سرویس مد و لباس هنرآنلاین: این مطلب گزیده‌ای از مقاله "روشی نوین جهت تولید لباس خنک‌کننده" از آثار پژوهشی و تحقیقاتی پژوهشکده مواد و فناوری‌های پیشرفته در نساجی دانشگاه صنعتی امیرکبیر است و هدف از انتشار این چکیده آن است که بدون شک فصل گرم سال فرصت مناسبی را برای ایجاد خلاقیت و نوآوری در ایجاد قابلیت خنک‌کنندگی لباس‌ها فراهم می‌کند.

با توجه به وجود آب‌وهوای گرم و خشک در نواحی گسترده‌ای از کشور، ایجاد قابلیت خنک‌کنندگی در لباس می‌تواند به‌عنوان یکی از کارکردهای مهم و ضروری در نظر گرفته شود.

لباس‌های خنک‌کننده، منسوجاتی هستند که فرایند خنک‌کنندگی را از طریق انتقال مؤثر رطوبت از سطح بدن انجام می‌دهند. این لباس‌ها علاوه بر احساس خنکی بیشتر در فصول گرم، احساس راحتی بهتری به مصرف‌کننده می‌دهد.

الیافی که دارای سطح مقطع با اشکال خاص و سطح مخصوص بالائی هستند، به‌طور مؤثری در ایجاد یک سیستم انتقالی رطوبت، که به‌واسطه آن رطوبت از سطح بدن به لایه خارجی پارچه با سرعت بیشتری انتقال می‌یابد، به ایجاد خنکی بیشتر در حین استفاده کمک می‌کند.

لذا هدف از این تحقیق تولید الیاف با سطح مقطع‌های مختلف و تولید پارچه از آن‌ها جهت بررسی ویژگی‌های انتقال رطوبت و راحتی آن‌ها است. نتایج آزمایش‌های انتقال موئینگی رطوبت جهت ارزیابی خواص خنک‌کنندگی نمونه‌های تولیدشده از الیاف با شکل سطح مقطع مختلف نشان داد که نمونه‌های پارچه تولیدشده از نخ‌های با شکل سطح مقطع پلاس نامتقارن دارای بهترین سرعت انتقال موئینگی رطوبت و خنک‌کنندگی است.

امروزه الیاف و پارچه‌هایی باقابلیت‌های ویژه برای لباس‌های با کاربری مختلف مانند انواع لباس‌های ورزشی و یا فعالیت‌های خاص دیگر ساخته‌شده‌اند که استفاده از این پیشرفت‌های تکنولوژیکی خواص و ویژگی‌های جدیدی را نیز به صنعت وارد کرده است.

از آن جمله می‌توان به مفهوم مدیریت رطوبت اشاره نمود که به‌صورت توانایی برای انتقال رطوبت و سرعت بخشیدن به تبخیر به‌منظور خشک نگاه‌داشتن بدن تعریف می‌شود.

این نکته بسیار مهم است که عرق ایجادشده بر روی بدن به هنگام فعالیت بدنی زیاد به سطح لباس منتقل‌شده و سریعاً تبخیر شود. کمپانی Dupont چهار علامت تجاری را ارائه نموده که نیاز به پارچه‌های با خواص مدیریت رطوبت متفاوت را برطرف می‌سازد که عبارتند از: کولمکس، ترماستات (Thermostat), ترماکس (Termax) و تک‌تل (Tactel).

شکل سطح مقطع لیف کولمکس به‌طور ویژه و منحصربه‌فرد به‌گونه‌ای طراحی‌شده‌اند که در صورت قرارگیری در کنار یکدیگر می‌توانند با سطح مخصوص و کانال‌های موئینگی بیشتری، رطوبت سطحی را با سرعت بالاتری از سطح بدن خارج نمایند. شکل سطح مقطع این الیاف که به‌صورت چندکاناله است مساحت سطحی را نسبت به الیاف مرسوم افزایش می‌دهد. کانال‌های موجود در سطح لیف در تمام طول لیف کشیده شده است. شکل سطح مقطع الیاف قابلیت نفوذ هوا در پارچه را افزایش می‌دهد.

راه‌های مختلفی برای ساخت لباس‌های خنک‌کننده وجود دارد. در سیستم خنک‌سازی بدن، عامل اصلی خنک‌سازی، پدیده تبخیر سطحی است. علت ایجاد پدیده تبخیر سطحی و نحوه انتقال حرارت و کاهش دمای بدن بدین گونه است که پس از انتقال عرق ایجادشده از سطح بدن به سطح خارجی پارچه، مایع تبخیر شده و به‌واسطه آن دمای سطح پارچه کاهش می‌یابد.

دمای عرق بدن در هنگام تعادل، برابر دمای محیط است؛ اما دلیل خنک‌تر شدن آن به هنگام نسیم یا وزش باد این است که هنگام وزش باد فشار بخار اطراف پارچه کم می‌شود و در فشار بخار کم‌مقدار درصد تعادلی آب در هوا بالاست، بنابراین مقدار تبخیر سطحی بیشتری برای رسیدن به نقطه تعادل باید رخ دهد که به‌واسطه آن تعداد بیشتری از مولکول‌های پرانرژی مایع به فاز بخار وارد می‌شود و انرژی گرمایی کل مایع کاهش می‌یابد و مایع کم‌دما دررسیدن به تعادل دمایی با اجسام اطراف، دمای آن نقطه از بدن را کاهش می‌دهد. با متوقف شدن نسیم یا باد، سرعت زیاد تبخیر سطحی به‌سرعت نرمال آن می‌رسد و بدین‌صورت، سطوحی از بدن که در آن عرق وجود داشته، دمایی کمتر از مناطقی که مایعی برای تبخیر سطحی وجود نداشته خواهد داشت.

الیاف با سطح مقطع چندوجهی دارای سطح مخصوص بیشتری بوده و دارای شیارهای کانال شکلی است که قادر به نگاه‌داشتن هوا بوده و خاصیت عایق سازی را بهبود می‌بخشد. سطح مخصوص بالاتر به فضاهای خالی بیشتر منجر می‌گردد و در الیاف ظریف یک اثر کانالی از فضاهای خالی ایجاد می‌شود. این اثر کانالی به خاطر فضای خالی خیلی کم که در طول سطح کشیده شده است. این فضاهای خالی به‌وسیله ساختار بی‌همتای الیاف چندوجهی ایجادشده و ازاین‌رو هدایت گرمایی ظاهری پایین‌تر را نتیجه می‌دهد که به‌واسطه کاهش یافتن هدایت گرما و تابش است.

تاکنون در کشور الیاف با شکل سطح مقطع خاص (پلاس و چند کاناله) تولید نشده است. لذا در این تحقیق با توجه به اهمیت پارامترهای راحتی نظیر انتقال رطوبت پوشاک، تولید الیاف با اشکال سطح مقطع متفاوت موردنظر است تا بتوان با استفاده از ویژگی‌های هندسی و کانال‌های طولی ایجادشده درروی سطح الیاف تولیدشده با استفاده از پدیده انتقال موئینگی میزان رطوبت ایجادشده از روی سطح پوست را به سطحی دورتر از سطح پوست (البسه رو و یا محیط اطراف) انتقال داد تا شرایط لازم جهت خنک شوندگی بیشتر برای بدن افراد فراهم شود.

امید است تولیدکنندگان ایرانی با استفاده از فنّاوری روز دنیا در راستای ایجاد قابلیت خنک‌کنندگی در لباس گام برداشته و تحولی عظیم در صنعت پوشاک را به‌ویژه برای مردم مناطق گرمسیری رقم زنند.