سرویس تجسمی هنرآنلاین: در روزهای آخر دی 98 تهران در یک شب برفی و سرد میزبان سه نسل از هنرمندان نقاشی‌خط در سه نقطه مختلف بود؛ نمایشگاه‌ آثار نقاشی‌خط سیدمحمد احصایی در گالری بوم، نمایشگاه عین‌الدین صادق‌زاده در گالری خاک و نمایشگاه احمد میرزا زاده (احمد میرزا) در گالری شکوه. آنچه از رهگذر مقایسه و مرور آثار این سه نمایشگاه عاید ذهنی پرسه‌زن می‌شود، جدّ و جهد سیری‌ناپذیر جوانان هنرمند در گسترش رسانه و امکانات بیانی جدید در هنر است؛ جوانانی که دیگر از روی دست استادان هنر نگاه نمی‌کنند و فعالیت هنری‌شان در مفهومی جدا از کنش انبوه‌سازی صورت‌بندی می‌شود.

این چهارمین نمایشگاه انفرادی احمد میرزا جوان‌ترین عضو این سه نسل از هنرمندان حوزه نقاشی‌خط بود؛ نمایشگاهی شامل ۱۷ اثر  نقاشی‌خط، آینه‌کاری و خط فرش که همگی مربوط به ۴ سال گذشته هستند. احمد میرزا در این آثار از قالب کارهای قبلی خود خارج شده و  بر خلاف آثار پیشین او که مدرن بودند به سمت کارهای معاصر حرکت کرده است. او خود از این کنش تحت عنوان "پوست‌اندازی" و "شکستن لاک" یاد می‌کند؛ فرآیندی که از چند اتود شروع و به کارهای فعلی منتهی شده است.

آثار پیشین احمد میرزا به تبعیت از هنرمندانِ سقاخانه به زیربنای هویتی یا همان حافظه نژادی تعلق داشت. آثار جدید او به عکس، بر اتمسفر جهانی تأکید دارد؛ هر چند در پیش گرفتن این رویکرد باعث نشده کار او از جنبه ملی و هویتی تهی شود. تا پیش از این، کارهای این هنرمند مدرن و دکوراتیو بود و تحت‌تأثیر مکتب سقاخانه. از خطوط کوفی، نستعلیق و… در کارهایش استفاده می‌کرد اما اغلب آن‌ها مفهومی نداشت. در آثار جدید سعی کرده به سمتِ هنر مفهومی برود. این آثار را می‌توان گونه‌ای اعتراض نسبت به نابسامانی فرهنگ و هنر امروز قلمداد کرد. مرثیه‌ای بر فرهنگ و سنت‌هایی که امروزه روز، دیگر اثری از آن‌ها باقی نمانده. اعتراض هنرمند به این است که چرا این آثار فراموش شده و ما نسبت به این وضعیت بی‌تفاوت هستیم. فرهنگ و آداب و رسوم‌مان کجا رفته است؟ میراث فرهنگی معنای گسترده‌ای می‌تواند داشته باشد. می‌تواند به معماری و اشیای تاریخی ارجاع دهد و از طرفی می‌تواند نوع زیست ما و زندگی روزمره‌ای باشد که قبلاً به نحو دیگری بوده و امروزه تغییر کرده است.

در برخی آثار این نمایشگاه شاهد گرایش نئوپاپ هنرمند هستیم، برای نمونه آثاری که فرش و آیینه کلاژ شده روی بوم هستند. در یکی از این آثار او کلمه عشق را به شکلی وارونه با استفاده از تکه فرش‌های مندرس روی بوم تعبیه کرده است. در برخی از نمونه‌ها، عباراتی عامیانه و دَم‌ِدستی با خط نستعلیق به کار رفته است. بدین ترتیب یک فضای تصویری نئوپاپ و گاه طنزآمیز در آثار احمد میرزا شکل می‌گیرد.

 هنرمند در برخی از کارهای این نمایشگاه از هنرهای قدیمی که امروز منسوخ‌شده و دیگر کاربرد ندارند مثل کاشی‌کاری، کتاب‌آرایی یا حتی قالی‌بافی استفاده می‌کند. تعدادی از آثار این نمایشگاه به شیوه پتینه، تخریب‌شده‌اند و روی آنها فرش آمده است که نشان از بلاتکلیفیِ هنر زمانه ماست. او خود معتقد است بلاتکلیفیِ موجود در بعضی از کارها، حکایت امروز ماست.

اما برگ برنده میرزا زاده در این نمایشگاه بی‌شک رونمایی از ایده "خط فرش" بود. او در این نمایشگاه برای نخستین بار از فرش و همین‌طور از آینه به شکل حروف استفاده کرده است. در تکنیک خط فرش، تکه‌های فرش‌های قدیمی و دست بافت که سالیان سال زیر پای ما ایرانی‌ها بوده تبدیل می‌شوند به حروف خوشنویسی. انگار می‌خواهند حرفی بزنند از دل تاریخ و از گذشته‌ها. برای این مجموعه تعدادی فرش مندرس و صدمه دیده که قابلیت ترمیم و مرمت نداشتند استفاده شده است. گویی این فرش‌ها باید تکه‌پاره و تبدیل به حروف می‌شدند تا روی بوم حرف‌های تازه بزنند...