به گزارش هنرآنلاین به نقل از روابط عمومی انتشارات سیب سرخ، مجموعه شعر "فاصله‌ای به اندازه سه اینچ" سروده پل استر رمان نویس و شاعرآمریکایی با ترجمه ساناز محب که به تازگی از سوی نشر سیب سرخ منتشر شده است، با حضور مترجم اثر، محمود معتقدی و احمد پوری در موسسه بهاران نقد شد.
محمود معتقدی شاعر و منتقد در این نشست، گفت: پل استر نامی شناخته شده در قلمرو ادبیات داستانی آمریکا به شمار می‌رود و کمتر او را به عنوان شاعر می‌شناسند. از او تاکنون قریب به 20 عنوان کتاب به فارسی ترجمه شده و مجموعه شعر "فاصله‌ای به اندازه سه اینچ" نخستین مجموعه شعری است که از او به فارسی منتشر شده است.
او ادامه داد: پل استر یکی از شاعران و نویسندگان پست مدرن دنیاست و سعی دارد در حوزه خلاقیت چندان اطلاعاتی از وضیعت به مخاطب ندهد. شاعر سعی دارد با کنشی از روایت، دنیاهای واقعی را با تخیل و نشانه‌هایی از زبان استعاره ای آشنایی‌زدایی و به سمت نوعی چند پارگی و گسست وعدم قطعیت نزدیک کند.
معتقدی افزود: بی‌نظمی، پوچی و آشفتگی روزگار انسان معاصر دست‌مایه‌هایی هستند که دنیای شعر پل استر را به فضاهایی انتزاعی و تراژیک می‌کشاند. در این منظراست که بسیاری از رهیافت‌های شاعر میان نبودن و بودن حرکت می‌کنند. چند وجهی روایت و ذهن و زبان اول شخص از جمله ویژگی‌های شعر پست‌مدرن است و این ویژگی‌ها در شعر استر مشهود است.
او ادامه داد: "فاصله‌ای به اندازه سه اینچ" یعنی فاصله میان دیدن و شعر گفتن که در این سه اینچ خلاصه می‌شود و شاعر در چشم‌انداز چنین فاصله‌هایی از دغدغه‌های انسان معاصر به ویژه در دنیای متمدنی از قبیل آمریکا پیوسته درسروده‌هایش پنهان و آشکار حرف می‌زند.
به گفته معتقدی، پل استر شبیه داستان‌هایش با نوعی پیچیده‌گویی در فضاهای شعرش نیز از بازی زندگی و مرگ، مدام از فروپاشی هویت ما و آرمان‌ها می‌نویسد و هسته روان‌شناختی زبان را در عرصه‌های گوناگون به شیوه‌ای چند وجهی، هم‌چون زمان از دست رفته به گذرگاه اشباح می‌کشاند. استر با زاویه دیدهای گوناگون در شعرش از گذشته و خاطره‌ها پیوسته پر و خالی می‌شود و پرسش از زندگی، طبیعت، تقابل ذهن و عین را در بیرون هستی به اعتراض و گمشدگی به واگویه می‌نشیند.
او تصریح کرد: موضوعاتی چون شانس، تنهایی، عشق و مکان‌ها و آدم‌ها پیوسته در شعرهای استر جایگاه خاص خاکستری دارند. بسامد سنگ و زمین در شعر او بسیار بالاست.
معتقدی اضافه کرد: استر در شعرش از دنیای تجربه و سمبل‌ها حرفی نمی‌زند درنگاه و زبان پل آستر، همه چیز همواره در حال ساختن، گفتن و ویران شدن هستند و بسیاری از چیزها در شکل خودش پایدار و برقرار نیستند و به عبارتی در حال یکی شدن با آن دیگری است. تلاش‌های ساناز محب برای ترجمه شعرهای استر با تمام پیچیدگی‌ها ستودنی و قابل تقدیر است و به نظرم او به خوبی توانسته از پس ترجمه این کتاب برآید.
در ادامه احمد پوری درباره ترجمه شعر، توضیح داد: یک داستان قدیمی وجود دارد که می‌گویند شعر قابل ترجمه نیست. در بسیاری از گفت‌وگوها از من پرسیده می‌شود که آیا شعر قابل ترجمه است؟ و این پرسش از من در خود یک تناقض دارد. من وقتی شعر ترجمه می‌کنم به این معناست که در نتیجه شعر قابل ترجمه شدن است. پاسخ من به این سوال آن است که هر شعری قابلیت ترجمه شدن را دارا نیست. برخی از اشعار را می‌توان ترجمه کرد و برخی از شعرها را نمی توان ترجمه کرد.
او افزود: اگر مترجم تحت تاثیر شعر قرار نگرفته باشد و آن را ترجمه کند، خیانت کرده است، چرا که حس درونی شعر را منتقل نساخته و تنها کلماتی فاخر تحویل زبان مقصد خواهد داد. برخی از شعرهای حافظ و مولانا قابلیت این را ندارند که ترجمه شوند.
به گفته پوری، درهر زبانی یک‌سری واژگان ویژه وجود دارد که نمی‌توان مشابه آن‌ها را در زبان‌های دیگر پیدا کرد و برای ترجمه این واژگان دچار مشکل می‌شویم. اگر بخواهیم تنها موضوع شعر را ترجمه کنیم، کاری صورت نگرفته و تنها یک بخش از شعر منتقل شده است. در زبان انگلیسی نیز این مسئله وجود دارد. برخی اشعار در زبان انگلیسی وجود دارد که حسرت بر دل مترجم می‌گذارند.
پوری توضیح داد: برخی از واژگان و بازی‌های زبانی ترجمه‌پذیر نیستند. گاهی اوقات موسیقی شعر یکی از عوامل ترجمه ناپذیری شعراست. به عنوان مثال بخشی از زیبایی این بیت منوچهری "خیزید و خز آرید که هنگام خزان است/ باد خنک از جانب خوارزم وزان است" ناشی از تکرار واج‌ها و شکل‌گیری موسیقی درونی شعراست. این موضوع را نمی‌توان در زبان مقصد انتقال داد، شعر دیگر آن زیبایی زبان مبدا را نخواهد داشت و تنها می‌توان معنای آن را منتقل کرد.
او درباره اقبال مترجمان نسبت به ترجمه شعر در دو دهه اخیر، گفت: بسیاری از مترجمان وقتی دیدند مثلا ترجمه شعرهای نرودا به چاپ‌های چندم رسیدند، به سمت ترجمه شعر آمدند. البته دلیل دیگر آن بود که به نظرشان ترجمه شعر به خاطر حجم کمتر اشعار، کار ساده‌تری نسبت به ترجمه رمان و داستان است. کار یک مترجم برای انتخاب شعر بسیار دشواراست، مترجم در کنار ظرایف کار ترجمه باید بهترین شعر را برای ترجمه انتخاب کند. برای من ترجمه شعر آسان تر از ترجمه رمان است.
پوری درباره ترجمه شعرهای عاشقانه، اظهارداشت: در دوره‌ای به ترجمه شعرهای عاشقانه روی آوردم که ادبیات ما عبوس شده بود و درچنین شرایطی بود که به ضرورت ترجمه شعرهای عاشقانه پی بردم و برای ترجمه شاعرانی را انتخاب کرده‌ام که خودم شعرشان را دوست داشته‌ام و می‌خواستم با ترجمه این لذت را با مخاطبانم در میان بگذارم. از میان شاعرانی که شعرشان را ترجمه کرده‌ام، با شعر ناظم حکمت احساس نزدیکی بیشتری می‌کنم.
او ادامه داد: به نظرم یک مترجم باید به زبان مقصد تسلط کامل داشته باشد و بتواند حس شعر را در زبان مقصد منتقل کند. به نظر من ساناز محب مترجم خوب و جسوری است و به زبان انگلیسی تسلط خوبی دارد و این موضوع در ترجمه‌اش مشهود است. از این نظر می‌گویم جسور است چون به سراغ ترجمه شعرهای استر رفته است. من اگر جای او بودم هرگز به سراغ استر نمی‌رفتم.
پوری درباره شیوه نام‌گذاری کتاب‌هایش، گفت: من عنوان کتاب‌هایم را براساس سطر یا چند کلمه از شعر شاعر انتخاب می‌کنم. در مقطعی برای کتاب‌ها اسامی طولانی مد بود اما براساس تجربه دریافتم که مخاطبان اگر عنوان کتاب بلند باشد به سلیقه خودشان این نام را کوتاه می‌کنند.
این مترجم افزود: نوشتن را بیشتر از ترجمه دوست دارم و از آن لذت بیشتری می‌برم، اما هنگام ترجمه شعرهای آنا اخماتوا، از لحظه لحظه ترجمه اشعار او لذت بردم.
درادامه کلیپی از تصویر زندگی پل استر نویسنده آمریکایی از زمان کودکی تا به امروز، پخش شد و پس از آن ساناز محب مترجم شعرهای پل استر، گفت: پل استر در مصاحبه تصویری که دکتر ایزاک گوریتز با او در سال 2014 درسالن کتابخانه عمومی مورگان نیویورک انجام داده به نکات جالب اشاره کرده است.
به گفته محب، پل استر از هشت سالگی عاشق کتاب خواندن بوده، کاری که هم‌چنان موجب آرامش اوست. پل استر از ادگار الن پو تاثیر پذیرفته و اولین مجموعه داستانی که پل استر با جمع کردن95 سنت در سال 1956 خریده و با خواندن آن با جهان داستان آشنا شده مجموعه داستانی از ادگار آلن پو بوده است.
او افزود: پل استر درهشت سالگی شروع به نوشتن کرد. یک روزکه همراه پدرش برای دیدن بازی بیس‌بال و قهرمان مورد علاقه ش ویلی مایز رفته بود، از مایز خواست که توپش را امضا کند. مایز به او گفت خودکار داری اما پل خودکارش را در خانه جا گذاشته بود. او وقتی به خانه رفت نوشت هرگز خانه را بدون خودکار ترک نکنید. اگر همیشه یک خودکاردر جیب شما باشد این شانس را خواهید داشت که از ان برای نوشتن استفاده کنید.52 سال بعد مایز توپ اورا امضا کرد.
این مترجم با اشاره به بیوگرافی پل استر، توضیح داد: پل استر پس از جدایی از همسر نخست‌اش و بازگشت به بروکلین شعرها، مقاله‌ها و داستان‌هایش را منتشر کرد.او از سال 1971 تا 1980 شعر سرود. او بیش از 20 کتاب چاپ شده و شش مجموعه شعر دارد. کتاب "فاصله‌ای به اندازه سه اینچ" دربرگیرنده تمام اشعار اوست و نام این کتاب را از سطری از یکی یادداشت‌های او انتخاب کرده‌ام.
به گفته محب، برای پل استر مسئله زبان بسیار اهمیت دارد و دربیشتر اشعارش به مساله زبان می‌پردازد. همان‌گونه که در داستان‌های استر هیچ معمایی حل نمی‌شود، در شعرش نیز شاهد همین موضوع هستیم. در اشعار او کلماتی چون، پوچی، شانس و اقبال موج می‌زند. شعرهای آستر بین بودن و نبودن در حال حرکت است.