سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین، مجموعه تئاترشهر که در میراث فرهنگی کشور ثبت شده بزرگ‌ترین مجموعه تئاتر ایران محسوب می‌شود. این مجموعه از پنج سالن "اصلی"، "چهارسو"، "قشقایی"، "سایه" و "کارگاه نمایش" تشکیل شده است؛ سالن انتظار و کافه‌تریا، کتابفروشی و بخش‌های اداری و همچنین کتابخانه و مرکز اسناد تئاتر در طبقه چهارم، فضاهای دیگر این مجموعه هستند. کتابخانه در پشت‌بام مجموعه تئاترشهر قرار گرفته است. این کتابخانه به مرکز هنرهای نمایشی اختصاص دارد ولی این تعبیر ایجاد شده که مختص مجموعه تئاترشهر است. کتابخانه و مرکز اسناد تئاتر طی تمام این سال‌ها که از عمرش می‌گذرد با مدیریت‌های مختلف اداره شده و مدت 11 سال است که مدیریت آن را جواد تولمی به عهده دارد. او قبل از مدیریت کتابخانه تئاترشهر در بخش‌های مختلف اداره کل هنرهای نمایشی مشغول به خدمت بوده است. ساماندهی و دسته‌بندی اسناد و مدارک هنرهای نمایشی از زمان‌های قبل و بعد از انقلاب از مهم‌ترین فعالیت‌های تولمی در زمان مدیریت این مجموعه محسوب می‌شود. این کتابخانه تخصصی که مکانی گرم و صمیمی دارد نیازمند توجه بیشتری از سوی مدیران تئاتر کشور است. این کتابخانه، بالغ بر 25 هزار جلد کتاب و حدود هزار عضو فعال دارد. تا قبل از انقلاب این کتابخانه در طبقه سوم تئاترشهر قرار داشت و پس از انقلاب و در سال 1364 این مکان تبدیل به تماشاخانه‌ای با عنوان "سالن شماره 3" شد و تا سال 1365 این روند ادامه داشت. تا این که علی منتظری تصمیم می‌گیرد کتابخانه تخصصی و مرکز اسناد هنرهای نمایشی را به وجود آورد و به همین دلیل این سالن را تجهیز می‌کند و به عنوان کتابخانه و مرکز اسناد راه‌اندازی می‌کند و تمام کتاب‌ها و اسنادی که در اداره تئاتر و سایر اماکن پراکنده بود در این مکان جمع‌آوری می‌شود. کتابخانه تئاترشهر در زمان مدیریت دکتر علی رفیعی به دلیل انگیزه‌های فردی او و تلاش منصور خلج پا می‌گیرد. در این کتابخانه علاوه بر کتب و مجلات تخصصی تئاتر کشور، مدارک نمایشی هم‌چون پوستر و بروشور آثار نمایشی اجرا شده در تماشاخانه‌ها نیز نگهداری می‌شود. این مکتوبات ارزشمند که تاریخچه هنر تئاتر ایران هستند شرایط نگهداری استاندارد و مناسبی ندارند. جواد تولمی تاکید دارد اسناد این مجموعه آنقدر ارزشمند هستند که بشود زیربنای تئاتر این مملکت را با آنها آباد کرد. حتی بسیاری از معضلاتی که در تئاتر با آن مواجه هستیم می‌تواند به راحتی با اندوخته‌هایی که این‌جا هستند متحول شوند. در این وضعیت و با آگاهی از این موضوع که نیاز به کتابخانه تخصصی تئاتر امری واجب است و این فضا در حال حاضر وجود دارد چرا باید مورد بی‌مهری و بی‌توجهی قرار بگیرد؟ جای سوال دارد. اهمیت وجود این کتابخانه و اسنادی که در دل خود جای داده و مرور سخنان اهالی تئاتر که دستی در امر تحقیق و پژوهش دارند بهانه‌ای شد برای دیدار با مدیریت کتابخانه و بررسی وضعیت این مکان تخصصی تئاتر کشور.
آقای تولمی توضیح دهید از زمانی که عهده‌دار مدیریت کتابخانه تئاترشهر شدید چه اقداماتی انجام دادید؟
از بهمن‌ماه سال 1387 که مسئولیت کتابخانه و مرکز اسناد هنرهای نمایشی را قبول کردم، نخستین قدمی که برداشتم ساماندهی و دسته‌بندی اسناد و مدارک هنرهای نمایشی از زمان‌های قبل و بعد از انقلاب بود. سال تاسیس کتابخانه به بهمن‌ماه سال 1366 برمی‌گردد و تقریبا تنها مکان برای مطالعه برخی از دوستان تئاتری بوده است. از طرفی به مرور زمان و عدم توجه و رسیدگی، کم کم به انباری برای اسناد تبدیل می‌شود.
پس تا قبل از حضور شما، این اسناد و مدارک مورد بی‌مهری و بی‌توجهی بود؟
زمانی که به این مجموعه آمدم اسناد و مدارک روی هم تلنبار شده بود و لیست‌ها دست‌نویس و آشفته بودند و نمی‌شد به آنها استناد کرد و اطلاعات به دست آورد. کتابخانه فقط در بخش امانت کتاب به صورت محدود فعالیت داشت. با ورودم به کتابخانه، نخستین کاری که معیار قرار گرفت، سامان دادن به مرکز اسناد هنرهای نمایشی و دسته‌بندی آنها بود. همچنین بسترسازی‌های مناسب برای مراجعه‌کنندگان که بتوانند از امکانات مطالعاتی و تحقیقاتی استفاده کنند. تمام هم و غم خودمان را برای این گذاشتیم تا بفهمیم دارایی‌های مکتوب از بدو ورود تئاتر به ایران تاکنون چه چیزهایی بوده است و تغییر و تحولاتی که در زمینه ساختاری و فرهنگی در تئاتر کشورمان رخ داده چه مواردی است. البته این کار چندان سهل و آسان نبود. همواره با کم‌توجهی زیادی از طرف برخی دوستان و مدیران ارشد مواجه بودیم. به هر حال نیاز جامعه به دانسته‌ها و داشته‌های خودمان از اسناد و مدارکی که موجود است این توان را به ما داد تا بتوانیم طی 11 سال اخیر حداقل یک بخش‌هایی از این تاریخ تقریبا 120-130 ساله را جمع‌آوری و منسجم کنیم و در اختیار علاقه‌مندان به کارهای پژوهشی و تحقیقاتی قرار دهیم.
آقای تولمی، لطفا با جزییات درباره دسته‌بندی اسناد توضیح دهید و بگویید دقیقا چه کار کردید؟
با توجه به این که اسناد زمان زیادی داخل کارتن بسته‌بندی و نگهداری شده بودند و یا در کمدها و قفسه‌ها قرار داشتند که چندان مناسب نگهداری نبود، در مرحله نخست، کار را با گردگیری و خانه‌تکانی اسناد شروع کردیم. در مرحله دوم، تفکیک اسناد و مرحله سوم، گرفتن تصاویر دیجیتال از روی اسناد و مدارک و موفق شدیم بخش اعظمی از اسناد را اسکن کنیم و به صورت فایل اسکن شده و دیجیتال، حفظ کنیم. دامنه اطلاعاتی که در کتابخانه در زمینه تئاتر داریم یک مجموعه گسترده است. از آن‌جایی که بخشی از مکاتبات، نامه‌نگاری‌ها، مجوزهای صادره و متون نمایشی که در دوره‌های قبل از تئاترهای مختلفی هم‌چون تئاتر پارس، دهقان، گیتی و سعدی اجرا شده به دست ما رسیده بود، سعی کردیم به صورت منسجم از هر کدام آنها اسکن داشته باشیم چون تمام این موارد در پوشه‌های خاص فقط روی هم بسته شده و در گوشه‌ای گذاشته شده بودند. ممکن بود در برنامه بازسازی و حوادثی که بعضا برای تئاترشهر پیش می‌آید در رابطه با این‌که تغییر و تحولی در ساختار فضایی و فیزیکی مجموعه به وجود آید، آسیب ببینند. ضمن این‌که در حال حاضر قابلیت دست زدن به برخی اسناد وجود ندارد و کاغذها به قدری نازک و کهنه هستند که زود شکسته می‌شوند. پس از انجام این مرحله، ایجاد کردن بانک‌های مختلفی در رابطه با اسناد و مدارک نیاز بود. یکی از آنها بانک نمایشنامه‌نویسی است و از فایل‌های دیجیتال و نمایشنامه‌هایی که به صورت دست‌نویس و تایپ شده در مجموعه موجود داشتیم اسکن تهیه کردیم و در حال حاضر داریم این اسکن‌ها را به صورت دیجیتال در کتابخانه نگهداری می‌کنیم؛ چون قرار است این‌ها در فاز و پروسه‌های بعدی به صورت دیجیتال در فضایی ذخیره‌سازی شوند و در اختیار محققان قرار بگیرند. بخش بعدی ایجاد بانک پوستر و بروشور بود. تنها سند موجود از اجرای یک نمایش، پوستر و بروشور آن نمایش است. در این زمینه ابتدا شروع به جمع‌آوری بانک پوستر و بروشور نمایش‌ها کردیم و توانستیم از روی حجم بسیار زیادی از پوسترهایی که داخل این مجموعه وجود داشتند و بعضا در حال نابود شدن بودند تصاویر دیجیتالی تهیه کنیم. البته این امر با سختی زیادی اتفاق افتاد. حتی امکانات اولیه این قضیه توسط همکاران کتابخانه صورت گرفت و عکاسی انجام شد. از روی پوسترها یک سری عکس تهیه کرده‌ایم و هر بار پوسترهای جدیدی به این بانک اضافه می‌شوند. حداقل کاری که توانستیم انجام بدهیم حفظ تنها یادگارهای اجراهای قدیمی بود. در مرحله بعدی، بانک عکسهای اجراهای نمایشی را داشتیم. متاسفانه در این زمینه توانستیم تعداد محدودی عکس پیدا کنیم. این کار در حال انجام است و امیدواریم که بتوانیم به عکسهای بیشتری دست پیدا کنیم. مرحله بعدی بانک جراید است. بریده‌های جراید که از ابتدای وجود روزنامه‌ها موجود است را ذخیره‌سازی و آماده کردیم تا ان‌شا‌الله بعد از فرایند گرفتن مجوز بانک‌ها بتوانیم این‌ها را به صورت دیجیتال در فضای مجازی حفظ و نگهداری کنیم تا در اختیار علاقه‌مندان و پژوهشگران قرار بگیرد.
قدیمی‌ترین سندی که در کتابخانه و مرکز اسناد موجود است به چه زمانی برمی‌گردد؟
قدیمی‌ترین سندی که در حال حاضر در بین اسناد وجود دارد به سال 1301 است. شاید در بین این اسناد، اسناد قدیمی‌تر هم وجود داشته باشد ولی در حال حاضر نمی‌توانم ریز اسناد را اطلاع بدهم چون هنوز در حال دسته‌بندی و بررسی هستیم. اما قدیمی‌ترین سندی که خودم دیده‌ام که به صورت دست‌نویس است مربوط به سال 1301 می‌شود. سند یک متن نمایشی است که از یک متن خارجی اقتباس و در فرمت ایرانی نگارش و به یک شخص دیگری تقدیم شده است.
قدیمی‌ترین کتاب چطور؟
آثاری زیادی در این بخش وجود دارد ولی چندان تفکیک شده نیست که بگویم قدیمی‌ترین کتابی که داریم مثلا مربوط به سال 1300 است.
در این کتابخانه فقط متون مختص به تئاتر وجود دارد یا آثار حوزه‌های دیگر نیز به مخاطبان عرضه می‌شود؟
با توجه به ضرورتی که خود تئاتر و بسترهای مطالعاتی و تحقیقاتی لازم دارد، کتابخانه را به دو بخش کتاب‌های اختصاصی تئاتری و کتاب‌های مرتبط با دسته نمایشی از جمله روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، بخشی از تاریخ و بخشی از هنرهای دیگر دسته‌بندی کرده‌ایم. با توجه به مراجعه‌ها و درخواست‌های مراجعه‌کنندگان، این بخش‌ها به صورت تفکیک شده به دوستان ارائه می‌شود.
در حال حاضر چند جلد کتاب در کتابخانه موجود است؟
با وجین برخی کتاب‌ها که کاربرد چندانی نداشتند و با توجه به محدودیت فضایی در کتابخانه، بالغ بر 25 هزار جلد کتاب فارسی داریم. این کتاب‌ها حوزه‌های ادبیات کهن، تاریخ، رمان، داستان کوتاه، شعر، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و کتاب‌های نمایشی را شامل می‌شوند.
جالب است با توجه به فضای محدود کتابخانه، متون دیگری نیز به مخاطبان ارائه می‌شود.
بله فضای کتابخانه، فضای محدودی است و به هر ترتیب امکانات هم آنقدر جواب‌گو نیست؛ از ابتدا نیز تمرکزمان را براساس کتابخانه تخصصی تئاتر گذاشتیم. دوستانی که در دوره‌های قبل در درون مجموعه حضور داشتند و مدیریت این بخش‌ها را عهده‌دار بودند، بعضا یک سری از کتاب‌های ادبیات کهن، جامعه‌شناسی و روان‌شناسی را حتی از مجموعه فید کرده بودند و چندان تمایلی به داشتن آن کتاب‌ها نداشتند و صرفا تمرکزشان روی کتاب‌های تئاتری بود؛ ولی با قبول مسئولیت از جانب بنده، این ضرورت را احساس کردم که آن کتاب‌ها هم باید در اختیار مراجعه‌کنندگان قرار بگیرد. با این حال یک سری محدودیت‌ها وجود دارد و نمی‌توانیم تمام کتاب‌های موجود هنری را در اختیار داشته باشیم.
این کتابخانه به مرکز هنرهای نمایشی اختصاص دارد ولی ظاهرا جزوی از مجموعه تئاترشهر محسوب می‌شود. حکم مدیریت شما توسط چه مقامی صادر شده است؟
کتابخانه و مرکز اسناد هنرهای نمایشی در تعریفی که از یک دوره‌ای به بعد درباره کوچک‌سازی بدنه اداری از طرف اداره کل هنرهای نمایشی صورت گرفت یک واحد کوچک در دل مجموعه تئاتر شهر شد، در صورتی که این مجموعه از بدو تاسیس تا اوایل دهه 80 یک واحد مستقل‌تر و آزادتر بود. ابلاغ مدیریت از طرف معاونت هنری صادر می‌شد و دست‌مان برای تهیه کتاب بازتر بود. متاسفانه کوچک شدن بدنه و بودن کتابخانه در دل مجموعه تئاترشهر این تعبیر غلط را برای برخی از مدیران ایجاد کرده که این کتابخانه برای تئاتر شهر است و مدیرانی که در مجموعه قرار می‌گیرند با این منظر به کتابخانه نگاه می‌کنند، در صورتی که این‌گونه نیست. این کتابخانه به مرکز هنرهای نمایشی اختصاص دارد و در عین حال مدیر کتابخانه را در گذشته مدیرکل انتخاب می‌کرد ولی ابلاغ مرا مدیر مجموعه تئاترشهر زد. این کتابخانه با مشکل کسری بودجه و کمبود توجه مواجه است. طبیعی است که بخش‌های صحنه‌ای و اجرایی نمایش‌ها در اولویت مدیران است و بخش کتابخانه یک واحدی است که نیاز برخی از دانشجوها و افراد را پاسخ می‌دهد. این ضعف‌ها را در بخش چشم‌اندازهایی که برای کتابخانه در نظر داریم پوشش می‌دهیم و تلاش خودمان را از طریق رایزنی‌های مختلف با بخش‌های دیگر وزارت‌خانه مثل شورای فرهنگ عمومی، خانه کتاب و معاونت فرهنگی پیش می‌بریم تا بخش‌هایی از کمبودها و ضعف‌هایی که در این مجموعه وجود دارد را پوشش دهیم.
با وجود مشکلاتی که اشاره کردید نحوه اضافه کردن کتاب‌ها به این مجموعه چگونه است؟
یک بخشی از هزینه‌های کتابخانه را به صورت خودگردان از حق عضویت‌های اعضا تهیه می‌کنیم. بخش دیگر آن که مختصرتر است مثل خدمات ویژه‌ای نظیر دادن قلم، لوازم‌التحریر و... را خود مجموعه تئاترشهر سرویس می‌دهد. بخشی از کتاب‌ها نیز از طریق رایزنی با معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تامین می‌شود. موفق شده‌ایم یک سهمیه خاصی را به صورت فصلی دریافت کنیم. با توجه به این که انتشارات نمایش وابسته به خود اداره کل هنرهای نمایشی است و بخش اعظمی از کتاب‌های نمایشی را منتشر می‌کند، آن کتاب‌ها را نیز به مجموعه‌مان اضافه می‌کنیم. به طور کلی آن اعتباری که باید ثابت و مشخص برای این واحد در نظر گرفته شود تا برای ارائه خدمت به بخش تحقیقاتی و پژوهشی جامعه تئاتری عرضه کند، چندان جدی گرفته نمی‌شود و خیلی کار ساز نیست. در نتیجه بخش‌هایی از اعتبارات را از طریق رایزنی‌های مختلف با بخش‌های دیگر تهیه می‌کنیم.
آیا به این مجموعه کتاب نیز اهدا می‌شود؟
بله بعضا کتاب هم اهدا می‌شود. در یک مقطعی برخی از مدیران با رایزنی‌هایی که با ناشران داشتند یک سری کتاب برای کتابخانه می‌آوردند ولی این کار به مدیریت مجموعه برمی‌گردد که آیا این کار را انجام می‌دهد یا نه. مدیریت مجموعه تئاترشهر یک مدیریت سلیقه‌ای است و هر فردی با سلیقه خاص خودش می‌آید یک سری از فعالیت‌های این مجموعه را پوشش و ساماندهی می‌کند. همیشه این معضلات را در تغییرات مدیران داشتیم و با آنها صحبت کرده‌ایم تا بتوانیم این معضل را حل کنیم؛ ولی متاسفانه هنوز نتوانسته‌ایم جواب مثبتی در این رابطه بگیریم.
آقای تولمی، امکان بزرگ‌تر شدن این فضا وجود ندارد؟
نه. امکان این که بخواهیم به ترکیب این فضا دست بزنیم وجود ندارد. از طرفی چون کتابخانه روی پشت بام تئاترشهر قرار گرفته و این مجموعه ثبت میراث شده است، هر دخل و تصرفی در آن، مشکل ایجاد می‌کند. پیشنهادهایی صورت گرفته که بتوانیم بخش مخزن را از بخش سالن مطالعاتی تفکیک کنیم ولی این در حد یک طرح و پیشنهاد باقی مانده است. در فضای پشت مجموعه و بین سالن کتابخانه و سالن اصلی یک فضای تقریبا نیمه خالی و بدون مصرف داریم که البته پوشش مناسبی ندارد و کف آن‌جا هم ایزوگام است ولی امکان این که تبدیل به یک سالن مطالعه برای مراجعه‌کنندگان شود هست. این فضا را پیشنهاد داده‌ایم ولی وقتی بحث مرمت و تعمیر که می‌شود فاز کتابخانه اولویت آخر مجموعه است.
باز جای شکرش باقی است کتابخانه تئاترشهر هنوز سرپاست و با دستور مدیران به سالن کنفرانس یا مکانی برای تمرین تبدیل نشده است.
در دوره‌های قبل‌تر زمزمه‌هایی شده بود که کتابخانه از مجموعه تئاترشهر خارج و در مکان دیگری مستقر شود و این فضا تبدیل به جایی چون کافه‌تئاتر شود. به هر حال چنین پیشنهادهایی جزوی از برنامه‌های سلیقه‌ای مدیران است و من نمی‌خواهم قضاوتی درباره این پیشنهادها داشته باشم. حتی بحث این بود که بیایند پارک مقابل تئاتر شهر و کتابخانه‌ای که در داخل پارک است را با این کتابخانه تجمیع کنند و آن فضا را به ما بدهند. بحث دیگری پیش آمد که بخش اسناد و مدارک به بخش موزه‌ای منتقل شود. همیشه این گفته‌ها وجود داشته ولی فقط در حد طرح بوده و هیچ اقدام مشخص و ثابتی صورت نگرفته است که تکلیف خودمان را با این قضیه بدانیم. در یک بلاتکلیفی هستیم که آیا این اتفاقات می‌افتد یا نه؟ ضمن این‌که با توجه به تعطیلی اداره تئاتر، درخواست کردیم بخشی از کتاب‌ها و اسنادی که آن جا وجود داشت را به کتابخانه تئاترشهر بیاورند تا یک مجموعه کامل شود، ولی مشکلاتی که پیش پای ما قرار دارد زیاد است. اگر مجموعه‌ای بخواهد سامان بگیرد و قرار باشد حداقل از تاریخ و میراث مکتوب خودمان حفظ و نگهداری کنیم مستلزم این هستیم که مدیران و کارکنان دلسوز و در عین حال امکانات لازم در حد همان پروژه و موضوع را هم در اختیار داشته باشیم. این سه عامل در اختیار ما قرار نگرفته است تا بتوانیم آن چیزی که مدنظر داریم را ارائه دهیم. کتابخانه و مرکز اسناد هنرهای نمایشی اداره کل هنرهای نمایشی متعلق به کل کشور ایران و تمامی هنرمندان کشورمان است و با این افق به این مجموعه و مرکز نگاه می‌کنم. امیدوارم زمانی برسد که طلوع این افق را در پیش روی خودم ببینم. تا آن لحظه سعی و تلاش خودم را می‌کنم که این اتفاق برای این مجموعه رخ دهد.
آیا هنرمندان تئاتر هم از این مجموعه استفاده می‌کنند؟
بله، برخی از هنرمندان قدیمی و پیش‌کسوت عضو کتابخانه هستند و به این مجموعه رفت و آمد می‌کنند. بعضی از دوستان دنبال نوستالژی‌های خاص خود در هنر می‌گردند و می‌آیند به این جا سر می‌زنند. مثلا یک نمایشنامه‌ای را قبلا بازی کرده‌اند و یا خوانده‌اند را امانت می‌گیرند. در تعاملی که با خانه تئاتر داشتیم، کلیه اعضای خانه تئاتر با آوردن کپی کارت‌شان می‌توانند عضو کتابخانه و مرکز اسناد شوند.
هزینه‌ای هم می‌پردازند یا به صورت رایگان است؟
هزینه‌ای که بابت کتابخانه گرفته می‌شود هزینه زیادی نیست. هزینه سالیانه 10 هزار تومانی است که بابت صدور و پرس کارت دریافت می‌شود. یک گوشه چشمی هم داریم که با مبالغ جمع شده بتوانیم کسری از بودجه‌ای که به ما تعلق نمی‌گیرد را جبران کنیم. در گذشته مبلغ دوهزار تومان می‌گرفتیم ولی نزدیک سه چهار سال است که این مبلغ به 10 هزار تومان افزایش پیدا کرده است که با رایگان بودن آن چندان تفاوتی نمی‌کند.
عضویت برای عموم علاقه‌مندان در کتابخانه به چه شکلی است؟
علاوه‌بر هنرمندان، تمام دانشجویان تئاتر دانشگاه‌ها را با همان مبلغ 10 هزار تومان عضو می‌کنیم. از طرفی دو قطعه عکس و کپی شناسنامه هم از آنها می‌گیریم. تنها تفاوتی که وجود دارد این است که چون دانشجویان ممکن است پس از فارغ‌التحصیلی در تهران نمانند، به همین خاطر از آنها یک گواهی اشتغال به تحصیل گرفته می‌شود تا براساس آن بتوانیم نسبت به تسویه حساب دوستان با کتابخانه کمی اطمینان داشته باشیم. گرچه این معضل همیشه برای کتابخانه‌ها وجود دارد که برخی کتاب‌ها را گم می‌کنند و یا پس نمی‌آورند. آن بخش از هزینه که صحبت آن شد بابت همین مسئله گرفته می‌شود تا آن اثر را خریداری کرده و جایگزین کتاب مفقود شده کنیم.
به جز هنرمندان و دانشجویان تئاتر، عضوگیری آزاد هم دارید؟
بله غیرتئاتری‌هایی که به این هنر علاقه دارند هم می‌توانند عضو کتابخانه شوند. برای این‌که بتوانیم به این افراد سرویس بدهیم محدودیتی قائل نشده‌ایم.
کتابخانه و مرکز اسناد هنرهای نمایشی در حال حاضر چند عضو دارد؟
نزدیک به هزار عضو فعال داریم که مدام در حال رفت و آمد هستند. آنها دائما کتاب می‌گیرند و کتاب تحویل می‌دهند. ولی افرادی که عضویت آنها به اتمام رسیده را نیز عضو خودمان می‌دانیم و پرونده آنان فرد را باطل نمی‌کنیم. بعضا دوستانی مراجعه می‌کنند و می‌گویند در دوره‌های قبل عضو بودیم و به آنها نیز خدمت‌رسانی می‌کنیم. اگر این لیست را مدنظر قرار دهیم تقریبا 3 هزار تا 3 هزار و پانصد نفر عضو می‌شوند.
آقای تولمی، آیا طی این سال‌ها نسخه خطی چاپ سنگی به کتابخانه اهدا شده است؟
دوستانی بودند که نسخه خطی قرآن را به خاطر این که در خانه امکان نگهداری مناسب را نداشته در کتابخانه به امانت گذاشتند.
از کدام هنرمندان متون دست‌نویس دارید؟
تقریبا از اکثر نویسنده‌ها و مترجمانی که چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب در زمینه تئاتر فعالیت داشته‌اند نظیر سعدی افشار، مهندس والا و دکتر فروغ متون دست‌نویس داریم.
اعضای کتابخانه هم می‌توانند این آثار را مشاهده کنند؟
نحوه نگهداری این آثار غلط بوده و کم کم دارند رو به خراب شدن می‌روند. اگر قرار باشد هر فردی این آثار را ببیند دچار مشکل می‌شوند. این آثار نیاز به مرمت و بازسازی دارند و به همین خاطر در حال حاضر امکان این که بتوانیم چنین اسنادی را در اختیار محققان و پژوهشگران بگذاریم وجود ندارد. در دوره‌های قبل پیشنهاد خرید پک‌هایی بابت نگهداری این اسناد به مرکز هنرهای نمایشی ارائه شد که متاسفانه مورد کم‌مهری و مدیران وقت قرار گرفت و از این بابت گلایه‌مند هستیم. آن موقع با هزینه کمتر از صدمیلیون تومان می‌توانستیم پک‌ها را تهیه کنیم. اگر آن موقع پک‌ها تهیه شده بود اسناد قابل دست‌یابی و استفاده بودند. متاسفانه ظرفیت‌های مدیریتی برای این قضیه درست تعریف نشده بود یا شاید ما بلد نبودیم که حرف بزنیم و نمی‌دانستیم که چگونه باید جلو برویم. وگرنه آن موقع چیزی که درخواست کردیم بسیار کم هزینه‌تر و راحت‌تر قابل تهیه بود. هر پکی که آن موقع می‌شد با دو هزار تومان خریداری کرد و بخش اعظمی از اسناد را از خاک و موریانه‌ها نجات داد، در حال حاضر با 40 هزار تومان هم نمی‌توانیم آنها را تهیه کرد.
موریانه! وضعیت نگهداری اسناد در حال حاضر مناسب است؟
سعی کرده‌ایم که مکان را گندزدایی و مرتب کنیم اما باز به صورت صددرصد نمی‌توانیم بگوییم که اسناد می‌توانند محفوظ بمانند چون باید همه چیز مناسب باشد. یک بخشی را به صورت فردی و نمونه‌ای درست کردیم و در اختیار دوستان قرار دادیم. حتی بابت آن هزینه شخصی گذاشته شد و این کار صورت گرفت که بتوانیم دغدغه مدیر وقت را جذب کنیم ولی متاسفانه اهمیتی داده نشد. تنها دلخوشی ما این است که تقریبا برای یک سوم اسناد که مربوط به اسناد قدیمی‌تر است موفق به گرفتن تصویر دیجیتال شده‌ایم. مابقی اسناد هم یک پژوه‌ای است که باید برای آنها تعریف مجددی انجام بگیرد تا تبدیل به اسناد دیجیتال شوند؛ ولی دامنه فعالیتی ما بسیار محدود است. شاید برخی از دوستان با شنیدن این حرف فکر کنند داریم اغراق می‌کنیم ولی مجموعه اسناد هنرهای نمایشی که تا الان توانسته به یک سرانجامی برسد کل زحمت و وقتش روی دوش یکی، دو نفر بوده است و این حجم از اسناد و مدارک برای دو نفر آدم یعنی تعطیلی بخش اعظمی از زندگی آنها که جبران هم نمی‌شود. این بخش حداقل نیازمند یک اکیپ 6 یا 7 نفره بود که بتواند دست به دست همدیگر این پروژه را جلو ببرد و به سرانجام برسانند. در حال حاضر به رویه سابق و چراغ خاموش به راه خودمان ادامه می‌دهیم و تا زمانی که این پست و مکان در اختیارمان قرار دارد سعی می‌کنیم مطلوبیت کار را به همان کیفیت قبلی داشته باشیم و ادامه بدهیم.
به یاد دارم یک زمانی در این مکان نشست نقد و بررسی کتاب برگزار می‌شد. برنامه‌های این چنینی ادامه پیدا نکرد؟
سلسله نشست‌ها، نقد و بررسی و معرفی کتاب‌ها جزو همان بخش از فعالیت‌هایی بود که خودم پیشنهاد دهنده و برگزار کننده آن بودم؛ که نیازمند حمایت بود ولی متاسفانه نشست‌ها هم چندان مورد حمایت قرار نگرفت و نتواست ادامه پیدا کند. چند وقت پیش با توجه به تغییر شرایط، پیشنهاد برگزاری چنین جلساتی را به مدیریت جدید تئاترشهر ارائه کردم. در سلسله صحبت‌هایی که با هم داشتیم، او نظرش این بود که صبر کنیم تا این سلسله نشست‌ها در قالب طرح‌هایی که درباره تغییر واحدها دارد پیاده شود. این مسئله باعث شد که تنها یک نشست را پیشنهاد دهیم و ببینیم آیا این نشست جواب می‌دهد یا نه؟ این نشست را برای کتاب "زند و هومن یسن" صادق هدایت گذاشتیم و پیشنهاد برگزاری کلاس را با یکی از دوستانی که دکترای فلسفه هنر دارد و عضو کتابخانه هست مطرح کنیم. او استقبال کرد ولی متاسفانه نشست به سرانجام نرسید. تصمیم این بود که در هر فصل سه نشست داشته باشیم و مجددا آن سلسله نشست‌های قبلی را تکرار کنیم.
یک زمانی در کتابخانه، کتاب برای فروش هم عرضه می‌شد. آیا در حال حاضر کتابی برای فروش وجود دارد؟
آن زمان با بخش فروش انتشارات نمایش یک صحبت‌هایی داشتیم که برخی از کتاب‌هایی که زیاد بود را در یک بخش کوچکی در کنار نشست‌ها با تخفیف 25درصدی به اعضای کتابخانه بفروشیم. می‌خواستیم ویترین کتاب داشته باشیم و از ویترین کتاب‌های ناشران دیگر هم استفاده کنیم ولی با توجه به محدود بودن فضا و این‌که احساس کردیم مسئولیت این قضیه و فروش کتاب ممکن است برای کتابخانه شانیت نداشته باشد از آن کار منصرف شدیم. ضمن این‌که داخل کافه تریای خود مجموعه تئاترشهر هم دو کتابفروشی وجود دارد و احساس کردیم که این کارمان در فعالیت آنها خلل ایجاد خواهد کرد و به همین دلیل از انجام آن منصرف شدیم.
آیا با ناشران مختلف رایزنی دارید که کتاب‌های جدید هنری را به کتابخانه اهدا کنند؟
با توجه به هزینه‌های زیادی که زمینه نشر پیدا کرده است، ناشران تا یک مقطعی می‌توانند با شما تعاملات این‌گونه داشته باشند. در حال حاضر آنها ترجیح می‌دهد کتاب‌شان را بفروشند و پول آن را بگیرند و اهدای کتاب به دیگران سخت شده است. از طرفی چون بدنه ما کوچک‌تر شده است، اگر بخواهیم چنین رایزنی‌هایی را سر خود انجام بدهیم یک انرژی و وقت زیادی از ما می‌گیرد ولی ما در یک دوره‌ای این کار را انجام دادیم.
ساعت کاری کتابخانه به چه صورت است؟
ساعت کاری در دو شیفت متصل کاری از ساعت 8 صبح شروع می‌شود و تا ساعت 19 ادامه دارد. فقط جمعه و شنبه‌ها تعطیل هستیم. شنبه‌ها مجموعه تئاترشهر تعطیل است و جمعه‌ها نیز تعطیل رسمی است.
چند نفر نیروی کاری دارید؟
در حال حاضر سه نیروی کاری هستیم.
تاکنون پیش آمده که به خاطر ازدحام جمعیت در کتابخانه جا نباشد؟
بله پیش آمده است. زمان‌های زیادی بوده که اعضای زیادی به کتابخانه مراجعه کرده‌اند و شاید حجم کتاب‌های امانت داده و امانت گرفته روی میز در روز بالای 150-200 کتاب بوده است.
و کلام آخر؟
انتظارم به‌عنوان یک فرد و یک مسئول این است که کمی بیشتر به کتابخانه و مرکز اسناد توجه شود. اسناد این مجموعه آنقدر ارزشمند هستند که بشود زیربنای تئاتر این مملکت را آباد کرد و ساخت. بسیاری از معضلاتی که در تئاتر با آن مواجه هستیم می‌تواند به راحتی با اندوخته‌هایی که این‌جا هستند متحول شوند.