به گزارش هنرآنلاین، نمایش و نقد و بررسی مستند "زمان" با حضورماریا ماوتی کارگردان و مهدی مطهر تهیه کننده عصر روز گذشته سه شنبه 4 دی ماه در برنامه "عصرانه مستند" خانه مهر رضا برگزار شد.
درابتدای برنامه که اجرای آن را نغمه دانش آشتیانی برعهده داشت، ماریا ماوتی کارگردان "زمان" گفت: مساله آوارگی همیشه دغدغه من بوده است و فیلم قبلی من درباره دخترهای ایزدی بود که در عراق برده بودند.
وی ادامه داد: در سالهای اخیر که جنگ خاورمیانه در عراق و سوریه شروع شد تعداد پناهندگان نیز زیاد شد و همین باعث تشدید مشکلات پناهندگان و رسیدگی به امورشان شده است. گاهی پروندهها انقدر طول میکشد که افراد میخواهند بعد از سالها به کشورشان بازگردند ولی راه بازگشت ندارند.
وی در پاسخ به اینکه چطور شخصیت زمان را برای فیلمش انتخاب کرد، بیان کرد: با آقای مطهر تجربه کار قبلی داشتم و زمانیکه با او درباره موضوع صحبت کردم موافق بود و به من گفت پژوهش را شروع کنم. البته 10 سوژه از سوی یکی از آشنایانم که به ترکیه رفته بود به من معرفی شد که از میان این سوژهها دو مورد برایم مساله بود؛ یکی خانومی که 10 سال بود در ترکیه بود و تنها زندگی میکرد و دیگری زمان بود که از خانوادهاش دور شده بود و در ترکیه زندگی میکرد که سوژه زمان بعدا برایم جذابتر شد.
ماوتی با بیان اینکه مهاجرت با پناهنگی فرق دارد، گفت: شخصیت زمان در این فیلم برای من بار دراماتیک داشت زیرا او در ایران زندگی متوسطی داشت ولی قصد میکند پناهنده شود پس با خانوادهاش به ترکیه میرود ولی آنجا همه چیزش را از دست میدهد.
وی خاطرنشان کرد: از ابتدا تا انتهای فیلم سعی کردم درباره هیچ آدمی قضاوت نکنم زیرا همیشه قضاوتها به خطا میرود به همین دلیل در طول فیلم حس مان نسبت به زمان یا زنش که او را ترک کرده و به کانادا رفته تغییر میکند. در جایی در فیلم میبینیم که همسر زمان به او بد کرده است اما وقتی کمی جلوتر میرویم متوجه میشویم که همسر زمان هم حق دارد اما دوباره میبینیم که زمان برای دیدن بچههایش گریه میکند و دلتنگ آنها است و در این جا زمان دوباره قهرمان قصه میشود و بعد دوباره شخصیت خاکستری پیدا میکند.
کارگردان مستند "زمان" همچنین گفت: قصدم از ساخت فیلم این بود که آدمها آگاهانه جایی را برای زندگی را انتخاب کنند. این فیلم درواقع زندگی یک زن و شوهر در بستر مهاجرت است.
ماوتی درباره نشان ندادن لوکیشن فیلم توضیح داد: این کار کاملا آگاهانه بود و تنها یک جا پلان لانگ شات داریم. اگر سوژه اجازه میداد تمام اتفاقات را در آن خانه میگرفتم زیرا من معتقد بودم که همه اتفاقات به خودش و همسرش برگشته است و تنها راه ارتباطی با همسرش گوشیاش بود. البته در دقیقه پنجم فیلم روی در ورودی انجمن حمایت از پناه جویان و پرچم ترکیه مکث کردم و بیش از آن لازم نبود شهر را نشان دهم.
وی در پاسخ به اینکه آیا جایی در اتفاقات فیلم دخل و تصرف کرده است مثلا در آمدن مادر زمان به ترکیه، گفت: در اتفاقات فیلم هیچ دخل و تصرفی نداشتم و تنها مشاهده گر بودم. به عنوان مثال زمانیکه مادر زمان را به ترکیه بردم نگفتم کاری انجام دهد و برای باقی اتفاقات تنها مشاهده میکردم که دقیقا در راستای فیلم پیش میرفت.
در ادامه این نشست مهدی مطهر تهیه کننده زمان نیز گفت: همانطور که ماریا ماوتی گفت ما قبلا با هم همکاری داشتیم و ذهنهایمان بهم نزدیک بود و میدانستیم چیزی که او میخواهد فارغ از چیزی که در ذهن ما است، نیست.
وی ادامه داد: فیلم از یک مهاجرت شروع می شود اما در اصل یک درام خانوادگی را نشان میدهد؛ اینکه در این خانواده چه کسی راست میگوید. در فیلم میبینیم آدمهایی که در ترکیه هستند قوانین درست پناهندگی را نمیدانند و از مهاجران به سختی کار میکشند و پول مناسبی هم به آنها نمیدهند و این مهاجران مجبور هستند هر چه را آنها میگویند انجام دهند زیرا اگر انجام ندهند پولی برای هزینههای زندگیشان ندارند.
وی یادآور شد: اصل موضوع بر حول این محور است که چه چیزی موجب شد تا آنها از کشورشان بروند اما هر چه جلوتر میرویم شاهد اتفاقات جالبتری میشویم. صحبت من با خانم ماوتی این بود که این جنس فیلمها و قصهها میتواند ادامه داشته باشد و به همین دلیل دست ایشان را باز گذاشتیم.
مطهر درباره پنهان کردن دوربین در فیلم و مشخص نبودن لوکیشن توضیح داد: مثل بسیاری از اتفاقات دیگر چه فرقی میکند زمانیکه از ایران خارج شدهایم کجا باشیم. انتخاب خود کارگردان بوده است که بدین شکل باشد ودرام فیلم بدین گونه بود که در فضای بسته باشد و به نوعی نشان دهیم که دیگر برگشتی وجود ندارد تا جایی که زمان حتی برای رفتن به شهر دیگر ترکیه دستش بسته است.
وی همچنین درباره اینکه امسال یکی از پرکارترین تهیه کنندههای سینمای مستند بوده است، گفت: در فیلم بلند تهیه کننده حضور پررنگتری دارد اما در فیلم کوتاه و نیمه بلند حضورش زیاد جدی گرفته نمیشود ولی ما سعی داریم نشان دهیم که تهیه کنندگی مستند یک امر حرفهای است.
مطهر با بیان اینکه بین فضای فیلمسازی مستند و داستانی تفاوت زیادی است، گفت: در سینمای داستانی میبینیم که سینماگران دنبال سوژههای سیاستمداران میروند ولی در جشنواره ایدفا به عنوان مهمترین جشنواره مستند دنیا متوجه شدم که مستندسازان از اتاق فکر سیاستمدارها پیش روتر هستند.
وی ادامه داد: ما فیلمهایمان را طوری میسازیم که قابل نمایش از تلویزیون باشد و مردم بتوانند آنها را ببینند البته این بدین معنا نیست که در انتخاب سوژه و پرداخت آن دستمان بسته بوده است.
تهیه کننده "زمان" عنوان کرد: ما در خانه مستند انقلاب اسلامی مانند مرکز گسترش بودجه جداگانه ای نداریم و نهادهای مختلف را برای حمایت مالی از سوژه هایمان قانع میکنیم.
وی با اعلام اینکه بودجه هفت فیلمی که در جشنواره "سینما حقیقت" داشته زیر450 میلیون بوده است، گفت: ما در خانه مستند با آدمهای مختلفی با دیدگاههای متنوع در موضوعات مختلف کار میکنیم. ما به همه فیلمهایی که درباره سوریه ساختهایم افتخار میکنیم. این 3 فیلم اخیر ما درباره سوریه با سه آدمی ساخته شد که شاید هیچ ارگانی حاضر نمیشد آنها را به سوریه بفرستد تا فیلم بسازند ولی ما با آنها کار کردیم و جریان جدیدی از فیلمسازی مستند درباره سوریه رقم خورده است.
مطهر در پایان صحبتهایش همکاری با سازمان اوج به عنوان یکی از حامیان مستندسازی را خوب و حرفهای ارزیابی کرد و توضیح داد: سازمان اوج حتی در جریان روشنفکری هم فعال بوده که یک نمونه آن مجموعه "پایتخت" است و همین رویکرد باعث شده که گاه از هر دو جناح مورد نقد قرار گیرد.
این نشست 2 ساعته با پرسش و پاسخ حضار ادامه یافت. برخی از نکاتی که در این بخش مطرح شد درباره این بود که محور این فیلم مهاجرت است یا مسایل خانوادگی، پژوهش این مستند چقدر زمان برده است، چند سفر به ترکیه برای آشنایی با سوژه انجام شده است، چرا زمان فیلم بیشتر از 50 دقیقه نیست و ...