سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین، این کتاب حاصل کار پژوهشگران عرصه نمایش ایرانی در قالب مقاله است و دستاوردهای جدیدی پیرامون عناصر گوناگون سنن نمایش و آیین‌ها بازگو می‌کند.   

در کتاب "دفتر پژوهش 4"، هشت مقاله با عناوین "جنگ زرگری و بلاگردان آیینی در نمایش‌واره‌های باران‌خواهی" نوشته پوپک عظیم‌پور، "زمینه‌های تاریخی- اجتماعی شکل‌گیری نخستین اشکال نمایش آوازی در چین" اثر غزل اسکندرنژاد، "تقلیدهای ضبط شده بر روی صفحه‌های گرامافون با لهجه کاشی" نوشته مهدی صفاری‌نژاد، "چگونگی بهره‌گیری از اتوس، پتوس و لوگوس در فن خطابه ارسطو و فتوت‌نامه سلطانی (با تمرکز بر طومار نقالی سام‌نامه" اثر لیلی عاج، "بررسی عنصر رویداد در متن شبیه‌خوانی ایوب با رویکرد روایت‌شناسانه" نوشته شهناز روستایی، "بررسی تعزیه شهادت حضرت عباس و مجلس شبیه آزمون سیاوش براساس نظریه ارتباطی یاکوبسن" نوشته الهام ذوالفقاریان، "بررسی مفاهیم هستی جسمانی، تسجم‌یافتگی، فضامندی / مکان‌مندی و تونالیتی در تعزیه" نوشته سجاد یاری‌فیروزآبادی و "شرحی بر مجالس شاه شکار و شاه شهید" نوشته داوود فتحعلی‌بیگی و مهدی دریایی نشر یافته است.

الهام ذوالفقاریان در مقاله "بررسی تعزیه شهادت حضرت عباس و مجلس شبیه آزمون سیاوش براساس نظریه ارتباطی یاکوبسن"، درصدد بررسی کارکردهای کلام در تعزیه با نگاه ویژه به دو مجلس "شهادت حضرت عباس" و "آزمون سیاوش" است. برای این منظور نظریه کارکرد کلام و ارتباطی یاکوبسن مبنای تحلیل قرار گرفته است و طی یک بررسی توصیفی، در نهایت این نتیجه حاصل خواهد شد که در تعزیه به عنوان یک رسانه چند وجهی، از ارتباطی دو سویه بین گوینده و شنونده برخوردار است و در شبیه‌نامه‌ها، کارکردهای شش‌گانه یاکوبسن به ویژه کارکرد عاطفی، ترغیبی و دلالتی به خوبی مشاهده می‌شود.

مهدی صفاری‌نژاد در "تقلیدهای ضبط شده بر روی صفحه‌های گرامافون با لهجه کاشی" توضیح می‌دهد در زمان قاجاریه به‌واسطه حضور فرنگی‌ها در ایران و تفاهم با شاهان وقت تعدادی صفحات گرامافون موسیقی ضبط و با استقبال روبرو می‌شود که در این میان محبوبیت تقلیدچی‌ها مزید بر علت می‌شود تا تعدادی از اجراهای آن‌ها نیز ضبط شود و با نام کاشی در هشت صفحه گرامافون به جای بماند، فردی با لهجه کاشانی در اجرا حضور دارد که در این مقاله به آن پرداخت شده است.

لیلی عاج نیز در مقاله "چگونگی بهره‌گیری از اتوس، پتوس و لوگوس در فن خطابه ارسطو و فتوت‌نامه سلطانی (با تمرکز بر طومار نقالی سام‌نامه"، گفته است مراحل فن خطابه از منظر ارسطو از ابداع، آرایش و تنظیم، سبک و طرز بیان تشکیل شده است. ارسطو برای سخنوارن و به تعبیری نقالان سه ابزار اتوس (شخصیت و وجاهت سخنران)، پتوس (جنبه‌های احساسی و شگردهای سخنوری) و لوگوس (ارائه استدلال و برهان) قائل است. از سویی واعظ کاشفی نیز در فتوت‌نامه سلطانی تاویلی متفاوت از فن خطابه ارسطو برای عمل معرکه‌گیری و نقالی ارائه داده که حاصل تاثیرات فرهنگی-اجتماعی و مذهبی است. تطبیق این دو اثر با هدف چگونگی به کارگیری سه ابزار اتوس، پتوس و لوگوس توسط نقالان برای دراماتیک کردن روایت‌های شفاهی صورت گرفته است. به همین منظور طومار نقالی "سام نامه" که یکی از غنی‌ترین و کامل‌ترین طومارهای نقالی است بررسی شده.

کتاب "دفتر پژوهش 4" به کوشش محمدحسین ناصربخت در شمارگان 1000 نسخه و با قیمت 30هزار تومان توسط انتشارات نمایش به مناسبت برگزاری نوزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی در سال 1398 نشر یافته است. یادداشت داوود فتحعلی‌بیگی دبیر جشنوار و محمدحسین ناصربخت دبیر مجموعه دفتر پژوهش 4 نیز ضمیمه اثرست.

Scanbot Nov 5_ 2019 11.32 AM