی تاریخی خوراکی‌های ماه رمضان در شیراز بخش دیگری از برنامه های این نشست بود . دکتر ندیم در بخشی از سخنان خود به تحلیل خوراکی‌ها در چارچوب فرهنگ پرداخت و گفت: با وجودی که مهم‌ترین هدف استفاده از خوراک تامین نیازهای غذایی است اما خوراک‌هاابعاد فرهنگی نیز دارند و در این چارچوب فرهنگی است که انسان‌ها تصمیم می‌گیرند که چه غذاهایی مصرف کنند و چه غذاهایی مصرف نکنند. این انتخاب تنها به خاطر طعم خوراک و یا ارزش غذایی خوراک نیست بلکه تحت تاثیر عوامل محیطی، پایگاه اجتماعی،فرهنگی و دینی افراد شکل می‌گیرد . وی افزود :برای اعضای هر جامعه ای غذا از نظر فرهنگی تعریف شده است. در واقع آنچه ما مصرف می‌کنیم نیازمند یک قالب تایید و تصویب شده فرهنگی است و عواملی چون تابوهای مذهبی، موهومات، باورهای تندرستی و غذایی در طبقه بندی غذاها نقش دارند. ندیم سپس به نقش‌های نمادین غذا اشاره نمود و گفت: غذا نشانه‌ای از پیوند اجتماعی جوامع است. در بسیاری از جوامع پیشنهاد دادن به فردی برای غذا و یا نوشیدنی به معنای پیشنهاد محبت، دوستی و یا آغاز روابط انسانی است و پذیرش پیشنهاد به نوعی به مفهوم پذیرش آن احساسات و پاسخ مثبت به آن است و رد کردن پیشنهاد معنای عکس دارد . وی تصریح کرد: در فرهنگ ما نان و نمک خوردن به معنای عدم دشمنی است و به واقع بیشتر افراد مایل به غذا خوردن با دشمنان خود نیستند و اگر هم در غذا خوردن با هم شریک شوند به معنای کنار گذاردن خصومت‌ها لااقل برای دقایقی است . استاد تاریخ دانشگاه شیراز در بخش دیگری از سخنان خود، غذا را نشانه ای از همبستگی گروهی دانست و افزود: در فرهنگ‌های مختلف استفاده از دور هم جمع شدن برای خوردن یک وعده غذایی تاثیر زیادی در همبستگی فامیلی و قومی دارد. غذا با هویت فردی و جمعی ارتباط بسیار نزدیک دارد و جالب است بدانید که در مواقع حساس خوردن یک غذای خاص که هویت بخش است، آرامش دهنده هم هست.
دکتر ندیم درباره نمادگرایی غذا در فرهنگ ملل مختلف گفت: در ادبیات و فرهنگ زبانی هر ملت نمونه های زیادی وجود دارد. در ادبیات شفاهی ما مثال‌ها فراوان است. از نوع غذا خوردن کچل‌ها در قصه‌ها گرفته تا غذای قهرمانان داستان‌ها یا متل و ضرب‌المثل های ما که پر از اصطلاحات غذایی است. وی در پایان به جغرافیای فرهنگی شیراز و ارتباط آن با خوراکی‌ها پرداخت و سپس درباره آداب سحری و افطاری دادن توضیح داد . در ادامه محمدرضا آل ابراهیم، فولکلور شناس و پژوهشگر استهباناتی ، درباره آداب و رسوم مردم استهبان سخن گفت . وی در بخشی از سخنان خود درباره سنت‌های پسندیده مردم استهبان در ماه رمضان اشاره کرد و گفت: در ایام رمضان رسم بر این بوده که هر خانواده ای که برای سحر غذایی اضافه داشته در سینی یا سبد می‌گذاشت و چون همه خانه‌ها از طریق یک سوراخ که در دیوار حیاط خانه‌شان تعبیه کرده بودند با هم ارتباط داشته‌اند، به خانواده همسایه می‌داده است . آل ابراهیم افزود: آن خانواده اگر غذا را لازم داشت که خود بر می‌داشت و گرنه به خانواده بعدی می‌داد و چه بسا که خود غذایی هم بر آن می‌افزود. و تا چندین خانه این عمل تکرار می‌شد و سرانجام به خانه اولی عودت داده می‌شد. در این گردونه نوعی تعادل غذایی صورت می‌گرفت . در عین حالی که مشخص نبود چه کسی غذایی را برداشته و چه کسی غذایی بر آن افزوده است و هیچ کس هم بر دیگری منت نداشت . این پژوهشگر درباره یکی دیگر از مراسم مخصوص ماه رمضان در استهبان گفت: در شب‌های ماه رمضان برای کمک به فقرا ،یک نفر کدویی خشک شده را که محتویاتش را بیرون آورده و به صورت یک ظرف درآورده بودند،به دست می‌گرفت و در بین مردم می‌چرخید . افراد دست در جیب برده و مشت کرده و از جیب بیرون می‌آوردند و در کدو می‌ریختند که حال اگر کسی می‌خواست کمکی کند، پولی را به درون کدو می‌ریخت و اگر نیازمند بود، پولی را از داخل کدو بر می‌داشت و هیچ کس نمی‌دانست که چه کسی پول گذاشته و یا چه کسی پولی را برداشته است . در ادامه برنامه استاد حیدرپور سرپرست گروه هنری سفیر به همراه چند تن از هنرمندان نمایش‌های آیینی به اجرای برخی رسوم مردم شیراز در ماه مبارک رمضان پرداخت ؛در این بخش ، مراسم "نقاره کشی"، "روز والون " و "چراغ پلو" اجرا شد که مورد استقبال حاضرین قرار گرفت . در پایان مراسم دکتر فریبا رئیسی مدیر مسئول و صاحب امتیاز موسسه فرهنگی هنری جاویدان از نشست بعدی موسسه با موضوع " گیاهان دارویی و طب سنتی در فرهنگ عامه" خبر داد و خاطر نشان کرد که در هر جلسه علاوه بر پرداختن به موضوع اصلی نشست که یکی از مبانی اصلی فرهنگ عامه است، فولکلور یکی از شهرستان‌های استان فارس نیز توسط محققان محلی معرفی خواهد شد . انتهای پیام